Skip to content

Skip to table of contents

Bulwazi Bwacisiniini—Sena Andinywe Mulijatikizyidwe?

Bulwazi Bwacisiniini—Sena Andinywe Mulijatikizyidwe?

OOBU mbumwi bwamalwazi aamukanwa aazyibidwe kapati munyika. Nokuba boobo, bulwazi oobu nobucitalika inga tabulitondezyi cakufwambaana. Ooku kutafwambaana kulizyibya, mbobubi bwabulwazi oobu. Magazini imwi iitwa kuti International Dental Journal yakatondezya kuti, akati kamalwazi aamukanwa, bulwazi bwamenyo “ndepenzi libapenzya kapati banamaleya.” Yakayungizya kwaamba kuti “malwazi aamukanwa alacisa alimwi akupenzya kapati cakuti muntu ulakonzya kwaalilwa kulya alimwi akubula lukkomano mubuumi.” Cibalo eeci icaamba makani aaya aadumide cilakonzya kumugwasya kucesya-cesya kuba abulwazi bwacisiniini.

Makani Aamasimpe Aajatikizya Bulwazi Bwacisiniini

Kuli zibeela ziindene-indene zyabulwazi bwacisiniini. Cibeela cakusaanguna, nkuzimba kwacisiniini. Kuzwa bulowa muzisiniini cilakonzya kuba citondezyo bwacibeela eeci. Bulowa bulakonzya kutalika kuzwa bulikke naa ciindi notulicumba alimwi anotugwisya tulyo tupatide mumenyo. Alimwi akwalo kuzwa bulowa ciindi nomulangwa-langwa menyo adokota ncimwi cacitondezyo cacibeela eeci.

Ikuti bulwazi bwacisiniini bwazumanana kwiinda acibeela eeci, bwiitwa kuti periodontitis. Aciindi eeci, zibeela zikwabilila linyo, mbuli cifwuwa alimwi amilambi yacisiniini zilatalika kunyonyooka. Musyobo wabulwazi bwacisiniini ooyu taukonzyi kulitondezya mane kusikila penzi lyakomena. Zitondezyo zimwi zyabulwazi oobu, ntupulo mucisiniini, kuzungaana kwamenyo, kutantaana kwamenyo, kununka mukanwa, kulekezya kwacisiniini, icaamba kuti cisiniini cilaleka kujatilila menyo akupa kuti menyo kaalibonya kulampa alimwi mane buya akutalika kuzwa bulowa.

Cicitika Alimwi Acitalisya Bulwazi Bwacisiniini

Ntunji twaambo tukonzya kupa kuti mube mutenda yakuciswa cisiniini. Idooti likkalilila akati kamenyo acisiniini, kanji-kanji ndelitalisya bulwazi oobu. Ikuti naa tiilyagwisyigwa lilakonzya kupa kuti cisiniini cizimbe. Kuti naa kuzimba ooku kwazumanana, cisiniini alimwi  amenyo zilalekana, akupa kuti dooti lijisi tuzunda livwule mumabali-bali aacisiniini. Ikuti tuzunda tuli mudooti twanjila mucisiniini, tulatalika kunyonyoona cifwuwa alimwi amilambi yacisiniini. Idooti lili mucisiniini, lilakonzya kuyuma akuba yelo. Eeli dooti inga lizwide tuzunda, alimwi akaambo kakuti lilayuma akunamatila kumenyo, lilakatazya kuligwisya. Aboobo, tuzunda tulakonzya kuzumanana kulya cisiniini.

Kuli atwaambo tumbi tukonzya kumubikka mutenda yakuciswa cisiniini. Twaambo ootu tubikkilizya kutalicumba mukanwa, kubelesya misamu iilesya bukwabilizi bwamubili kubeleka kabotu, malwazi aaletwa aatuzunda, kutyompwa, bulwazi bwasyuga, kuciindizya kunywa bukoko, kufweba alimwi akucinca kwamahomoni akaambo kakumita.

Bulwazi bwacisiniini bulakonzya kumuletela buyumuyumu bumbi. Kucisa mukanwa naa kuzwa menyo kulakonzya kumuletela buyumuyumu bwakunyeela zyakulya alimwi akuzikkomanina. Mbomwaambaula alimwi ambomulibonya zilacinca. Abwalo buvwuntauzi butondezya kuti bulwazi bwamukanwa bulabunyonganya kapati buumi bwamuntu.

Kuzyiba Kuti Muciswa Bulwazi Bwacisiniini Alimwi Abusilisi

Mbuti mbomukonzya kuzyiba kuti muciswa bulwazi bwacisiniini? Ambweni mulakonzya kuzibona zitondezyo izyaambwa kumatalikilo aacibalo. Ikuti kakuli boobo, inga caba camaano kuyoobuzya syaazibwene uukonzya kulanga-langa cisiniini canu.

Sena bulwazi bwacisiniini bulakonzya kusilikwa? Bulakonzya kusilikwa kwaambisya nobucitalika. Ikuti bulwazi bwacisiniini bwazumanana, inga cagwasya kufwambaana kubusilika kutegwa butanyonyooni cifwuwa alimwi amilambi iizingulukide menyo. Basyaazibwene mukusilika menyo babelesya mincini iilibedelede kugwisya dooti linamatila atala amenyo alimwi akunsi aacisiniini.

Nokuba kuti tamukonzyi kubonana abasyaazibwene mukusilika bulwazi bwamenyo, inga camugwasya kulikwabilila kunzila zyoonse zikonzya kumupa kuciswa menyo. Kubikkila maano alimwi akulibamba mukanwa inga kwamukwabilila alimwi akucesya-cesya ntenda yakuciswa cisiniini.