1. Konkhoskani chitima cho Marta wenga nachu kweniso vinthu vo vinguchitiska kuti waje ndi chitima chaviyo.

MARTA wavwanga chitima chikulu ukongwa wachikumbuka muwunda wa mzichi waki wo pakhomu laki angujalapu chimwa. Iyu wavwananga cha kuti mzichi waki wakwanjiwa wakufwa nadi. Pa nyengu iyi ndipu pajumpha mazuŵa nganayi kutuliya po mzichi waki wangufwiya ndipu kunyumba kwawu kwenga kweche ŵanthu anyaki akuliya maliru kweniso kwazanga ŵanthu akuziŵakhuza.

2, 3. (a) Kumbi Marta wanguvwa wuli wati wawona Yesu? (b) Kumbi mazu ngo Marta wangukamba ngatitiwovya kuziŵa kuti wenga munthu wamtundu wuli?

² Sonu Yesu yo wenga mubwezi waku Lazaro wapamtima, wanguza kunyumba yaku Marta. Wati wamuwona ŵaka, Marta wangukoleka ndi chitima chikulu chifukwa waziŵanga kuti Yesu wakaŵengepu mphanyi mzichi waki wakufwa cha. Kweni Yesu wati waza kwaku Marta ku Betaniya, Marta wangujalika mtima pasi kuti Yesu waza kuziŵapembuzga. Marta wanguchiskika ukongwa chifukwa chakuti Yesu wenga munthu walisungu, wachanju kweniso wakuchiska. Yesu wangumufumba mafumbu Marta ngo ngamuwovya kuŵanaŵaniya ukongwa chigomezgu chaki chakuti akufwa azamuyuka. Fundu zo angukambiskana zinguchitiska kuti Marta wakambi mazu ngakuzirwa ukongwa pa mazu ngosi ngo wangukambapu, ngakuti: “Ndavwana kuti imwi mwe Khristu, Mwana waku Chiuta, yo watuza m’charu.”—Yoh. 11:27.

³ Mazu yanga ngalongo kuti Marta wenga munthukazi wachivwanu chakukho. Bayibolo likonkhoska vinandi cha vakukwaskana ndi Marta, kweni fundu zimanavi zenizo likonkhoska, zingatiwovya kuti nasi tije ndi chivwanu chakukho. Kuti tivwisi umampha fundu yeniyi, tiyeni tikambiskani dankha nkhani ya m’Bayibolo yo Marta watamba kuzumbulikamu.

4. Kumbi Marta wajanga ndiyani, nanga nchinthu wuli cho chilongo kuti banja lawu layanjananga ukongwa ndi Yesu?

⁴ Myezi yinandi ivi vechendachitiki, Lazaro wenga ŵaka umamphaumampha kunyumba kwawu ku Betaniya. Zuŵa linyaki akhazganga  kulonde mulendu wakuzirwa ukongwa, Yesu Khristu. Lazaro, Marta ndi Mariya ŵenga ŵana a munthu yumoza kweni ajaliyanga limoza chinanga kuti wosi ŵenga ŵaraŵara. Akaswiri anyaki asachizga kuti Marta ndiyu wenga mura paku wosi, chifukwa chakuti Yesu wati waza, iyu ndiyu wajijilikanga kumotu kweniso nyengu zinyaki ndiyu watamba kuzumbulika. (Yoh. 11:5) Tiziŵa cha kuti munyaki wakanganyayaŵa wenga pabanja, kweni vo tiziŵa vakuti wosi ŵatatu ŵenga anyaki ukongwa aku Yesu. Ndipu pa nyengu yo Yesu wateŵetiyanga ku Yuda, ko ŵanthu anandi amususkanga, iyu wajanga kunyumba kwaku Lazaro, Marta ndi Mariya ndipu watenere kuti wawonganga ukongwa vosi vo amuchitiyanga.

5, 6. (a) Nchifukwa wuli Marta wangutangwanika ukongwa Yesu wati waza kunyumba kwawu? (b) Kumbi Mariya wanguchita wuli Yesu wati waza?

