1, 2. Na cava e yaga kina na kabasi, e tautauvata vakacava kei na lewaeloma?

E SOKOTAKA nona waqa i wasaliwa e dua na dausoko; taubaletaka duadua na vanua talasiga e dua tale; e vukataka nona waqavuka e dua na pailate ena maliwa ni o vavaku. O kila se cava eratou tautauvata kina? Eratou rawa ni sotava kece na leqa ke sega na kabasi—vakabibi ke sega ni tu vakarawarawa na misini vovou tale eso ni gauna qo.

² E sega ni iyaya vereverea sara na kabasi, e tiko ga na ligana makeneta e dusia tu ga na noca. Ia e rawa ni veivakabulai ke cakacaka vinaka tu na kabasi qai vakayagataki vata kei na mape. Eso na ka e tautauvata kina na kabasi kei na dua na isolisoli talei nei Jiova vei keda—na lewaeloma. (Jemesa 1:17) Eda na sega ni kila na ka meda cakava ke sega na lewaeloma. Kevaka e vakayagataki donu, ena dusimaki keda meda muria na ivakarau ni bula e vinaka. Meda dikeva mada se cava na lewaeloma kei na ka e cakava. Eda na veivosakitaka tale ga na tikina qo: (1) Na vakavulici ni lewaeloma, (2) noda kauaitaka nona lewaeloma e dua tale, kei na (3) yaga ni kena vinaka tiko ga noda lewaeloma.

3. Na cava na ibalebale ni vosa vaKirisi ni “lewaeloma”? Na cava e rawa ni cakava na isolisoli talei qo?

³ Na vosa vaKirisi ni “lewaeloma” ena iVolatabu e kena ibalebale “nona kilai koya e dua.” Ni vakatauvatani kei na ka bula tale eso, e isolisoli ni Kalou vei keda noda rawa ni kilai keda. E rawa nida dikevi keda da qai vakalewa ke dodonu noda ivalavala. Ni vaka tiko na ivakadinadina e lomada se turaganilewa, na lewaeloma e rawa ni vakalewa noda ivalavala, noda rai, kei na noda digidigi. E rawa ni veidusimaki meda digidigi vakayalomatua se veivakasalataki ke cala na ka eda cakava. Ena vakacegui keda nida vakatulewa vinaka se vakararawataki keda nida vakatulewa cala.

4, 5. (a) Eda kila vakacava ni a soli vei rau o Atama kei Ivi na lewaeloma, na cava a yaco ni rau beca na lawa ni Kalou? (b) Na ivakaraitaki cava e kilai kina ni a cakacaka tiko nodra lewaeloma na dausokalou yalodina ni bera na gauna vaKarisito?

⁴ Ni rau buli na tagane kei na yalewa ena ivakatekivu, sa tiko vei rau na isolisoli qo. Erau dui vakaraitaka o Atama kei Ivi ni tiko nodrau lewaeloma. E vakadinadinataki qori ena nodrau madua ni rau talaidredre oti. (Vakatekivu 3:7, 8) Ka ni rarawa, a sega ni yaga vei rau ena gauna oya na ca ni nodrau lewaeloma, ni rau nakita nodrau beca na lawa ni Kalou. Erau vakalecalecava na lawa ni Kalou kei na nodrau lewaeloma, e rawa gona ni tukuni ni rau vakatulewataka me rau talaidredre rau qai saqata na Kalou o Jiova. Ni rau uasivi, rau kila vinaka na ka erau cakava, ena sega gona ni vakadonui rau tale na Kalou.

⁵ Ni vakatauvatani kei rau o Atama kei Ivi, e levu na tamata ivalavala ca era vakarorogo ina nodra lewaeloma. Kena ivakaraitaki, a tukuna na turaga yalodina o Jope: “Au na taura matua na noqu yalododonu, qai sega vakadua ni laiva, ena sega ni beitaki au na lomaqu ena gauna kece ni noqu bula.” * (Jope 27:6) A vakarorogo o Jope ina nona lewaeloma me dusimaka nona ivalavala kei na nona vakatulewa. A tukuna kina ena marau ni sega ni beitaki koya nona lewaeloma, me madua kina. E duidui na ka e vakila o Tevita. Na ka veibeci a cakava vei Saula na tui lumuti i Jiova, ‘e vakaleqa na loma i Tevita.’ (1 Samuela 24:5) A yaga vei Tevita na kena vakararawataki koya voli nona lewaeloma, ni vulica kina me kua ni dau veibeci.

