Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Leyeqkuna tapukuyanqan

Leyeqkuna tapukuyanqan

Isaïas 60:1 textuchö “warmi” nirqa, ¿pipaqtan parlëkan, imanötan sharkun y imanötan atsikyan?

Isaïas 60:1 textuchömi kënö nin: “¡Sharkuy warmi! Aktsiki chipapätsun, aktsikiqa aktsirnam qallashqa. Noqa Jehoväpa podernïqa qamchömi chipapanqa”. Wakin kaq versïculukunata leyirmi entiendintsik, “warmi” nirqa Sionpaq parlëkanqanta, juk parlakuychöqa Jerusalenpaq. Jerusalenqa Judächö principal markam karqan (Is. 60:14; 62:1, 2). a Jerusalen nirqa, entëru Israelpaqmi parlëkan. Peru ¿imëtan y imanötan Jerusalenqa sharkurqan y atsikyarqan? Isaïas ninqanqa, ¿shamoq tiempuchöpis cumplikanmantsuraq karqan? Tsëtam këchö yachakurishun.

¿Imëtan y imanötan Jerusalenqa sharkurqan y atsikyarqan? Judïukunaqa 70 watapam Babiloniachö kayarqan. Y tsë witsankunaqa manam Jerusalen marka ni templupis karqantsu, ushakashqam karqan. Peru Babiloniata medu y persa nunakuna ushakäratsirmi, israelïtakunata niyarqan markankunata kutikuyänampaq y Diosninkunata yapë adorar qallayänampaq (Esd. 1:1-4). Tsëmi Jesus manaraq shamushqan 537 watachö, juk grüpu judïukuna Jerusalenta kutiyarqan; pëkunaqa 12 kastapitam kayarqan (Is. 60:4). Y Jerusalenman chärirqa, yapëmi Jehoväpaq qarëkunata rupatsir y fiestakunata rurar qallëkuyarqan y templutapis rurayarqanmi (Esd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22). Tsënöpam Jehoväqa imëka atsikyaq cuenta, Jerusalenta y sirweqninkunata poderninwan yapë yanapar qallëkurqan. Y sirweqninkunapis juk nacion nunakunapaqmi aktsi cuenta kayarqan.

Peru Isaïas willakunqanqa, manam llapantsu tsë tiempuchö cumplikarqan. ¿Imanir? Manam llapan israelïtakunatsu Jehoväta cäsukuyarqan (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9). Tiempuwanqa, hasta Jesustam Diospa Akrashqan kanqanta negayarqan (Mat. 27:1, 2). Y 70 watachömi, Jerusalen markata y templuta yapë ushakäratsiyarqan.

Tsënö ushakänampaq kaqtaqa Jehovä willakushqanam karqan (Dan. 9:24-27). Tsëwanmi cläru entiendintsik Isaïas 60 textuchö llapan willakunqankuna Jerusalen markachö cumplikänampaq kaqta mana ninqanta.

Isaïas ninqanqa, ¿shamoq tiempuchöpis cumplikänantsuraq karqan? Awmi, peru “warmi” nirqa manam unë kaq Jerusalenpaqnatsu parlëkan, sinöqa ‘ciëluchö kaq Jerusalenpaqnam’. ¿Y imatan ciëluchö kaq Jerusalenqa? Jehovä Diospa ciëluchö këkaq llapan sirweqninkunam. Pëkunapaq parlarmi apostol Pablu kënö nirqan: “Pëmi mamantsik” (Gäl. 4:26). Y “wamrankunaqa” kayan Jesuswan ciëlupaq akrashqa 144 mil nunakunam, tsë grüpuchömi Pablupis yupashqa këkan. Ciëlupaq akrashqa kaqkunam Diospaqqa “akrashqa marka”, “kuyë marka” y “Teyta Diospa Israelnin” kayan (1 Pëd. 2:9; Gäl. 6:16).

Peru ¿imanötan ciëluchö këkaq Jerusalenqa sharkurqan y atsikyarqan? Tsëtaqa rurarqan kë Patsachö këkaq ciëlupaq akrashqa nunakunawanmi. Imakunapa pasayanqanta igualaratsishun Isaïas 60 textu ninqantawan.