⁵ Marta wenga munthu wakwanja kugwira nchitu ndipu wawoneseskanga kuti panyumba pawu mphakutowa kweniso alendu alondereka umampha. Yesu wati waza kwawu, Marta wanguja pasi cha. Pakunozgeke kuti kutuza Yesu ndi anyaki wo wayendanga nawu, Marta wangubika vakurya vinandi vakupambanapambana. Kali asani mulendu waza pakhomu, amufyofyonthanga, kumuzuwa skapatu, kumusambisa malundi kweniso amupakanga mafuta ngakununkhira ukongwa kumutu kulongo kuti amulondele. (Ŵerengani Luka 7:44-47.) Awoneseskanga so kuti amupaska malu ngakugona ngamampha kweniso chakurya chamampha.

⁶ Viwoneka kuti Marta ndi Mariya angutangwanika ukongwa pakunozgeke alendu yaŵa. Mariya, yo ŵanthu anyaki akamba kuti wayanjanga kuŵanaŵana ukongwa, wawoneka kuti pakwamba wamuwovyanga nchitu mku waki. Kweni Yesu wati wafika, vinthu vingusintha. Yesu wanguwona kuti uwu wenga mwaŵi wakusambiziya ndipu ndivu wanguchita nadi. Mwakupambana ndi alongozgi a visopa a m’nyengu yo, Yesu watumbikanga anthukazi ndipu waŵasambizanga va Ufumu waku Chiuta. Mariya wangukondwa ukongwa ndi vo Yesu wasambizanga, mwakuti wanguja pafupi nayu ndi kuvwisiya mwakuphwere.

7, 8. Nchifukwa wuli Marta wangwamba kufundamiya mtima, nanga wangukambanji vo vingulongo kuti wakwiya?

⁷ Namwi mukhoza kuwona kuti venivi vingumupweteka ukongwa mumtima Marta. Iyu wakhumbikanga kubika vakurya vinandi kweniso nchitu nazu zenga zinandi ndipu venivi vingumutangwaniska ndi kumufipiska mtima. Kumbi Marta wangufundamiya mtima kweniso kulongo kuti waguŵa chifukwa chakuti mvurwa waki wanguja ŵaka iyu wachitangwanika ndi nchitu? Mphakuvwika asani ndivu wanguchita nadi, chifukwa nchitu zenga zinandi ukongwa.

⁸ Pakumaliya paki, Marta wangutondeka kujiko. Iyu wangufumba Yesu mwamkankha kuti: “Ambuya, asi muphwere kuti mvurwa wangu wandisiya kuteŵeta ndija? Muneniyeni kuti wawovyani nani.”  (Luka 10:40) Mazu yanga ngenga nganthazi ukongwa. Mabayibolo nganyaki ngakufwatuliya fumbu ili kuti: “Ambuya, kumbi mutoliyaku kanthu cha kuti . . . ?” Pavuli paki wangupempha Yesu kuti wamukambiyi Mariya kuti wawere so kuchiwovyana nayu nchitu.

9, 10. (a) Kumbi Yesu wangumumuka wuli Marta? (b) Kumbi tiziŵa wuli kuti Yesu wanguwona kuti Marta wangunangiska cha kubika chakurya?

⁹ Vo Yesu wangumuka vitenere kuti vingumuziziswa ukongwa Marta nge mo ŵanthu anandi azizwiya. Yesu wangukamba ŵaka kuti: “Marta, Marta, ukweŵeke ndi usuzgikiya pa chifukwa cha vinthu vinandi; kweni kwe msowu wa [chinthu chakukhumbika nchimoza] chimoza; ndipu Mariya watondo chigaŵa chamampha cho, chenicho kuti chituzgikengeku kwaku iyu cha.” (Luka 10:41, 42) Kumbi Yesu wang’anamuwanganji? Kumbi wang’anamuwanga kuti Marta wenga wakwanja vinthu vakuliŵavu? Kumbi wakambanga kuti Marta wangunangiska kubika chakurya?