6. Eda kila vakacava e isolisoli ni Kalou vei keda kece na lewaeloma?

⁶ E soli beka ga na lewaeloma vei ira na tamata i Jiova? Dikeva na nona vosa uqeti vakalou na yapositolo o Paula: “Ena gauna era cakava kina vakataki ira na lewe ni veimatanitu na ka e tukuni ena lawa, era sega ni kila na lawa, ia o ira ga na lawa. E kilai ena ka era cakava ni sa volai tu e lomadra na lawa, e vakadinadina vei ira na nodra lewaeloma, na veika tale ga era vakananuma e beitaki ira se vakadonui ira.” (Roma 2:14, 15) Ena so na gauna, e rawa tale ga ni vakadinadina vei ira na sega ni kila na lawa i Jiova na nodra lewaeloma mera muria na ivakavuvuli ni Kalou.

7. Na cava e dau cala kina ena so na gauna na lewaeloma?

⁷ Na lewaeloma e rawa ni cala ena so na gauna. Cava na vuna? Ena rawa ni vakamuai cala na mata ni kabasi ke biu volekata na makeneta. Kevaka e sega tale ga ni vakayagataki vata kei na mape, ena tawayaga na kabasi. E rawa ni vakacalai tale ga noda lewaeloma ke vakamuai ena gagadre ca ni lomada. Ke sega ni veidusimaki na Vosa ni Kalou, eda na sega ni vakaduiduitaka rawa na ca kei na vinaka nida vakatulewa ena so na ka bibi. E gadrevi na veidusimaki ni yalo tabu me yaga kina na lewaeloma. A vola o Paula: “E vakadinadinataka na noqu lewaeloma ena veidusimaki ni yalo tabu.” (Roma 9:1) Eda na vakadeitaka vakacava ke salavata kei na veidusimaki ni yalo tabu na noda lewaeloma? Ena rawa ga ke vakavulici.

8. (a) E rawa ni vakamua vakacava na noda lewaeloma na lomada, na cava me vakaliuci nida vakatulewa? (b) Na cava me kua ni nanuma kina e dua na lotu vaKarisito me donu ga vua nona lewaeloma? (Raica na ivakamacala e ra.)

⁸ Kena irairai, eso era vakatulewa nira dikeva ga na nodra nanuma kei na ivakarau ni lomadra. Era na tukuna beka, “Sega ni ca kina noqu lewaeloma.” E kaukaua na gagadre ni lomada, e rawa ni vagolea tani noda lewaeloma. E kaya na iVolatabu: “E dau veivakaisini duadua ga na loma ni tamata qai rerevaki. O cei me kila rawa?” (Jeremaia 17:9) Nida vakatulewa, e bibi meda kua ni vakaliuca na ka e gadreva na lomada. Meda vakaliuca ga na ka ena vakamarautaka na Kalou o Jiova. *

9. Na cava na rere vakalou, me uqeta vakacava na noda lewaeloma?

⁹ Na vakatulewa e yavutaki ena lewaeloma e vakavulici e vakaraitaka nida rerevaka se doka na Kalou, sega nida vakaliuca na ka ga e yaga vei keda. Kena ivakaraitaki, a tu vua na kovana yalodina o Niemaia na dodonu me lavaka e dua na iwase ni ilavo kei na ivakacavacava vei ira na tiko e Jerusalemi. Ia na cava a sega ni cakava kina? E kila ni sega ni marautaka o Jiova nodra vakararawataki na nona tamata. A kaya: “Au sega ni vakayacora qori niu doka na Kalou.” (Niemaia 5:15) E bibi me vu mai lomada noda rerevaka se doka na Kalou, oya noda sega ni via vakararawataki koya. Ena uqeti keda qori meda qara na veidusimaki ni Vosa ni Kalou nida vakatulewa.

10, 11. Na ivakavuvuli vakaivolatabu cava e vauca na gunu, na cava meda cakava me dusimaki keda kina na Kalou meda bulataka na ivakavuvuli qori?

¹⁰ Me vakayagataki vakacava na lewaeloma nida vakatulewa? Kaya mada na ka e vauca na yaqona ni valagi kei na yaqona ni Viti. Nida lako ina dua na soqo, levu vei keda e dau taroga, Me’u gunu se kua? Taumada, meda vakavulici keda. Na ivakavuvuli vakaivolatabu cava e vauca na gunu? E sega ni vakacala na iVolatabu na kena vakayagataki vakalailai, ni vakalagilagi o Jiova ena nona vakarautaka na waini. (Same 104:14, 15) Ia e vakacala ga na gunu vakasivia kei na marau vakalialia e salavata mai. (Luke 21:34; Roma 13:13) Na mateni e okati vata kei na ivalavala ca bibi me vaka na veiyacovi tawadodonu. *—1 Korinica 6:9, 10.

