Ndinguwiya ku Mulhouse, cha kumulenji kwa France mutawuni yo ŵanthu ayanjanga ukongwa ndewu. Ndeche munamana, ndikumbuka kuti m’dera lo tajanga, mabanja ngayambananga kweniso ngapumananga. M’banja lidu, anthurumi aŵatumbikanga cha anthukazi ndipuso aŵafumbangaku cha maŵanaŵanu ngawu. Ndingusambizika kuti ntchitu ya munthukazi nkhubika, kuphwere anthurumi ndipuso ŵana.

Vinthu venga umampha cha pa nyengu yo ndenga mwana. Po ndenga ndi vyaka 10 ada angutayika chifukwa cha moŵa. Pati pajumpha vyaka 5 muku wangu munyaki wangujibaya. Chaka chenichi pe abali ŵangu angupumana mpaka munyaki kufwa. Ivi vingundichitisa chitima ukongwa. Abali ŵangu angundisambiza mo ndingabayiya ŵanthu ndi vimayi, futi kweniso mo ndingapumiyana ndi ŵanthu asani andiyamba. Maŵanaŵanu ngangu ngangutimbanyizika ukongwa ndipu ndingwamba kujilemba muliŵavu ndi kumwa ukongwa moŵa.

Po ndenga ndi vyaka 16, zuŵa lelosi ndamwanga mabotolu nga moŵa 10 pamwenga 15. Ndingwamba so kumwa munkhwala wakutimbanyiza wongu. Kuti ndisaniyi ndalama, ndagulisanga visulu kweniso ndabanga. Ndichifika vyaka 17 ndipu ndamangikapu kali. Ndingusanirika ndi milandu 18 yakuba ndipuso ndewu.

Po ndenga ndi vyaka 20 nkharu yangu yingunangika ukongwa. Ndakweŵanga ndudu 20 za chamba pazuŵa kweniso ndamwanga munkhwala unyaki wakofya ukongwa. Maulendu nganandi ndajanga kamanavi kufwa chifukwa chakumwa munkhwala mwakujumphisa mwesu. Ndingwamba kugulisa munkhwala wakutimbanyiza wongu ndipu nyengu zosi ndapinganga vimayi ndi futi. Zuŵa linyaki ndingulasa munthu ndi futi kweni mwamwaŵi mpholopolu yingulasa chisulu chakumangiya lamba. Po ndenga ndi vyaka 24 ama angutayika ndipu ivi vingundikwiyisa ukongwa. Ŵanthu andiwopanga ukongwa ndipu asani andiwona waka kuti ndituza kufupi athaŵanga. Chifukwa cha ndewu kanandi pachisulu ndi pasabata ndasanirikanga kuti nde kujeli pamwenga kuchipatala chifukwa cha kupwetekeka.

Ndinguto ndi vyaka 28. Muwolu wangu ndamutumbikanga cha. Ndamunyozanga kweniso kumupuma. Tachitiyanga limoza cha vinthu nge mo achitiya ŵanthu akutolana. Ndawonanga kuti chakuzirwa ukongwa nkhumupasa ŵaka ndeŵereŵi, majuda ndi vibangili vo ndabanga. Pavuli paki, panguchitika chinthu chinyaki cho ndachiŵanaŵaniyanga cha. Muwolu wangu wangwamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova. Wati wayamba kusambira wanguleka kukweŵa foja, wakananga ndalama  zakuba ndipu wangundiweze majuda, ndeŵereŵi ndi vibangili vo ndingumupasa. Ivi vingundikwiyisa ukongwa. Ndasusanga vo wasambiranga kweniso ndamuphutiyanga josi la foja kumasu. Ndipu kanandi ndamunenanga pamasu pa ŵanthu wo tajanga nawu pafupi.

Zuŵa linyaki, chifukwa chakuti ndinguloŵe ukongwa ndinguwotcha nyumba yo tajangamu. Muwolu wangu ndiyu wangunditaska pamoza ndi mwana widu wa vyaka 5. Moŵa wati wamala, ndingwamba kujimba mlandu. Ndingwamba kujiwona kuti Chiuta wangandigowoke cha. Ndingukumbuka vo wasembi munyaki wangukamba kuti ŵanthu aheni aluta ku motu wa helu. Dokotala wangu nayu wangundikambiya kuti: “Mbwenu kwamala! Wazamusintha cha.”

