Baa man woñ a nkal we le ba nyumbla nye i suklu. Kii u nla boñ? Baa u ga bat balét ba suklu le ba kogse i mañge a nyumbla man woñ? Baa u ga kal man woñ le a saa i jam ba mboñ nye? Iloole u nyoñ makidik, soho béñge matode mana ma noñ ha.

•  Baa u nyi lelaa boñge ba suklu ba nyumblana?

•  Lelaa u nla hôla man woñ?

Kii ba nsébél le nyumba? Nyumba i yé le ba mbép mañge, ba nsol tole ba yahal nye hiki ngéda, ni mahoñol le ba tééñga nye. Jon ibale ba mbép tole ba nsol mañge ngélé yada, hala a nsômbôl bé kal le ba nyumbla nye.

Inyuki hala a yé nseñ le u yi kii i yé nyumba: Ngim bôt i ngwélél i buk ini le “nyumba” inyu pôdôl to limbe jam libe mut a mboñ nye, to lititigi. Ibale hiki ngéda man woñ a gwé to ndék man ndañ i suklu, u nlo i ha nyo woñ mu, u nla tinde man woñ i hoñol le nyemede a nla bé sañgal mindañ; ndi ki le ibale a nigil i sañgal mindañ, hala a ga hôla nye niñ yé yosôna.

Litiñ li Bibel: “U pala bañ nok liyot”​—Ñañal 7:9.

Tééda le: Ngim mam i mbat le u kee i suklu inyu hôla man woñ, ndi ngim mam ipe i mbat le u nwas man woñ a nigil i hônba mandutu ni i sañgal mindañ.​—Kôlôsé 3:​13.

Ndi kii u nla boñ ibale man woñ a nkal we le ba nyumbla toi nye i suklu?

• Yoñ ngéda i emble man woñ. Yéñ le u yi (1) kii i ntagbe toi ni (2) inyuki nyen ba nyumbla. U pala bañ yoñ makidik we ngi tibil wan mam momasôna. Badba le: ‘Baa ngim mam i yé le me yé ngi nok?’ Inyu boñ le u tibil yi kii i ntagbe, bebek y’a béda le u kwel ni malét nu man woñ, tole ni bagwal ba mañge nu a nyumbla man woñ.

  Litiñ li Bibel: “Nu a ntimbhe nye ngi nok, hala a yé nye bijôñ ni wonyuu.”​​—Bingéngén 18:13.

• Ibale i nene toi le ba nyumbla man woñ, hôla nye i nok le maboñok mé tole bipôdôl gwé bi nla boñ le mam ma kee loñge tole ma kônde yaga ôbi. Kiki hihéga, Bibel i nkal le: “Ndimbhe nwee i mômôs hiun, ndi bibuk bibe bi nlona hiun.” (Bingéngén 15:1) Ibale man woñ a mpun nyemede, mam ma nla kônde lédél nye, kayéle boñge ba kônde ki nyumbla nye.

  Litiñ li Bibel: “Ni timbhe bañ béba inyu béba, to sol inyu sol.”​—1 Pétrô 3:9.

• Toñle man woñ le ibale a mpun bé nyemede, hala a nkobla bé le a mbomb. Ndi hala a ñunda le a gwé ngui inyule a nwas bé le mut numpe a tinde nye i boñ jam li a ngwés bé boñ. Hala a mboñ le a yémbél mut nyumba ibabé le nyemede a yila mut nyumba.

  Man woñ a nlama tééda i jam li i mahoñol téntén i ngéda ba nyumbla nye i internet. Ibale man woñ a bôdôl sol i bôt ba nsol nye i internet, ba nla ôm nye nsohi le yak nye a yé mut nyumba! Inyu hala nyen, ngim mangéda, pom jam man woñ a nlama boñ li yé le a mom nwee; hala a nla yip mut nyumba nyo, man woñ a mélés ki ndutu i.

  Litiñ li Bibel: “Ngéda tjéé di nhañ, hié hi nlém.”​—Bingéngén 26:20.

• Ngim mangéda, man woñ a nla keñgle bahoma tole i bôt a nhoñol le ba nla nyumbla nye. Kiki hihéga, ibale a nyi homa mut nyumba a mbéna yén, a nla noñ njel ipe inyu keñgle mindañ.

  Litin li Bibel: “Mut yihe a ntehe jam libe, a nsolop; ndi ditégéé di bôt di ntagbe, di nkôs nôgôs.”​—Bingéngén 22:3.

NOODE JAM LINI: Hôla man woñ le a wan mam malam ni mandutu a nla kôhna inyu ngim makidik a nsômbôl yoñ. Kiki hihéga:

• Kii i ga tagbe ibale man woñ a nlim mut nyumba?

• Kii i ga tagbe ibale a ntelep mut nyumba bisu, a nkal nye le: Nwas me nwee?

• Kii i ga tagbe ibale a nsoman mut nyumba yak balét ba suklu?

• Baa a nla yip mut nyumba nyo ibale a ñunda nye loñgeñem ni liyômba?

Too ba nyumbla man woñ i mbom ni mbom tole i internet, nyumba i ntééñga bé boñge bobasôna nya yada. Hôla man woñ i yi kii i nla hôla nye i pamba mu ndutu i. Unda nye le u nit nye mu ndutu a mboma.

Litiñ li Bibel: “Liwanda li ngwés ngéda yosôna; manyañ a ngwééne ikété ndutu”​—Bingéngén 17:17.