Apostolkuna wanur ushakäriyaptinmi, cien wata witsankunachö, Diospa contran yachatsikoqkuna mirayarqan. Y tsë witsankunam ciëlupaq akrashqakunaqa imëka ampichönö o tsakaqchönö kayarqan (Mat. 13:37-43). Y Puëdeq Babiloniapa poderninchö o mana alli religionpa poderninchömi prësu cuenta kayarqan. Tsënöqa kayarqan ‘ushanan tiempuyaqmi’, y ushanan tiempuqa 1914 watachömi qallarqan (Mat. 13:39, 40). Peru 1919 watachömi, mana alli religionpa podernimpita libri quedariyarqan. Tsëmi imëka sharkoq cuenta y atsikyaq cuenta, pïmë nunakunata rasumpa kaqta yachatsir qallëkuyarqan. b Y tsë yachakoqkunachöqa ciëlupaq akrashqakunam wakinkunaqa kayarqan, y pëkunapaqpis Isaïas 60:3 textuqa ‘gobernantikuna’ kayanqantam nin (Apo. 5:9, 10).

Y shamoq tiempuchöqa, ciëlupaq akrashqakunam imëka aktseq cuenta Jehoväpa llapan voluntäninta rurayämunqa. Ciëlupaq akrashqakunaqa kë Patsachö wanurirqa, Cristupa novian këmanmi chäyanqa. Pëkunaqa kayanqa 144 mil gobernantikuna y sacerdötikunam; pëkunam kayan ‘Mushoq Jerusalen’ (Apo. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5).

Tsë Mushoq Jerusalen markaqa Isaïas 60:1 textu ninqantam cumplimunqa (igualaratsi Isaïas 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 textukunata Apocalipsis 21:2, 9-11, 22-26 textukunatawan). Imanömi unë Israelchö gobernaqkunapaqqa Jerusalen karqan principal marka, tsënöllam tsë Mushoq Jerusalenwan Cristupis juk mushoq gobiernu kayanqa. ¿Y imapaqtan Apocalipsis libru parlëkan “Teyta Dios këkanqampita” o ‘ciëlupitam’ Mushoq Jerusalen urëkämun nirqa? Tsënöqa nin kë Patsapaq Diosnintsik llapan munanqankunata ruramunan kaptinmi. Tsë markapaq parlarmi Bibliachöqa nin, Teyta Dios munanqannö kawakoq mëtsë nacionpita nunakuna, tsë marka atsikyaptin purita puëdiyänampaq kaqta y jutsapita y wanuypita librakäyänampaq kaqta (Apo. 21:3, 4, 24). Tsë cumplikäriptinqa, Diospa willakoqnin Isaïas y wakin willakoqkuna niyanqannömi “imëkapis unë kanqanman” kutinqa (Hëch. 3:21). Imëkapis unë kanqanman kutinqan tiempuqa qallarqan Cristu gobernar qallëkuptinmi y Mil Watapa gobernanqan tiempu cumpliriptinmi usharinqa.

a Wakin Bibliakunachöqa, “warmi” ninampa rantinmi Isaïas 60:1 textuchöqa “Sion” o “Jerusalen” nin. Peru Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Bibliachöqa manam “Sion” o “Jerusalen” nintsu, sinöqa “warmi” ninmi. ¿Imanirtan tsënö nin? Hebreu idiömachöqa imëka warmita parlapëkaq cuentam “sharkuy” y “atsikyë” nin. Tsëmi “warmi” nir churayanqanqa, quechua parlaqkunata yanapan Jerusalen markata imëka warmitanö parlapëkanqanta entiendiyänampaq.

b Ezequiel 37:1 a 14 y Apocalipsis 11:7 a 12 textukunapis imëkapis unë kanqanman kutinqan tiempupaqmi parlan. Tsënö nirqa, ciëlupaq akrashqakuna 1919 watachö Jehovä Diosnintsikta sirwir qallëkuyanqampaqmi parlëkan. Ezequiel libruchöqa parlan ciëlupaq akrashqa cristiänukuna atska tiempupa imëka carcelchönö kayanqampita yarqaramur Jehovä Diosnintsikta yapë sirwir qallëkuyanqampaqmi. Y Apocalipsis librunam parlan ciëlupaq akrashqa ichiklla grüpu ichik tiempupa carcelchö kayanqampita yarqaramurnin Jehoväta sirwir qallëkuyanqampaq. Y tsë grüputaqa 1919 watachömi, “alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoq” kanampaq Jesus churarqan (Mat. 24:45; leyiri La adoración pura de Jehová: ¡por fin restaurada! neq librupa 118 kaq päginanta).