¹⁰ Awa. Yesu wanguwona kuti Marta wenga ndi maŵanaŵanu ngamampha. Kweniso wang’anamuwanga kuti Marta wangunangiska kubika chakurya cha. Chifukwa nyengu yinyaki, Yesu wangulutapu kunyumba kwaku Mateyu yo wangumunozge “dghera likuru.” (Luka 5:29) Yapa, suzgu lenga chakurya cho Marta wangunozga cha kweni vinthu vo wanguŵika pamalu ngakwamba. Iyu wanguŵika maŵanaŵanu ngaki ngosi pachakurya m’malu mwa vinthu vakuzirwa ukongwa. Kumbi venga vinthu wuli?

11, 12. Kumbi Yesu wangumuwovya wuli Marta?

¹¹ Yesu, Mwana wakuwa yija waku Yehova Chiuta, wanguluta kunyumba kwaku Marta kuchisambiza uneneska. Palivi cho chenga chakuzirwa ukongwa kuluska vo Yesu wangupukwa, chinanga nchakurya cho Marta wabikanga. Yapa viwoneke limu kuti Yesu wanguguŵa pakuwona kuti Marta wajitangwaniska ndi nchitu m’malu mwakuvwisiya vo Yesu wasambizanga. Uthenga waku Yesu watingi umuwovyengi Marta kuja ndi chivwanu chakukho, kweni Yesu wangumuchichizga cha. * Marta wenga ndi wanangwa wakusankha chinthu cho wangaŵika pamalu ngakwamba, kweni wengavi wanangwa wakukanizga Mariya kuti waleki kuvwisiya vo Yesu wasambizanga.

¹² Mwaviyo, Yesu wangumuchenya mwachanju Marta mwakumudana zina laki kaŵi kuti waziki, ndi kumukambiya kuti waleki ‘kukweŵeka  ndi kusuzgika pa chifukwa cha vinthu vinandi.’ Iyu wakhumbikanga ŵaka kubika chakurya chimanavi chifukwa chakuti chinthu chakukhumbika ukongwa pa nyengu iyi, chenga kusambira mazu ngaku Chiuta. Yesu waziŵanga kuti “chigaŵa chamampha” nchenicho Mariya wangusankha ndipu pengavi chifukwa chakuti Marta wamukanizgiyi kuvwisiya vo Yesu wasambizanga.

13. Kumbi tingasambiranji pa vo Yesu wangukambiya Marta?

¹³ Akhristu mazuŵa nganu, angasambira vinandi m’nkhani iyi. Tingazomerezganga cha kuti chinthu chinyaki chititondekeski kuziŵa vo tisoŵa ‘mwauzimu.’ (Mat. 5:3) Tosi tingayanja kwezga mzimu wakwanja kulonde alendu ndi kugwira nchitu wo Marta wenga nawu, kweni tikhumbika cha ‘kukweŵeka ndi kusuzgika’ maŵanaŵanu ndi vinthu vambula kukhumbika ukongwa vo vingatitondekeska kuchita vinthu vakuzirwa ukongwa. Chilatu chikulu cho titachicheze kwa  Akhristu anyidu nkhuchirya chakurya cha, kweni nkhuchichiskana kuti chivwanu chidu chije chakukho. (Ŵerengani Ŵaroma 1:11, 12.) Tingatondeka cha kucheza umampha ndi abali ŵidu chinanga tinganozga ŵaka chakurya chipusu.

