Skip to content

Skip to table of contents

KAPÍTULU 12

Nia hetan kmaan husi ninia Maromak

Nia hetan kmaan husi ninia Maromak

1, 2. Saida mak akontese iha loron importante iha Elias nia moris?

 ELIAS halai nafatin nuʼudar udan tau makaʼas no rai sai nakukun. Nia sei presiza halai dook tan antes nia toʼo iha Jezreel. Maski nia laʼós joven, maibé nia halai la para tanba “Jeová nia liman” rasik mak ajuda nia. Sin, husi tempu uluk Elias nunka sente forsa makaʼas hanesan neʼe. Tan neʼe, nia bele toman kuda-karreta neʼebé tula Liurai Acab!—Lee 1 Reis (Raja-Raja) 18:46. *

2 Agora, Liurai Acab iha ninia kotuk liu, no Elias kontinua halai mesak. Hanoin toʼok, Elias halai hela iha udan, dala ruma nia presiza hamaran udan-been husi ninia matan. Nia hanoin fali kona-ba buat neʼebé foin akontese iha loron neʼe. Loron neʼe mak importante tebes iha Elias nia moris tanba ninia Maromak Jeová no adorasaun neʼebé loos mak manán. Iha Elias nia kotuk liu mak Foho Carmelo, fatin neʼebé Jeová uza Elias atu halo milagre boot hodi manán hasoru adorasaun ba Baal. Jeová hatudu sai katak Baal nia profeta hamutuk naʼin-450 mak falsu, no fó kastigu-mate ba profeta sira-neʼe tanba sira-nia hahalok aat. Tuirmai, Elias halo orasaun ba Jeová atu ramata tinan tolu ho balu neʼebé udan la iha. No ikusmai, udan tau duni!—1 Reis (Raja-Raja) 18:18-45.

3, 4. (a) Nuʼudar Elias halai atu bá Jezreel, nia hanoin kona-ba saida deʼit? (b) Ita sei koʼalia kona-ba pergunta saida deʼit?

3 Nuʼudar Elias halai iha dalan atu bá Jezreel neʼebé dook maizumenus kilómetru 30, karik nia hanoin katak ikusmai situasaun iha rai laran sei sai diʼak fali. Karik Elias hanoin: ‘Liurai Acab sei troka duni ninia hahalok tanba nia haree ona buat hotu ho ninia matan rasik. Nia sei husik adorasaun ba Baal no haruka liurai-feto Jezabel atu halo hanesan, no nia sei la fó-terus tan ba Jeová nia atan sira.’

“Elias . . . halai uluk liu Acab toʼo iha Jezreel”

4 Kuandu situasaun sai diʼak fali tuir ita-nia hakarak, baibain ita-nia esperansa mós sei aumenta. Ita sente katak ita-nia moris sei sai diʼak liután, ka ita-nia problema lakon ona. Karik Elias mós hanoin hanesan neʼe tanba Bíblia dehan: “Elias mak ema hanesan ita.” (Tiago 5:17) Maibé, susar neʼebé Elias hasoru seidauk hotu. Tuir loloos, liutiha oras balu tan nia sai laran-tun no taʼuk tebes toʼo hakarak mate deʼit. Tanbasá? No oinsá mak Jeová ajuda profeta neʼe atu hametin ninia fiar no aten-brani? Mai ita haree hamutuk.

Elias hasoru susar

5. Husi buat hotu neʼebé akontese iha Foho Carmelo, Acab aprende atu hamtaʼuk ba Jeová ka lae? Oinsá mak ita hatene ida-neʼe?

5 Bainhira Acab toʼo tiha iha ninia palásiu iha sidade Jezreel, nia hatudu katak nia troka ninia hahalok aat hodi sai ema neʼebé hamtaʼuk Jeová ka lae? Bíblia hatete: “Acab konta ba Jezabel kona-ba buat hotu neʼebé Elias halo no oinsá Elias oho profeta sira hotu ho surik.” (1 Reis [Raja-Raja] 19:1) Acab la temi buat ida kona-ba Elias nia Maromak, Jeová. Maski nia haree milagre oioin iha loron neʼe, nia konta deʼit buat neʼebé ninia matan haree hodi dehan katak neʼe mak buat neʼebé “Elias halo”. Klaru katak nia la aprende atu hamtaʼuk Maromak Jeová. Saida mak ninia feen neʼebé vingadór sei halo kona-ba neʼe?

