Pa Mandi February 13, 2023, wupu unyaki wa ku United States ungutuzga lipoti lo lilongo mo achinyamata ku United States asuzgikiya maŵanaŵanu. Lipoti lo lingukamba kuti ŵana a ku sekondale akujumpha 40 pa 100 ŵewosi akondwa cha kweniso awona kuti palivi yo wangaŵawovya.—Centers for Disease Control and Prevention (CDC).

 Dr. Kathleen Ethier mura wa wupu unyaki (Division of Adolescent and School Health) wangukamba kuti, “Kwa vyaka 10 vo vajumpha, tawona achinyamata achisuzgika ukongwa maŵanaŵanu. Kweni pasonu panu asungwana asuzgika ukongwa kuluska kali. Asungwana anandi aŵanaŵana kujibaya ndipu anyaki ayesapu kuchita venivi.”

 Lipoti ili lingukamba kuti:

•   14 peresenti ya asungwana akuŵakoleriyapu. Dr. Ethier wangukamba kuti: “Venivi vakufipiska mtima ukongwa. Pa asungwana 10 ŵewosi wo muziŵa, yumoza pamwenga kujumpha akumukoleriyapu.”

•   Pafufupi 30 peresenti ya asungwana akuŵanaŵanapu kuti ajibayi.

•   Pafufupi 57 peresenti aguŵa ukongwa kweniso awona kuti palivi wakuŵawovya.

 Viŵerengeru venivi vakudandaulisa ukongwa. Asani munthu ngwachinyamata, ndi nyengu yakuti wakondwiyengi. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingawovya achinyamata kuti alekengi kusuzguka maŵanaŵanu? Kumbi Bayibolu likambanji?

Bayibolu le ndi fundu zo zingawovya achinyamata

 Bayibolu likamba mwambula kubisa nyengu yo tilimu mazuŵa nganu. Ilu likamba kuti ndi “nyengu zakusuzga ukongwa.” (2 Timote 3:1-5) Kweni Bayibolu lipereka ulongozgi wa pa nyengu yaki, wo utovya achinyamata mamiliyoni pacharu chosi kukunthiyapu masuzgu ngo akumana nangu. Wonani nkhani izi zo Bayibolu likonkhoska.

•   Ndingatani Ngati Ndili Ndi Maganizo Ofuna Kudzipha?

•   Ndikhumba Kufwa—Kumbi Bayibolu Lingandiwovya Asani nde ndi Maŵanaŵanu Ngakukhumba Kujibaya?

•   Kodi Kudzipha Ndi Njira Yabwino Yothetsera Mavuto?

•   Kodi Ndingatani Ngati Ndili ndi Matenda Ovutika Maganizo?

•   Kodi Ndingatani Kuti Ndisamangoganizira Zinthu Zolakwika?

•   N’chiyani Chingandithandize Ndikakhala Ndi Nkhawa?

•   Kodi Ndingatani Kuti Ndisamasinthesinthe Mmene Ndimamvera?

•   Vo Vingakuwovyani Kuti Muyambi so Kukondwa (vidiyo yamakatuni)

•   Kodi Ndingatani Anthu Ena Akamandivutitsa?

•   Ndingatani Ngati Anthu Ena Amandivutitsa pa Intaneti?

•   Vo Mungachita Asani Ŵanthu Atikusuzgani (vidiyo yamakatuni)

•   Kumbi Ndingachita Wuli Asani Ŵanthu Anyaki Atindichitiya Vinthu Vambula Urunji Vakukwaskana Ndi Kugonana?

•   Kodi Ndiyenera Kudziwa Zotani Zokhudza Nkhanza za Kugonana?—Gawo 1: Mmene Mungadzitetezere

•   Kodi Ndiyenera Kudziwa Zotani Zokhudza Nkhanza za Kugonana?—Gawo 2: Zimene Mungachite Ngati Munachitidwapo Nkhanza Zotere

Bayibolu lipereka ulongozgi wakovya kwa apapi

 Bayibolu lipereka so ulongozgi wo ungawovya apapi kovya ŵana ŵawu kumalana ndi masuzgu ngo akumana nangu. Wonani nkhani izi zo Bayibolu likonkhoska.

•   Vo Vingawovya Achinyamata Kuti Alekengi Kusuzgika Maŵanaŵanu

•   Ngati Mwana Wanu Wamkazi Akuvutika Maganizo

•   Kodi Ndingatani Ngati Nditamva Kuti Mwana Wanga Amavutitsidwa ndi Anzake?

•   Mmene Mungathandizire Mwana Wanu Amene Amadzivulaza Mwadala

•   Ŵana Kweniso Kucheza pa Intaneti—Chigaŵa 1: Kumbi Mwana Wangu Watenere Kugwiriskiya Ntchitu Intaneti?

•   Ŵana Kweniso Kucheza pa Intaneti—Chigaŵa 2: Sambizani Ŵana Ŵinu Achinyamata mo Angayigwiriskiya Ntchitu Umampha Intaneti

•   Ana ndi Mafoni—Mbali Yoyamba: Kodi Mwana Wanga Akhale ndi Foni?

•   Ana ndi Mafoni—Mbali Yachiwiri: Phunzitsani Ana Anu Kugwiritsa Ntchito Foni Mosamala

•   Kukambirana ndi Mwana Wanu Nkhani Yotumizirana Zinthu Zolaula Pafoni