Nyumba yati yafya tingusamukiya kunyumba ya apapi a muwolu wangu. Akaboni aku Yehova ŵati ŵaza kuziwona muwolu wangu ndinguŵafumba kuti, “Kumbi Chiuta wangandigowoke maubudi nganu?” Angundiŵerenge lemba la 1 Ŵakorinte 6:9-11. Lemba ili lizumbuwa mijalidu yo Chiuta watinkhana nayu, ndipu likamba so kuti, “Anyaki aku yimwi ndipu mwenge.” Mazu yanga ngangundiwovya kuwona kuti ndingasintha. Pavuli paki, angundiŵerenge so lemba la 1 Yohane 4:8 ndipu angundisimikiziya kuti Chiuta watindiyanja. Ivi vingundichisa ukongwa ndipu ndinguŵapempha kuti asambirengi nani Bayibolu kaŵi pasabata ndipuso ndingwamba kuluta ku maunganu. Nyengu zosi ndapempheranga kwaku Yehova.

Mwezi wechendamali ndinguleka kumwa moŵa ndipuso munkhwala wakutimbanyiza wongu. Chifukwa chakuti ndinguleka kumwa munkhwala wakutimbanyiza wongu ndipuso moŵa ndingwamba kulota malotu ngaheni, mutu wandiŵaŵanga ndipuso liŵavu laphwanyanga. Chinanga kuti venga viyo, kweni ndavwanga nge kuti Yehova wandiko janja ndipu watindipasa nthazi. Ndavwanga nge mo Paulo wavwiyanga. Paulo wangulemba vakukwasana ndi chovyu cho Chiuta wangumupasa, ndipu wanguti: “Mu vinthu vosi ndisaniya nthazi kutuwa kwaku yo watindipasa nthazi.” (Ŵafilipi 4:13) Pati pajumpha nyengu ndinguleka so kukweŵa foja.​—2 Ŵakorinte 7:1.

Bayibolu lingundiwovya kuti ndisinthi mijalidu yiheni kweniso kuti banja lidu lije lakukolerana. Ndingwamba kumutumbika ukongwa muwolu wangu ndipuso ndingwamba kumukambiya mazu ngaulemu ngakuti “chondi” ndipuso ngakuti “ndawonga.” Kweniso ndingwamba kumuyanja mwana widu. Ndati ndasambira Bayibolu kwa chaka chimoza ndingubatizika nge mo muwolu wangu wanguchitiya.

Ndisimikiza kuti fundu za m’Bayibolu zikutaska umoyu wangu. Abali ŵangu wo mbakaboni cha nawu aziŵa kuti asani ndinguleka kusambira Bayibolu mphanyi ndikufwa kali chifukwa cha munkhwala wakutimbanyiza wongu wo ndamwanga kweniso ndewu.

Vo ndasambiranga m’Bayibolu vingusintha ukongwa banja lidu ndipu vingundiwovya kuziŵa udindu wangu m’banja. (Ŵaefesu 5:25; 6:4) Tingwamba kuchitiya limoza vinthu nge banja. M’malu mwakuwona kuti ntchitu ya muwolu wangu nkhubika vakurya, sonu ndikondwa ukongwa kugwira nayu ntchitu ya kusambiza ŵanthu Bayibolu. Ndipu nayu watindiwovya kuti ndifiskengi udindu wangu nge mura mumpingu.

Lisungu kweniso chanju chaku Yehova Chiuta chandiwovya ukongwa. Sonu ndikhumbisisa kukambiyaku ŵanthu anyaki za mijalidu yamampha yaku Chiuta, ukongwa wo awona kuti angasintha cha mijalidu yawu yiheni nge mo ŵanthu anandi andiwoniyanga. Ndiziŵa kuti Bayibolu lendi nthazi ndipu lingawovya munthu weyosi kuti waje ndi mijalidu ndipuso umoyu wamampha. Bayibolu landiwovya kuti ndiyanjengi ndi kutumbika anthurumi kweniso anthukazi. Landiwovya so kuti ndije ndi mijalidu yamampha.