Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi
“Mũtumia” ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Isaia 60:1 nũũ, na nĩ na njĩra ĩrĩkũ ‘arahũkaga’ na ‘akaruta ũtheri’?
Isaia 60:1 yugaga ũũ: “Atĩrĩrĩ, arahũka wee mũtumia ũyũ, ruta ũtheri, nĩ gũkorũo ũtheri waku nĩ ũũkĩte. Riri wa Jehova nĩ ũkwarĩire.” Ũhoro ũrĩa ũthiũrũrũkĩirie nĩ wonanagia atĩ “mũtumia” ũcio aarĩ Zayuni, kana Jerusalemu, ĩrĩa yarĩ itũũra inene rĩa Juda ihinda-inĩ rĩu. a (Isa. 60:14; 62:1, 2) Itũũra rĩu rĩrũgamĩrĩire rũrĩrĩ ruothe rwa Isiraeli. Ciugo icio cia Isaia iraumĩria ciũria igĩrĩ: Kĩa mbere, Jerusalemu ‘yarahũkire’ na ĩkĩruta ũtheri wa kĩĩroho rĩ, na yekire ũguo atĩa? Gĩa kerĩ, hihi ciugo icio cia Isaia nĩ irahinga na njĩra nene makĩria mahinda-inĩ maya maitũ?
Jerusalemu ‘yarahũkire’ na ĩkĩruta ũtheri wa kĩĩroho rĩ, na yekire ũguo atĩa? Jerusalemu na hekarũ ĩrĩa yarĩ kuo ciarĩ nyanangĩku rĩrĩa Ayahudi maarĩ ithamĩrio Babuloni ihinda-inĩ rĩa mĩaka 70. No thutha wa Babuloni kũhootwo nĩ Amedi na Aperisia, Aisiraeli othe arĩa maarĩ rungu rwa wathani wa Babuloni nĩ meetĩkĩririo gũcoka bũrũri wao na gũcokia ũthathaiya mũtheru. (Ezar. 1:1-4) Kwoguo mwaka-inĩ wa 537 M.M.M., Aisiraeli ehokeku a mĩhĩrĩga yothe 12 arĩa maarĩ Babuloni nĩ maambĩrĩirie gũcoka. (Isa. 60:4) Makĩambĩrĩria kũrutĩra Jehova magongona, gũkũngũĩra ciathĩ, na gwaka rĩngĩ hekarũ. (Ezar. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Nĩ ũndũ ũcio, riri wa Jehova ũkĩambĩrĩria kwarĩra Jerusalemu rĩngĩ, ũguo nĩ kuuga, kwarĩra andũ a Ngai arĩa maacokete kuuma ithamĩrio. Nao magĩtuĩka ũtheri harĩ ndũrĩrĩ iria ciarĩ nduma-inĩ ya kĩĩroho.
O na kũrĩ ũguo, morathi ma Isaia megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru maahingire na njĩra nini tu mahinda-inĩ macio. Aisiraeli aingĩ matiathiire na mbere gwathĩkĩra Ngai. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Thutha-inĩ o na nĩ maaregire Jesu Kristo, ũrĩa warĩ Mesia. (Mat. 27:1, 2) Na mwaka-inĩ wa 70 M.M., Jerusalemu na hekarũ ĩrĩa yarĩ kuo nĩ cianangirũo riita rĩa kerĩ.
Jehova nĩ aarathĩte atĩ nĩ kũngĩgathiĩ ũguo. (Dan. 9:24-27) Hatarĩ nganja, muoroto wake ndwarĩ atĩ Jerusalemu ya tene ĩhingie maũndũ mothe marĩa magwetetwo morathi-inĩ megiĩ gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru, marĩa marĩ thĩinĩ wa Isaia mũrango wa 60.
Hihi ciugo cia Isaia nĩ irahinga na njĩra nene makĩria mahinda-inĩ maya maitũ? Ĩĩ nĩ irahinga ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũtumia ũngĩ wa mũhaano, nĩwe “Jerusalemu ya igũrũ.” Mũtũmwo Paulo aaugire atĩ “nĩyo nyina witũ.” (Gal. 4:26) Jerusalemu ya igũrũ nĩ gĩcunjĩ kĩa igũrũ kĩa ithondeka rĩa Ngai gĩa ciũmbe njĩhokeku cia roho. Ciana ciake nĩ Jesu na Akristiano aitĩrĩrie maguta 144,000, arĩa o ta Paulo makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũthiĩ igũrũ. Akristiano acio aitĩrĩrie maguta nĩo makoragwo marĩ “rũrĩrĩ rwamũre” kana “Isiraeli a Ngai.”—1 Pet. 2:9; Gal. 6:16.
Jerusalemu ya igũrũ ‘yarahũkire’ na ‘ĩkĩruta ũtheri’ na njĩra ĩrĩkũ? Mũtumia ũcio wa mũhaano eekire ũguo kũgerera aitĩrĩrie maguta gũkũ thĩ arĩa nĩ ciana ciake. Ringithania maũndũ marĩa aitĩrĩrie maguta acio maagereire na ũrathi ũrĩa warathĩtwo thĩinĩ wa Isaia mũrango wa 60.
