“Esidi eyo ama esiere, ntọn̄ọ ndibre ikwọ. Ke ini ndụkde moto, mmesibre ikwọ. Ini nduọkde odudu ke ufọk, ini nyetde n̄kpọ nte ọfọn̄ m̀mê usan, idem ke ini n̄kotde n̄wed—nsisụk mbre ikwọ. Nsibre ikwọ kpukpru ini.”—Carla.

 Ndi amama ikwọ nte Carla amade? Edieke edide ntre, ibuotikọ emi ayan̄wam fi ọdiọn̄ọ ufọn emi ikwọ enyenede, okụt mfịna emi ndusụk ikwọ ẹsidade edi, onyụn̄ emek nti ikwọ.

•  Mme ufọn emi ikwọ enyenede

•  Mfịna emi ndusụk ikwọ esidade edi

•  Se ubọkn̄ka fo ẹdọhọde

 Ndibre ikwọ onyụn̄ etie nte ndidia udia. Esifọn owo adia eti udia onyụn̄ adia n̄kpọ ke udomo oro ekemde, ntre ke edi ye ikwọ. Kere ban̄a emi:

•   Ikwọ ekeme ndinam esịt enem fi.

   “Ke ini esịt mînemke mi, mmesibre ikwọ oro mmade n̄kan, ndien ibịghike, esịt ayana mi sụn̄.”—Mark.

•   Ikwọ ekeme ndinam fi eti nti n̄kpọ emi ẹketịbede.

   “Ediwak ini, enyene ikwọ emi esinamde mi nti n̄kpọ emi akanamde esịt enem mi, ndien kpukpru ini oro n̄kopde ikwọ oro, esịt esinem mi.”—Sheila.

•   Ikwọ ekeme ndinam mme owo ẹnen̄ede ẹdiana kiet.

   “N̄kodu ke akamba mbono ofụri ererimbot Mme Ntiense Jehovah, ndien ke ini kpukpru owo ẹkwọde akpatre ikwọ, mmọn̄eyet ama asiaha mi ke enyịn. Nnyịn ikesem nsio nsio usem, edi ikwọ oro ama anam nnyịn inen̄ede idiana kiet.”—Tammy.

•   Ikwọ ekeme ndinam fi enyene nti edu.

   “Ndikpep nte esibrede kita m̀mê piano ayan̄wam fi ekpep ndinyene ime. Owo isisọpke-sọp idiọn̄ọ ndibre mme n̄kpọ emi. N̄kukụre usụn̄ ndidiọn̄ọ edi owo ndisịn idem n̄kpep enye.”—Anna.

 Ndi ama ọfiọk? Psalm—n̄wed Bible emi okponde akan—ọdọn̄ọ ikwọ 150.

 Ukem nte udia emi abiarade ekemede ndinam owo n̄kpọ, ndusụk ikwọ ẹkeme n̄ko ndinam owo n̄kpọ. Se ntak mi.

•   Ediwak ikwọ ẹsiban̄a idan̄.

   “Esitie nte kpukpru mbufa ikwọ ẹsụk ẹban̄a idan̄. Mmọ inyụn̄ idịpke-dịp inua aba.”—Hannah.

   Bible ọdọhọ ete: “Ẹkûdedei ẹtịn̄ ẹban̄a use ye orụk mbubiam ido ekededi m̀mê idiọkitọn̄ ke otu mbufo.” (Ephesus 5:3) Bụp idemfo ete, ‘Ndi ikwọ emi nsibrede akpan mi ndinam se Bible ọdọhọde emi?’

•   Ndusụk ikwọ ẹkeme ndinam fi ọfụhọ.

   “Ndusụk ini, mmesina okoneyo n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop ikwọ oro anamde n̄kere n̄kpọ emi ekemede ndinam mi mfụhọ. Utọ ikwọ emi ekeme ndinam owo ekere ndiọi n̄kpọ.”—Tammy.

   Bible ọdọhọ ete: “Kpeme esịt fo kan kpukpru se enyenede ndikpeme.” (Mme N̄ke 4:23) Bụp idemfo ete, ‘Ndi ikwọ emi nsibrede esinam mi n̄kere ndiọi n̄kpọ?’

•   Ndusụk ikwọ ẹkeme ndinam esịt ayat fi.

   “Ikwọ emi anamde owo ayat esịt m̀mê asua mbon efen isifọnke ye ami. Mmokụt nte ke esịt esiyat mi ini ekededi emi n̄kopde utọ ikwọ oro. Mbon ufọk nnyịn ẹma ẹtiene ẹkụt.”—John.

   Bible ọdọhọ ete: “Ẹsion̄o kpukpru mmọ ke idem mbufo ẹfep—iyatesịt ye ifụtesịt ye idiọkn̄kpọ ye isụn̄i, ẹkûnyụn̄ ẹyak mbubiam ikọ ọwọrọ mbufo ke inua.” (Colossae 3:8) Bụp idemfo ete, ‘Ndi ikwọ oro nsibrede esinam mi nsọn̄ ido, nnyụn̄ ntre ndikere mban̄a mbon en̄wen?’

 Nso ndien ke akpanam? Sasat ikwọ emi ebrede. Se n̄kaiferi kiet emi ekerede Julie esinamde edi emi. Enye ọdọhọ ete: “Ke ini ke ini, mmesise mme ikwọ mi nnyụn̄ nsion̄o mbon oro mîfọnke nduọn̄ọ.” Ekem enye adian do ete: “Isimemke utom ndinam emi-o, edi mmọdiọn̄ọ ke nnam nnennen n̄kpọ.”

 Se n̄kaiferi en̄wen emi ekerede Tara onyụn̄ ekpepde ndinam edi oro. Kop se enye ọdọhọde mi: “Ndusụk ini mmesinen̄ede mma n̄kukwak ikwọ emi ẹbrede ke radio, edi mma ntịm n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop se ẹkwọde, do ke ndidiọn̄ọ ke ana ntre ndikop utọ ikwọ oro. Nditre ndikop ikwọ emi onyụn̄ etie nte ndiyom nditre inem udia ke ama akatabi ese! Edi edieke n̄kemede ndisịn ikwọ emi aban̄ade idan̄, nyekeme n̄ko ndisịn ndinam idan̄ mbemiso ndọ ebe. N̄kemeke ndida odudu emi ikwọ enyenede nnam mbubru.”