6. Mensajen saida mak Jezabel haruka ba Elias? Ninia liafuan neʼe katak sá?

6 Jezabel sai laran-nakali tebetebes! Nia haruka mensajen ba Elias hodi hatete: “Maromak sira sei tesi-lia todan ba haʼu no halo aat liután, se aban iha oras hanesan neʼe haʼu la bele halo ba ó hanesan ó halo ba sira!” (1 Reis [Raja-Raja] 19:2) Liafuan neʼe mak ameasa makaʼas. Jezabel halo juramentu ba ninia maromak sira katak se nia la konsege oho Elias iha oras 24 nia laran, hodi selu fali buat neʼebé Elias halo ba Baal nia profeta sira, Jezabel rasik sei prontu atu mate. Hanoin toʼok, iha kalan ema ida fanu Elias neʼebé toba hela iha fatin simples iha sidade Jazreel no fó sai liurai-feto nia lia-menon aat neʼe. Elias sente oinsá kona-ba neʼe?

Sai laran-tun no taʼuk

7. Elias sente oinsá ho Jezabel nia ameasa? Saida mak nia halo?

7 Se Elias hanoin katak problema kona-ba adorasaun falsu mak hotu ona, ninia hanoin neʼe sala duni tanba Jezabel la troka ninia hahalok. Elias nia maluk profeta barak hetan ona kastigu-mate tanba Jezabel. Maibé agora kastigu-mate neʼe sei kona Elias rasik. Elias sente oinsá ho Jezabel nia ameasa neʼe? Bíblia hatete: “Nia sai taʼuk.” Se Elias hanoin demais kona-ba oinsá Jezabel fó-terus makaʼas ba nia toʼo mate, neʼe sei halakon duni ninia aten-brani. Ita la hatene loos saida mak Elias hanoin iha tempu neʼe, maibé Bíblia dehan katak Elias “komesa halai hodi salva ninia moris”.—1 Reis (Raja-Raja) 18:4; 19:3.

Se ita lakohi lakon ita-nia aten-brani, ita labele hanoin demais kona-ba perigu sira neʼebé halo ita taʼuk

8. (a) Oinsá mak Pedro nia fraku hanesan ho Elias? (b) Elias no Pedro nia ezemplu hanorin ita saida?

8 Tuir loloos, laʼós Elias deʼit mak Maromak nia atan neʼebé husik taʼuk kontrola nia. Tinan barak liutiha, apóstolu Pedro mós hasoru situasaun neʼebé halo nia sai taʼuk. Porezemplu, bainhira Jesus haruka Pedro atu laʼo iha tasi leten, Pedro “haree anin-boot”, no ida-neʼe halo nia sai taʼuk no komesa mout. (Lee Mateus 14:30.) Pedro no Elias nia ezemplu neʼe hanorin lisaun importante mai ita. Se ita lakohi lakon ita-nia aten-brani, ita labele hanoin demais kona-ba perigu sira neʼebé halo ita taʼuk. Ita presiza tau atensaun ba Ida neʼebé fó esperansa no forsa mai ita.

“Toʼo ona!”

9. Esplika toʼok kona-ba Elias nia viajen. Nia sente oinsá nuʼudar nia laʼo iha rai-fuik neʼe?

9 Hodi taʼuk Elias halai ba sidade kiʼik naran Berseba dook kilómetru 150, besik fronteira iha parte súl husi rai-Judá. Iha neʼebá, Elias husik ninia ajudante no komesa laʼo mesak iha rai-fuik laran. Bíblia hatete katak nia “laʼo loron tomak”. Tan neʼe, karik Elias komesa laʼo iha dadeer-saan ho liman tanan deʼit. Ho laran-tun no taʼuk, nia hakaʼas an atu laʼo-lemo iha rai-fuik neʼe, no loro-manas mós kona nia. Ikusmai, loron monu no rai-nakaras ona, Elias sente nia la iha forsa ona atu kontinua laʼo. Nia tuur iha ai-hun ida nia okos, tanba nia la bele hetan fatin diʼak liu atu deskansa iha rai-fuik neʼe.—1 Reis (Raja-Raja) 19:4.