14. Kumbi tiziŵa wuli kuti Marta nchakuwoniyapu chamampha pa nkhani yakuzomerezga kuchenyeka?

¹⁴ Kumbi Marta wanguvwiya vo Yesu wangumukambiya ndi kusintha? Hinya. Vo wakutumika Yohane wakulemba pakukamba va mzichi waku Marta, vititiwovya kuziŵa kuti Marta wangusintha, Yohane wangulemba kuti: “Yesu wanguŵanja Marta, ndi mvurwa waki, ndi Lazaro.” (Yoh. 11:5) Yohane wachikamba mazu yanga, ndipu pajumpha myezi yinandi kutuliya po Yesu wangutuliya ku Betaniya. Viwoneke limu kuti Marta wangusunga kandundu cha Yesu wati wamuchenya mwachanju. Iyu wanguvwiya. Marta nchakuwoniyapu so chamampha pa nkhani yeniyi chifukwa chakuti weyosi wakuti isi wakhumbika kulunguchizgika.

15, 16. (a) Kumbi Marta wanguchitanji mzichi waki wati watama? (b) Nchinthu wuli cho chinguchitika Marta ndi Mariya achikhazga Yesu?

¹⁵ Lazaro wati watama, Marta wangwesesa kumuphwere. Wanguchita chechosi cho wangafiska kuti mzichi waki waleki kuchita khwiya kweniso kuti wachiri. Kweni utenda waku Lazaro ungulutiriya. Azichi ŵaki angwesesa kumutamizga ndi kumuphwere mwachanju. Marta watenere kuti wamulereseskanga mzichi waki ndi kukumbuka vyaka vo ajaliya limoza ndi vinthu vo akumananga navu pa umoyu wawu.

¹⁶ Utenda waku Lazaro wati wang’anamuka, Marta ndi Mariya angutumiza uthenga kwaku Yesu. Pa nyengu iyi ndipu Yesu wapharazga kutali ukongwa, akhumba mtunda wakwenda mazuŵa ngaŵi. Yiwu angutumiza uthenga wakuti: “Ambuya bwezi linu la pamtima watama.” (Yoh. 11:1, 3) Marta ndi Mariya aziŵanga kuti Yesu wamuyanjanga ukongwa mzichi wawu ndipu watingi watondekengi cha kumuwovya mubwezi waki. Kumbi yiwu akhazganga kuti Yesu wabukengi mzichi wawu wechendafwi? Mwasoka, Lazaro wangufwa Yesu wechendazi.

17. Nchifukwa wuli Marta wanguzizwa, nanga wanguchitanji wati wavwa kuti Yesu watuza?

¹⁷ Marta ndi Mariya angumuliya mzichi wawu mpaka kuchimuŵika kweniso alondiyanga alendu a m’chigaŵa chawu ndi mizi yinyaki yapafupi wo azanga kuziliya nawu. Marta wanguzizwa ŵaka kuti nyengu yiluta kwambula kuvwa uthenga wewosi kutuliya kwaku Yesu. Pati pajumpha mazuŵa nganayi, Marta wanguvwa kuti Yesu watuza. Nge po tiziŵiya kuti wenga munthukazi wakujijilika, Marta wanguluta kuchikumana ndi Yesu kwambula kukambiya Mariya.—Ŵerengani Yohane 11:18-20.

18, 19. Kumbi Marta wangukamba kuti wenga ndi chilindizga wuli, nanga nchifukwa wuli chivwanu chaki chenga chakukho?

 ¹⁸ Marta wati wawona Mbuyaki, wangumukambiya mazu ngo iyu ndi Mariya asuzgikanga nangu maŵanaŵanu kwa mazuŵa nganandi, iyu wangukamba kuti: “Asani mwenga panu Ambuya, mphanyi mzichi wangu kuti wakufwa cha.” Kweni Marta wenga ndi chigomezgu kweniso chivwanu chakuti Yesu wakhoza kuchita chinthu chinyaki. Iyu wangukamba so kuti: “Ndipu chingana ndi sonu ndiziŵa kuti, vo vosi mungampempha Chiuta, Chiuta wakupaskeningi.” Nyengu yeniyo, Yesu wangumuchiska ndi mazu ngakuti: “Wayukengi so mzichi waku.”—Yoh. 11:21-23.