Akristiano acio aitĩrĩrie maguta nĩ maabatarire ‘kwarahũka’ tondũ nĩ maaingĩrĩte nduma-inĩ ya kĩĩroho, rĩrĩa ũregenyũki ũrĩa warathĩtwo watheremire na gĩkĩro kĩnene karine-inĩ ya kerĩ. (Mat. 13:37-43) Ihinda-inĩ rĩu, maarĩ anyite mĩgwate thĩinĩ wa Babuloni Ũrĩa Mũnene, nĩwe ndini ciothe cia maheeni gũkũ thĩ. Akristiano acio aitĩrĩrie maguta maaikarire marĩ mĩgwate nginya ihinda rĩa “ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ,” rĩrĩa rĩaambĩrĩirie mwaka-inĩ wa 1914. (Mat. 13:39, 40) Ihinda inini thutha ũcio mwaka-inĩ wa 1919, nĩ maarekereirio na o rĩo makĩambĩrĩria kũruta ũtheri wa kĩĩroho na njĩra ya kũhunjia na kĩyo. b Kuuma hĩndĩ ĩyo, andũ a ndũrĩrĩ ciothe nĩ mokĩte ũtheri-inĩ ũcio, hamwe na arĩa matigarĩte a Isiraeli a Ngai, na nĩo “athamaki” arĩa magwetetwo thĩinĩ wa Isaia 60:3.—Kũg. 5:9, 10.
Ihinda rĩũkĩte, Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ magaatheremia ũtheri wa kĩĩroho na gĩkĩro kĩnene makĩria. Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa makaarĩkia ũtũũro wao gũkũ thĩ, magaatuĩka gĩcunjĩ kĩa “Jerusalemu Njerũ,” kana mũhiki wa Kristo ũrĩa ũrũgamĩrĩire Akristiano 144,000 arĩa magaakorũo hamwe nake marĩ athamaki na athĩnjĩri-Ngai.—Kũg. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Jerusalemu Njerũ nĩ ĩgaakorũo na itemi inene harĩ kũhingia ũrathi wa Isaia 60:1. (Ringithania Isaia 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Kũguũrĩrio 21:2, 9-11, 22-26.) O ta ũrĩa ũthamaki wa rũrĩrĩ rwa Isiraeli wakoragwo itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu ya tene, no taguo Jerusalemu Njerũ hamwe na Kristo, ĩgaakorũo ĩrĩ ũthamaki wa mũtabarĩre mwerũ wa maũndũ. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ itũũra rĩu rĩa Jerusalemu Njerũ “[rĩgaikũrũka] riumĩte igũrũ kũrĩ Ngai”? Nĩ na njĩra ya kũrehe mogarũrũku gũkũ thĩ. Andũ kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe arĩa metigĩrĩte Ngai ‘nĩ magaathiaga na ũtheri warĩo.’ O na nĩ makeehererio mehia na gĩkuũ. (Kũg. 21:3, 4, 24) Maumĩrĩro magaakorũo atĩ ‘indo ciothe nĩ ikeerũhio’ kana icokererio, o ta ũrĩa Isaia na anabii angĩ maarathĩte. (Atũm. 3:21) Wĩra ũcio mũnene wa gũcokereria waambĩrĩirie rĩrĩa Kristo aatuĩkire Mũthamaki na ũkaarĩkĩrĩra mũthia-inĩ wa Wathani Wake wa Mĩaka Ngiri.
a Thĩinĩ wa Isaia 60:1, Bibilia ya New World Translation ĩhũthĩrĩte kiugo “mũtumia” handũ ha “Zayuni” kana “Jerusalemu,” tondũ ciugo cia Kĩhibirania iria itaũrĩtwo “arahũka” na “ruta ũtheri” o hamwe na kiugo “ũkwarĩire,” cionanagia atĩ nĩ mũtumia ũrarĩrĩrio. Kiugo “mũtumia” nĩ gĩteithagia mũthomi wa Gĩkũyũ gũtaũkĩrũo atĩ nĩ mũtumia wa mũhaano ũrarĩrĩrio.
b Gũcokio kwa ũthathaiya mũtheru kũrĩa gwekĩkire mwaka-inĩ wa 1919 ningĩ nĩ kwarĩrĩirio thĩinĩ wa Ezekieli 37:1-14 na Kũguũrĩrio 11:7-12. Ezekieli aarathĩte atĩ Akristiano othe aitĩrĩrie maguta nĩ mangĩgacokereria kĩĩroho thutha wa gũkorũo marĩ mĩgwate kwa ihinda iraihu. Naguo ũrathi wa Kũguũrĩrio waragĩrĩria gũcokio muoyo kwa mũhaano gwa gakundi kanini ka ariũ a Ithe witũ aitĩrĩrie maguta arĩa maatongoragia maũndũ thutha wa wĩra wao kũhaana ta warũgamio kwa ihinda inini nĩ ũndũ wao gũikio njera na njĩra ĩtarĩ ya kĩhooto. Mwaka-inĩ wa 1919, nĩ maamũrirũo magĩtuĩka “ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ.”—Mat. 24:45; rora Ũthathaiya Mũtheru wa Jehova—Nĩ Ũcoketio!, kar. 118.