10, 11. (a) Elias nia orasaun ba Jeová katak sá? (b) Hodi uza eskritura sira iha parágrafu 11, esplika toʼok kona-ba fiar-naʼin balu nia sentimentu.

10 Ho laran-kraik tebes, Elias halo orasaun. Nia husu Jeová atu husik nia mate deʼit. Nia dehan: “Haʼu hanesan deʼit ho haʼu-nia beiʼala sira.” Nia hatene katak ninia beiʼala sira sai ruin no rai-rahun deʼit iha rate laran no la bele halo buat ida. (Eclesiastes [Pengkhotbah] 9:10) Elias sente nia mós hanesan deʼit ho sira. Tan neʼe, nia dehan: “Toʼo ona!” Nia hanoin: ‘Tansá mak haʼu tenke moris iha terus laran?’

11 Hodi hatene katak ema neʼebé hamtaʼuk Maromak mós bele sai laran-kraik hanesan neʼe, ida-neʼe halo ita hakfodak ka lae? Lae. Bíblia konta kona-ba mane no feto fiar-naʼin barak neʼebé sai laran-kraik tebes toʼo hakarak mate, hanesan Rebeca, Jacob, Moisés, no Job.—Gênesis (Kejadian) 25:22; 37:35; Números (Bilangan) 11:13-15; Jó (Ayub) 14:13.

12. Se ita hasoru situasaun neʼebé halo ita sente laran-kraik, oinsá mak ita bele halo tuir Elias nia ezemplu?

12 Ohin loron, ita moris iha loron ikus sira neʼebé iha “problema barak neʼebé susar atu tahan”, tan neʼe ema barak, inklui mós Maromak nia atan sira, sente laran-kraik. (2 Timóteo 3:1) Se ita mós hasoru situasaun susar, ita presiza halo tuir Elias nia ezemplu hodi fó sai ita-nia sentimentu ba Maromak. Sin, Jeová mak “Maromak neʼebé fó kmaan ba ema iha situasaun hotu”. (Lee 2 Korinto 1:3, 4.) Nia fó kmaan ba Elias ka lae?

Jeová ajuda ninia profeta

13, 14. (a) Oinsá mak Jeová ho domin ajuda ninia profeta neʼebé laran-tun hela? (b) Tanbasá mak ita kontente hodi hatene katak Jeová hatene buat hotu kona-ba ita ida-idak, inklui mós ita-nia fraku sira?

13 Hanoin toʼok, Jeová hateke tun husi lalehan ba ninia profeta neʼebé nia hadomi, neʼebé toba iha ai-hun okos iha rai-fuik no husu makaʼas ba Maromak atu halo nia mate deʼit. Tuir Ita-nia hanoin, Jeová sente oinsá? Bainhira Elias toba ona, Jeová haruka anju ida ba nia. Anju neʼe fanu Elias hodi book ninia isin ho laran-diʼak no hatete: “Hadeer, no han.” Anju neʼe prepara ona hahán simples, paun neʼebé manas ho bee. Elias komesa han-hemu. Nia fó obrigadu ba anju neʼe ka lae? Bíblia hatete deʼit katak nia han-hemu no toba fali. Karik Elias kole tebes toʼo baruk atu koʼalia. Liutiha tempu balu, anju fanu fali nia. Dala ida tan, anju neʼe hatete: “Hadeer, no han”, maibé iha oras neʼe nia mós hatutan tan dehan: “Tanba viajen neʼe todan demais ba ó.”—1 Reis (Raja-Raja) 19:5-7.

14 Maromak nia anju neʼe hatene ona Elias atu bá neʼebé. Nia mós hatene katak Elias la bele halo viajen neʼe ho ninia forsa rasik. Ita kontente tanba ita serbí Maromak neʼebé hatene diʼak liu fali ita kona-ba ita-nia fraku sira, no mós ita-nia hakarak atu halo buat neʼebé loos. (Lee Salmo [Mazmur] 103:13, 14. *) Maibé hahán neʼe fó forsa ba Elias ka lae?

15, 16. (a) Hahán neʼebé Jeová fó ba Elias ajuda nia atu halo saida? (b) Tanbasá mak ita hafolin ai-han espirituál neʼebé Jeová fó ba ninia atan sira ohin loron?

