Skip to content

Skip to table of contents

 SENA CAKALENGWA BUYA?

Mbwacikonzya Kuzyiba Nkwaya Syaankumbula Mazi

Mbwacikonzya Kuzyiba Nkwaya Syaankumbula Mazi

SYAANKUMBULA mazi, mazi waabelesya munzila zinji. Ulaalya, alimwi akutula mayi mulingawo. Tusankwa tumwi tulapa cibeela cipati camazi kukauka kazyazi kutegwa kazumine kusyabwa. Kulwanina mazi aacili matete kulacitika kanji-kanji. Cimwi ciindi basikuvwuntauzya bakabajana kuti basyaankumbula mazi bali 16,000 bakavwoomana abufwumba bwamuzovwu, alimwi akubumana mumawoola obilo buyo.

Misyobo imwi yabasyaankumbula mazi, ilatija kuzwa mpoyahoomene kwiinda mukupanga cimbuulumbulu camazi, akucikunkulisya kuzwa amulwi wamazi akucizikka mubulongo buteteete. Syaankumbula mazi ulacikunkulisya cimbuulumbulu cakutanyona-nyona akaambo kakuti kucita boobo kulamugwasya kweendesya, alimwi akweeleba ntenda yakuti cimbuulumbulu citabbigwi abasyaankumbula mazi bambi.

Pele ncinzi cipa syaankumbula mazi kweenda cakutanyona-nyona, kwaambisya ciindi camasiku?

Amubone kaambo aaka: Buvwuntauzi bwakacitwa ino-ino butondezya kuti basyaankumbula mazi balakonzya kweenda mumumuni wazuba naa wamwezi, pele alimwi inga beenda mumudima kakunyina kunyona-nyona. Basikuvwuntauzya baku South Africa bakajana kuti basyaankumbula balacikonzya kucita boobo, kutali kwiinda mukubelesya nyenyezi, pele kwiinda mukubelesya mumuni uuzwa mumulalabungu. Magazini yakuti Current Biology, yaamba kuti “eeci ncecibalo cakusaanguna caamba kujatikizya mulalabungu mboubasololela banyama.”

Sikuvwuntauzya wazina lya Marcus Byrne, waamba kuti basyaankumbula mazi balijisi “busongo bwakubona ciindi nobeenda nomuba mubusena muli mumuni musyoonto kapati.” Ulayungizya kuti: “Basyaankumbula mazi inga bacikonzya kuyiisya bantu kuzyiba mbobakonzya kumana penzi lyakutabona.” Mucikozyanyo, cilobboti cilakonzya kutumwa kuyooyandaula bantu ibavwukkilwa muŋanda yakolomoka kwiinda mukwiiya busongo bwasyaankumbula mazi bwakukonzya kuzyiba nkwaya.

Ino muyeeya buti? Sena busongo bwasyaankumbula mazi bwakuzyiba nkwaya bwakaboola akaambo kakusanduka kwazintu naa bwakalengwa buya?

Sena mulizyi?

Basyaankumbula mazi babikka mbolezi mubulongo, bamwaya nseke zyazisyango, alimwi akucesya-cesya nzinini.