¹¹ Na nona lewaeloma na lotu vaKarisito ena vakavulici ena ivakavuvuli vakaivolatabu va ya. Ni gadrevi meda vakatulewa me baleta na gunu ena gauna ni soqo, meda tarogi keda ena vica na taro qo: ‘Na soqo vakacava au lako kina qo? E rawa beka ni tini ena marau lialia ke sega ni lewai vinaka na ka e caka? Na cava e noqu malumalumu? Au dau garova na gunu, au vakararavi kina me lewa na lomaqu kei na noqu ivalavala? E rawa beka niu lewai au vinaka, meu kua kina ni gunu vakasivia?’ Meda masuta na veidusimaki i Jiova nida vakananuma na ivakavuvuli vakaivolatabu kei na taro e vakavurea. (Wilika Same 139:23, 24.) Nida cakava qori, eda sa kerei Jiova tiko me dusimaki keda ena vuku ni yalona tabu. Eda sa vakavulica tale tiko ga noda lewaeloma me salavata kei na ivakavuvuli vakalou. Ia e dua tale na ka meda nanuma matua nida vakatulewa.

12, 13. Na cava e duidui kina noda lewaeloma na lotu vaKarisito, meda raica vakacava na duidui qori?

¹² O na rairai kurabuitaka ena so na gauna na duidui ni ivakatagedegede ni nodra lewaeloma na lotu vaKarisito. Na itovo se ivalavala e sega ni taleitaka e dua, e rawa ni vakadonuya e dua tale. Kena ivakaraitaki, ena rairai taleitaka e dua me lai gunu yaqona ni valagi se yaqona ni Viti kei na so nona itokani ena dua na yakavi, ia e dua tale ena sega ni donu vua. Na cava e tiko kina na duidui va ya, me tara vakacava noda vakatulewa?

¹³ E levu na vuna eda duidui kina, dua na noda isususu. Kena ivakaraitaki, so era kila vinaka tu na nodra malumalumu a dau vakaleqai ira e liu—ka ni sasaga toka mera valuta. (1 Tui 8:38, 39) De na vakavu kauai vei ira na vakayagataki ni gunu, qai uqeti ira nodra lewaeloma mera vakasamataka vinaka na ka mera cakava. Ni gade yani vei iko e dua e va qori, nona lewaeloma ena rairai uqeti koya me kua ni gunu ke o solia vua. Ena vakacudrui iko beka oya? O na surevaka ga vua me gunu? Sega. Ke o kila se sega na vuna e va kina ya nona vakatulewa—de sega ni via vakaraitaka na vuna ena gauna ya—na loloma vaKarisito ena uqeti iko mo veinanumi.

14, 15. A vakavotui vakacava na duidui ni nodra lewaeloma na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri, na cava na rai i Paula?

¹⁴ A vakadinadinataka tale ga na yapositolo o Paula na duidui ni nodra lewaeloma na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri. Era vakaleqai eso ena kakana a cabori ena matakau. (1 Korinica 10:25) Ia a sega ni vakaleqa na lewaeloma i Paula na kakana qori era volitaki tu ena makete. A okata o Paula na matakau me tawayaga; kila tale ga ni o Jiova e vakarautaka na kakana, sega nira lewa na matakau. Ia e kila nira sega ni duavata kei koya eso tale. Kena irairai ni so vei ira qori ra dau qaravi matakau tu e liu ni bera nira tavuki mera lotu vaKarisito. Era sega kina ni vakadonuya na cava ga e sema ina qaravi matakau. A wali vakacava qori?

¹⁵ A kaya o Paula: “O keda eda kaukaua meda vosota nodra malumalumu na sega ni kaukaua, meda kua ni nanumi keda ga. O Karisito mada ga a sega ni nanumi koya ga.” (Roma 15:1, 3) A vakasamataka o Paula ni dodonu meda vakataki Karisito, meda vakaliuca na nodra gagadre na tacida, sega ni noda gagadre ga. Ena dua tale na ituvaki va ya, a kaya o Paula ni vinaka cake me kua sara ga ni kana lewe ni manumanu, de vakatarabetaka e dua na sipi talei a volia o Karisito ena nona mate.—Wilika 1 Korinica 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Ke ca nodra lewaeloma eso nira cakava e dua na ka, cava mera kua ni vakalewai ira kina na sega ni ca nodra lewaeloma nira cakava na ka ya?

¹⁶ Ena yasana adua, mera kua ni vakalewai ira eso tale o ira na ca nodra lewaeloma nira cakava e dua na ka se mera togoraka vei ira na nodra rai ena ka e vauca na lewaeloma. (Wilika Roma 14:10.) Me vakayagataki na lewaeloma meda vakalewai keda kina, sega ni yavu meda vakalewai ira kina eso tale. E bibi meda nanuma tiko na vosa i Jisu: “Dou kua ni dau vakalelewa de dou lewai.” (Maciu 7:1) E sega ni dodonu meda veiletitaka na veika e vauca noda dui lewaeloma. Meda uqeta ga na veilomani kei na duavata, meda veivakatataki cake, sega ni veivakamadualaki.—Roma 14:19.