15 Bíblia hatete: “Nia hadeer no han-hemu, no hodi hetan forsa husi hahán neʼe, nia kontinua laʼo durante loron 40 no kalan 40 toʼo Maromak loos nia foho, Horeb.” (1 Reis [Raja-Raja] 19:8) Elias halo jejún durante loron 40 no kalan 40, hanesan Moisés halo iha tinan 600 antes nia, no hanesan Jesus halo besik tinan 1.000 depois nia. (Êxodo [Keluaran] 34:28; Lucas 4:1, 2) Maski ai-han neʼebé Elias simu la halakon ninia problema hotu, maibé ida-neʼe ajuda nia iha dalan espesiál. Hanoin toʼok kona-ba ema katuas ida-neʼe neʼebé loron-loron no semana-semana kontinua laʼo iha rai-fuik toʼo besik fulan ida ho balu!

16 Jeová mós ajuda ninia atan sira ohin loron, laʼós liuhusi milagre ruma maibé iha dalan neʼebé importante liu. Nia fó ai-han espirituál ba ninia atan sira. (Mateus 4:4) Bainhira ita aprende kona-ba Maromak liuhusi ninia Liafuan no livru sira neʼebé esplika kona-ba Bíblia, ida-neʼe sei ajuda ita atu hametin ita-nia relasaun ho Maromak. Maski ai-han espirituál neʼebé ita simu karik la bele halakon ita-nia problema hotu, maibé ida-neʼe sei fó forsa mai ita atu tahan hasoru problema sira neʼebé ita la bele tahan ho ita-nia kbiit rasik. Ida-neʼe mós lori “moris rohan-laek” ba ita.—João 17:3.

17. Elias bá neʼebé? Tanbasá mak fatin neʼe importante tebes?

17 Elias kontinua laʼo dook besik kilómetru 320, no ikusmai nia toʼo Foho Horeb (ka Foho Sinai). Foho neʼe importante tebes tanba iha fatin neʼe mak uluk Maromak Jeová koʼalia ho Moisés besik ai-tarak neʼebé lakan hela, no liutiha tempu balu Jeová halo aliansa Ukun-Fuan nian ho nasaun Izraél. Elias hetan fatin atu tuur iha fatuk-kuak ida iha foho neʼe.

Jeová fó kmaan no forsa ba ninia profeta

18, 19. (a) Saida mak Jeová husu ba Elias liuhusi anju ida? Elias hatán oinsá? (b) Elias fó sai razaun tolu saida neʼebé halo nia laran-tun?

18 Iha Foho Horeb, Elias rona Jeová nia “liafuan”, neʼebé hatoʼo liuhusi anju ida, hodi dehan: “Ó halo saida iha neʼe, Elias?” Ita bele fiar katak liafuan neʼe hatoʼo ho laran-diʼak, tanba ida-neʼe loke dalan ba Elias atu fó sai ninia sentimentu. Nia hatete: “Toʼo agora, haʼu laran-manas tebes ba Jeová, Maromak ba tropa iha lalehan nian, tanba ema Izraél husik ona Ita-nia aliansa, sira estraga ona Ita-nia altár, no sira oho Ita-nia profeta sira ho surik, tan neʼe só haʼu deʼit mak hela mesak. No agora, sira buka atu oho haʼu.” (1 Reis [Raja-Raja] 19:9, 10) Elias nia liafuan neʼe hatudu razaun tolu tansá mak nia laran-tun.

19 Razaun primeiru, Elias sente katak ninia serbisu mak saugati deʼit. Maski ba tinan barak nia “laran-manas tebes” atu serbí Jeová hodi halo ninia naran santu no tau uluk adorasaun neʼebé loos, maibé Elias haree katak situasaun neʼe sai aat ba beibeik. Ema sira nafatin la fiar no sempre kontra hasoru Jeová, no adorasaun falsu mak sai buras ba beibeik. Razaun segundu, Elias sente mesamesak. Nia dehan: “Só haʼu deʼit mak hela mesak.” Nia sente katak nia mak ema ikus neʼebé serbí Jeová. Razaun terseiru, Elias sai taʼuk. Ema oho tiha ona Elias nia maluk profeta sira hotu, no nia fiar katak lakleur ema mós sei oho nia. Karik la fasil ba Elias atu fó sai ninia sentimentu neʼe, maibé nia la husik hahalok foti-an ka moe atu hapara nia. Sin, Elias fó sai ninia sentimentu ba Maromak liuhusi orasaun, no ida-neʼe sai nuʼudar ezemplu diʼak ba ita hotu.—Salmo (Mazmur) 62:8.