¹⁹ Marta wagomezganga kuti Yesu wakamba kuti mzichi waki wazamuyuka kunthazi, ndichu chifukwa chaki wangumuka kuti: “Ndiziŵa kuti wayukengi so mu chiyuka cho cha mu zuŵa lakumariya.” (Yoh. 11:24) Ivi vilongo kuti wenga ndi chivwanu chakukho pa nkhani yachiyuka. Asaduki, wo ŵenga gulu linyaki la alongozgi a chisopa cha Chiyuda asuskanga kuti ŵanthu azamuyuka chinanga kuti  Malemba ngasambiza mwakuvwika umampha ukongwa nkhani iyi. (Dan. 12:13; Marko 12:18) Marta waziŵanga kuti Yesu wasambizanga kuti ŵanthu azamuyuka ndipu wanguyuskapu kali ŵanthu anyaki chinanga kuti ŵanthu wo Yesu wanguyuskapu, ayuskikanga pati pajumpha nyengu yitali nge Lazaro cha. Iyu waziŵanga cha kuti Yesu wachitengenji.

20. Konkhoskani vo mazu ngaku Yesu nga pa Yohane 11:25-27 ngang’anamuwa. Nanga vo Marta wangumuka ving’anamuwanji?

²⁰ Pavuli paki, Yesu wangukamba mazu ngambula kuluwika ngakuti: “Ini ndini chiyuka ndi umoyu.” Yehova Chiuta wakumupaska mazaza Mwana waki kuti waziyuski akufwa munthazi. Yesu wangufumba Marta kuti: “Kumbi uvwana mwaku ichi?” Marta wangumuka mazu ngo takambiskana kukwamba kwa nkhani iyi. Iyu wavwananga kuti Yesu ndi Khristu pamwenga Mesiya, kuti wenga Mwana waku Yehova Chiuta kweniso kuti ndi mweniyo achimi angukamba kuti wazengi m’charu.—Yoh. 5:28, 29; ŵerengani Yohane 11:25-27.

21, 22. (a) Kumbi Yesu wangulongo wuli mo wavwiya asani ŵanthu ŵe pachitima? (b) Konkhoskani vo vinguchitika pa chiyuka chaku Lazaro.

²¹ Kumbi Yehova Chiuta ndi Mwana waki Yesu Khristu awona kuti chivwanu change chaku Marta nchakuzirwa? Vinthu vo vinguchitika Marta wachiwona vitiwovyengi kumuka fumbu ili. Iyu wangutchimbiya kuchidana mvurwa waki. Pavuli paki wanguwona kuti Yesu wenga ndi chitima chikulu wachikambiskana ndi Mariya kweniso ŵanthu anandi wo aliyanga maliru. Wanguwona masozi ngo ngatuwanga m’masu mwaku Yesu chifukwa cha kuŵaŵika mtima ndi nyifwa. Wanguvwa Yesu wachikambiya ŵanthu kuti atuzgepu chimwa cho angujala pamuwunda waku Lazaro.—Yoh. 11:28-39.

²² Marta yo nyengu zosi wakamba vinthu mwakufwatuka, wangukamba kuti Lazaro wayamba kununkha chifukwa chakuti pangujumpha mazuŵa nganayi kutuliya po wangufwiya. Yesu wangumukumbuska kuti: “Asi ndingukunene kuti, asani ungavwana, ukawonanga unkhankhu waku Chiuta?” Marta wanguvwana nadi ndipu wanguwona unkhankhu waku Yehova Chiuta. Nyengu yeniyo, Yehova wangovya Mwana waki kuti wayuski Lazaro. Ŵanaŵaniyani ŵaka vinthu vo Marta watenere kuti wakumbukanga nyengu zosi mpaka pakumaliya pa umoyu waki: Yesu wachidanirizga kuti, “Lazaro, tuliya kunu kubwaro!”; mswayu wo wavwikanga mumphaku Lazaro wachiyuka wakulungika musanda, kweniso wachiyenda kamanakamana mpaka kutuliya kubwalu; Yesu wachituma ŵanthu kuti, “mufwatuweni, mrekeni warutengi”; kweniso Marta ndi Mariya achitchimbiya kuchimuvumbatiya. (Ŵerengani Yohane 11:40-44.) Yapa sonu, mphingu yosi yo yazitanga mumtima waku Marta, yingupepuka!