17. E vakacava tu nodra lewaeloma e levu nikua?

¹⁷ A vola na yapositolo o Pita: “Me vinaka tiko ga na nomuni lewaeloma.” (1 Pita 3:16) Na lewaeloma e savasava vei Jiova e vu ni veivakalougatataki. E duidui sara qori mai na nodra lewaeloma e levu nikua. O Paula a tukuni ira “e sa tavuni na nodra lewaeloma me vaka e tavuni ena kaukamea katakata.” (1 Timoci 4:2) Na tikiniyago e tavuni e sega ni vakila e dua na ka. E levu tale ga nikua sa sega ni vakila e dua na ka nodra lewaeloma—sa sega ni vakasalataki ira rawa, sega ni uqeti ira mera madualaka se rarawataka na ka ca era cakava.

18, 19. (a) E yaga vakacava vei keda na ora ni lomada se noda madualaka na ka eda cakava? (b) Na cava meda cakava ke se vakararawataki keda tiko ga na ivalavala ca eda sa veivutunitaka oti?

¹⁸ Na ora ni lomada e rawa ni sala e tukuna kina vei keda na lewaeloma nida sa cala. Ke veivutuni o koya e cala, ena vosoti nona ivalavala ca se mani vakacava na bibi ni cala e cakava. Kena ivakaraitaki, a vakararawataki Tui Tevita na cala a cakava, a veivutuni dina mani vosoti kina. Ni cata nona cala qai vakadeitaka me muria na lawa i Jiova, e vakadinadinataka kina ni o Jiova e ‘vinaka qai tu vakarau me veivosoti.’ (Same 51:1-19; 86:5) Vakacava ke se ora tiko ga na lomada qai sega ni seavu na madua, dina nida sa veivutuni qai vosoti noda ivalavala ca?

¹⁹ E rawa ni veivakalewai tale vakasivia ena so na gauna na lewaeloma, e vakararawataki kina vakabalavu o koya e cala. Ena rairai gadrevi kina meda vakadeitaka e lomada ni o Jiova e kilai keda vinaka cake. Me vaka ga eda dau uqeta mera cakava eso tale, meda vakabauta ni lomani keda o Jiova, sa vosoti keda tale ga. (Wilika 1 Joni 3:19, 20.) Ni savasava na lewaeloma, eda na vakila na lomavakacegu, nuidei, kei na marau e tawavakatauvatani rawa. Era vakila na vakacegu qori e levu era ivalavala ca bibi e liu, sa rawa ni vinaka tiko ga nodra lewaeloma nira qaravi Jiova.—1 Korinica 6:11.

20, 21. (a) Na cava na inaki ni ivola qo? (b) Na galala cava e soli vei keda na lotu vaKarisito, meda vakayagataka vakacava?

²⁰ Na ivola qo ena dusimaka na sala meda kunea kina na marau, qai vinaka tiko ga noda lewaeloma ena vo ni gauna eda bula tiko kina ena ituvaki qo i Setani. E sega ni vakamatailalaitaki kina na lawa kei na ivakavuvuli kece vakaivolatabu me bulataki ena duidui ituvaki e basika ena veisiga. Meda kua ni nanuma me na vakamacalataki na ivakaro matailalai me baleta na lewaeloma. E vakarautaki na ivola qo me ivukevuke ni kena vakavulici nomu lewaeloma me kila na sala mo bulataka kina na Vosa ni Kalou e veisiga. Ni vakatauvatani kei na Lawa i Mosese, era uqeti na vakarurugi ina “lawa i Karisito” mera vakayagataka nodra lewaeloma kei na ivakavuvuli, sega ni ivakaro e volai. (Kalatia 6:2) Oqori na galala e solia o Jiova vei keda na lotu vaKarisito. Ia e vakabibitaki ena nona Vosa me kua ni vakayagataki na galala qori ‘me iulubale ni caka ca.’ (1 Pita 2:16) Meda vakayagataka ga me vakaraitaki kina noda lomani Jiova.

²¹ Nida masulaka na sala meda bulataka kina na ivakavuvuli vakaivolatabu da qai cakava na ka eda vakatulewataka, sa da na tomana tiko kina na ilakolako a tekivutaki ena noda mai vulici Jiova. Eda na vakavulica kina noda “vakasama” ena noda “vakayagataka.” (Iperiu 5:14) Ena yaga e veisiga na nomu lewaeloma e vakavulici vakaivolatabu. Me vaka ga na yaga ni kabasi ena nona ilakolako e dua, na lewaeloma e idusidusi yaga tale ga ni vakatulewa ena vakamarautaka na Tamada vakalomalagi. Mo nuidei, ni qori na sala o na tiko ga kina ena loloma ni Kalou.