20, 21. (a) Esplika toʼok saida mak Elias haree iha fatuk-kuak nia ibun iha Foho Horeb. (b) Jeová hatudu ninia forsa, saida mak Elias aprende husi ida-neʼe?

20 Jeová hatán oinsá kuandu Elias fó sai ninia hanoin no sentimentu taʼuk? Anju haruka Elias atu hamriik iha fatuk-kuak nia ibun. Elias halo tuir maski nia la hatene saida mak atu akontese. Derrepente deʼit, anin makaʼas huu! Elias rona lian boot tanba anin neʼe huu makaʼas toʼo fera foho no fatuk sira. Hanoin toʼok, Elias koko atu taka ninia matan, no kaer metin ninia roupa neʼebé halo husi animál nia kulit atu anin labele lori sai. Nia mós tenke hakaʼas an atu hamriik metin tanba rai komesa nakdoko makaʼas! Lakleur, nia haree ahi-lakan makaʼas no nia tenke hakiduk fali iha fatuk-kuak laran atu proteje ninia an husi manas.—1 Reis (Raja-Raja) 19:11, 12.

Jeová uza ninia forsa atu fó kmaan no laran-manas ba Elias

21 Maromak Jeová hela iha buat neʼebé nia kria, hanesan anin no ahi ka lae? Lae. Iha istória neʼe, Bíblia hatete katak Jeová la hela iha anin, ahi ka rai-nakdoko. Elias hatene katak Jeová la hanesan duni ho maromak Baal, neʼebé ema bolu nuʼudar “ida neʼebé saʼe kalohan”, ka ida neʼebé lori udan. Maromak Jeová mak forsa hotu nia Hun no nia boot liu fali buat naran deʼit neʼebé nia kria. Tuir loloos, Maromak Jeová boot liu fali lalehan rasik! (1 Reis [Raja-Raja] 8:27) Hodi hatene ida-neʼe, oinsá mak ida-neʼe ajuda Elias? Uluk, Elias sente taʼuk, maibé hodi hamutuk ho Maromak Jeová neʼebé sempre prontu atu hatudu ninia forsa boot, Elias sei la iha razaun atu sai taʼuk ba Acab no Jezabel!—Lee Salmo (Mazmur) 118:6. *

22. (a) Oinsá mak “lian neʼebé kalma” fó fiar ba Elias katak nia iha folin-boot? (b) “Lian neʼebé kalma” neʼe, karik mai husi sé? (Haree nota-rodapé.)

22 Bainhira ahi neʼe liu ona, buat hotu sai hakmatek fali. Tuirmai, Elias rona “lian neʼebé kalma”. Lian neʼe konvida Elias dala ida tan atu fó sai ninia sentimentu, no Elias halo nuneʼe ba dala segundu. * Karik ida-neʼe halo Elias sente kmaan liu. Maibé, “lian neʼebé kalma” fó sai liafuan neʼebé halo Elias sente kmaan liután. Jeová fó fiar ba Elias katak nia iha folin-boot. Oinsá? Jeová hatete kona-ba buat neʼebé Nia sei halo hodi kontra hasoru adorasaun ba Baal iha Izraél. Klaru katak Elias nia serbisu neʼe la saugati deʼit tanba Jeová sei kumpre duni Ninia hakarak. Liután neʼe, Elias sei hola parte iha Jeová nia hakarak neʼe tanba Jeová haruka nia atu halo serbisu tan no fó-hatene ho klaru buat neʼebé Elias tenke halo.—1 Reis (Raja-Raja) 19:12-17.