23. Kumbi Yehova ndi Yesu akhumba kuzikuchitiyaninji, nanga nchinthu wuli cho imwi mutenere kuchita?

²³ Chiyuka chaku Lazaro chilongo kuti nkhani yakuti akufwa azamuyuka, ndi maŵanaŵanu ŵaka ngakukhumba kuwonana ndi abali  ŵidu wo akutayika cha. Kweni ndi nkhani yakujalika mtima pasi yo Bayibolo lisambiza kweniso yo yikuchitikapu nadi. (Jobu 14:14, 15) Yehova ndi Mwana waki mbakukhumbisiska ukongwa kutumbika ŵanthu achivwanu nge mo angutumbikiya Marta, Mariya ndi Lazaro. Asani namwi mungaja ndi chivwanu chakukho, mwazamulonde vitumbiku vinandi.

24. Kumbi nkhani yakumaliya yakukwaskana ndi Marta yo Bayibolo likamba njakuti wuli?

²⁴ Kutuwa yapa, Bayibolo litimuzumbuwa so ulendu umoza Marta. Kwenga kukwamba kwa sabata yakumaliya ya umoyu waku Yesu wa pacharu chapasi. Yesu wati waziŵa kuti waja kamanavi kukumana ndi masuzgu, wangusankha kuchija so ku Betaniya kwa abwezi ŵaki. Iyu wayendanga mtunda wa makilomita ngatatu kutuwa ku Betaniya kuluta ku Yerusalemu. Zuŵa linyaki, Yesu ndi Lazaro achiryanga chakurya kunyumba yaku Simoni wamakhati, ndipu kwenuku ndiku tisaniya nkhani yakumaliya yakukwaskana ndi Marta, kuti: “Marta ndiyu wanguŵateŵete.”—Yoh. 12:2.

25. Kumbi kuja ndi azichi ange Marta mumipingu mazuŵa nganu, kutovya wuli?

²⁵ Marta wenga nadi munthukazi wakwanja kugwira nchitu. Nyengu yakwamba yo Bayibolo litimuzumbuwa, ndipu wagwira nchitu; wachizumbulika kakumaliya wagwira so nchitu kuti waphwere ŵanthu wo wenga nawu. M’mipingu ya Akaboni aku Yehova mazuŵa nganu, musanirika so azichi nge Marta, amtima wakulonde alendu, kweniso wo nyengu zosi alongo chivwanu chawu mwaku Yehova mwa kujipereka pakumuteŵete ndi kovya anyawu. Kumbi Marta wangulutirizga kuchita venivi? Ndipu viwoneke. Asani ndi viyo nadi, ndikuti Marta wanguchita vinthu mwazeru ndipu chivwanu chaki chingumuwovya kuti wakunthiyepu masuzgu ngo wanguzikumana nangu.

26. Kumbi chivwanu chingumuwovya wuli Marta?

²⁶ Mazuŵa ngamanavi ngati ngajumphapu, Marta wangusuzgika maŵanaŵanu ndi nyifwa yaku Yesu. Kweniso ŵanthu wo angubaya Yesu akhumbanga kubaya so Lazaro chifukwa chakuti chiyuka chaki chinguchitiska kuti ŵanthu anandi ayambi kuvwana mwaku Yesu. (Ŵerengani Yohane 12:9-11.) Viwoneka so kuti nyifwa yinguzipatuwa Marta ndi abali ŵaki. Tiziŵa cha kuti ivi vinguchitika nyengu niyi, kweni tisimika kuti: Chivwanu chingumuwovya ukongwa Marta kukunthiyapu mpaka nyifwa yaki. Ndichu chifukwa chaki Akhristu mazuŵa nganu akhumbika kwezga chivwanu chaku Marta.