23. Saida mak Jeová halo atu ajuda Elias la sente mesamesak tan?

23 Maibé, Elias nafatin sente nia mesamesak deʼit. Saida mak Jeová halo kona-ba ida-neʼe? Nia halo buat rua. Ulukliu, nia haruka Elias atu hili Eliseu nuʼudar profeta neʼebé ikusmai sei kaer fali ninia serbisu. Mane joven neʼe sei sai Elias nia maluk no ajudante ba tinan barak. Ida-neʼe fó kmaan duni ba Elias! Tuirmai, Jeová fó-hatene kona-ba buat ida neʼebé halo Elias hakfodak no kontente, hodi dehan: “Haʼu husik ema naʼin-7.000 moris hela iha Izraél, sira hotu nia ain-tuur la hakneʼak ba Baal, no sira-nia ibun la reʼi nia.” (1 Reis [Raja-Raja] 19:18) Tuir loloos, Elias la mesak. Bainhira Elias rona katak sei iha ema naʼin rihun ba rihun neʼebé lakohi adora Baal, ida-neʼe halo nia kontente. Sira presiza Elias atu kontinua ninia serbisu ho laran-metin, hodi fó ba sira ezemplu diʼak kona-ba laran-metin ba Jeová iha tempu susar nia laran. Karik “lian neʼebé kalma” husi Maromak Jeová nia anju neʼe kona duni Elias nia laran.

Bíblia mak hanesan “lian neʼebé kalma” no Jeová uza ida-neʼe atu fó matadalan mai ita

24, 25. (a) Ohin loron, oinsá mak ita bele rona ba Jeová nia “lian neʼebé kalma”? (b) Oinsá mak ita hatene katak Elias simu kmaan neʼebé Jeová fó ba nia?

24 Hanesan ho Elias, dala ruma ita mós hakfodak hodi haree forsa boot iha kriasaun. Forsa neʼe haleno ita-nia Kriadór nia kbiit. (Roma 1:20) Jeová mós prontu atu uza ninia forsa boot neʼe atu ajuda ninia atan sira neʼebé laran-metin. (2 Crônicas [Tawarikh] 16:9) Maibé Maromak ajuda ita liuliu hodi hatoʼo ninia mensajen mai ita liuhusi ninia Liafuan, Bíblia. (Lee Isaías [Yesaya] 30:21. *) Sin, Bíblia mak hanesan “lian neʼebé kalma” no Jeová uza ida-neʼe atu fó matadalan mai ita. Liuhusi Bíblia, Jeová hadiʼa ita-nia hahalok, fó laran-manas mai ita, no fó sai ninia domin mai ita.

25 Elias simu kmaan neʼebé Jeová fó ba nia iha Foho Horeb ka lae? Sin, nia simu duni! Lakleur, Elias komesa fali ninia serbisu, no ho aten-brani liután, nia hamriik hasoru adorasaun falsu. Ita mós bele banati-tuir Elias nia fiar se ita husik ‘eskritura sira ajuda ita atu tahan no fó kmaan mai ita’.—Roma 15:4.

^ par. 1 1 Reis 18:46: “No Jeová nia liman hamutuk ho Elias, tan neʼe Elias kesi ninia knotak no nia halai uluk liu Acab toʼo iha Jezreel.”

^ par. 14 Salmo 103:13, 14: “13 Hanesan aman ida hatudu laran-sadiʼa ba ninia oan sira, Jeová hatudu laran-sadiʼa ba sira neʼebé taʼuk ba nia. 14 Nia hatene loos oinsá mak nia kria ita, nia hanoin-hetan katak ita mak rai-rahun.”

^ par. 21 Salmo 118:6: “Jeová hamutuk ho haʼu; haʼu sei la taʼuk buat ida. Ema bele halo saida mai haʼu?”

^ par. 22 Karik ida neʼebé hatoʼo “lian neʼebé kalma” neʼe mak hanesan ho anju neʼebé hatoʼo “Jeová nia liafuan” iha 1 Reis (Raja-Raja) 19:9. Iha versíkulu 15, temi deʼit anju neʼe nuʼudar “Jeová”. Karik ida-neʼe fó-hanoin mai ita kona-ba Jeová nia anju neʼebé lori ema Izraél iha rai-fuik iha tempu uluk. Kona-ba anju neʼe, Jeová dehan: “Haʼu-nia naran mak iha nia laran.” (Êxodo [Keluaran] 23:21) Maski ita la hatene ho loloos, maibé karik lian neʼe mai husi Jesus tanba antes Jesus tun mai mundu, nia halo serbisu nuʼudar “Liafuan”, ka nuʼudar Lia-Naʼin ba Jeová nia atan sira.—João 1:1.

^ par. 24 Isaías 30:21: “Se ó lakon dalan no laʼo sees ba karuk ka ba loos, ó sei rona lian ida husi ó-nia kotuk dehan: ‘Ida-neʼe mak dalan. Laʼo tuir nia bá.’”