Nirqanmi : “Juk nacionmi juk nacionpa contran sharkunqa, y juk gobiernum juk gobiernupa contran sharkunqa. Patsam feyupa kuyunqa, jina më tsëchömi mikï pishinqa y muyakoq qeshyakuna kanqa” (Lücas 21:10, 11). Imanömi nunakunata reqiyänampaq dëdunwan wëllata churayan, tsënöllam kë llapan pasakunqankuna cläru rikätsikun Diospa Gobiernun patsata gobernar qallanampaqna kaqta. Këkuna imanö pasakuykanqanta rikärishun:

1. GUËRRAKUNA

1914 watachöqa imëpis mana kanqannömi guërra karqan. Tsë witsan pasakunqanta willakoqkunam niyan, tsë guërrachöqa bombakunawan y imëka jatusaq illapakunawan wanutsinakur, llapan nunakunata alläpa sufritsiyanqanta. Y 1939 wata guërrachönam, mas jatusaq bombakunawan mëtsikaq nunakunata wanutsiyarqan. 1914 watapita patsëqa më tsëchömi, imëpitapis mas nunakuna wanuyashqa guërrakunarëkur.

2. PATSAM FEYUPA KUYUNQA

Juk reqishqa libruchömi willakun cada watachö 100 kutinö patsa feyupa kuyur imëkakunata ushakätsinqanta. Y patsa kuyunampaq o mana kuyunampaq kaqta, Estädus Unïduspita estudiaq nunakunam kënö willakuyan: “1900 watapitam, cada wata 16 kuti patsa feyupa kuyur imëkata ushakätsinampaq kaqta”. Këchö willakuyanqannöpis llapantsikmi musyantsik kanan witsanqa Patsa imëpitapis mas kuyunqanta, tsëmi mëtsika nunakunata wanutsishqa. Wayinkunata y imëkankunata ushakätsiptinmi alläpa sufriyan.

 3. MALLAQË

Guërrakuna kaptin, qellë mana kaptin, autoridäkuna suwakuyaptin, murukuyanqanta y animalninkunata mana alli utilizäyaptinmi, më tsëchö mallaqë kan. Mikuyänampaq mana kapoqkunata yanapaqkunam willakuyan, “821 millon nunakunapa, mikuyninkuna mana kanqanta, y tsë nunakunapita 124 millon kaqqa mana mikuyänampaq kaptin wanuykäyanna”. Y 3,1 millon wamrakunam cada wata wanuyan mikuyänampaq mana kaptin, y 2011 watachöpis mëtsika wamrakuna wanuyarqan.

4. IMËKA QESHYAKUNA

Entëru Patsachö qeshya asuntuchö yachaq nunakunam niyan, qepa watakunachö, imëka qeshyakuna yurinqanta. Y unë kaq qeshyakunapis yapë yurimushqa kanqanta, tsëkunaqa cölera qeshya, qallwashyatsikoq shonquta tikratsikoq fiebri, y maskunam kayan, y kanannäqa alläpa choqatsikoq neumonïa, shütanata mana dejakoq muyakoq wishqa, peqata o umata nanatseq y yawarta choqatsikoq wishqa y mas feyu qeshyakunam yuriyashqa. Y tsëllaraqmi Cövid 19 qeshyapis yurimushqa. Ni alli yachaq doctorkunapis manam jampita tariyashqatsu kë qeshyakunapaqqa.

5. ENTËRU PATSACHÖ DIOSPITA YACHATSIKUYAN

Jesusqa manam mana allikuna pasakunampaq kaqllatatsu willakurqan, këtapis nirqanmi: “Y llapan nacion nunakuna musyayänampaqmi, Gobiernupita alli willakïkuna entëru patsachö willakushqa kanqa, y tsëpitanam, ushakë chäramunqa” (Mateu 24:14). Mëtsika problëmakuna këkaptimpis llapan nacionkunapitam öchu millonpitapis mas nunakuna Diospa alli willakuyninkunata 240 nacionkunachö y mil idiömakunachö yachatsikuykäyan, tsëta rurëkäyanqanqa alläpa kushikuypaqmi.

Imakuna pasanampaq kaqta Jesus willakunqankunatam kanan witsan rikëkantsik, këkunata rikanqantsikmi, Jesus ninqanta yarpätsimantsik, “Qamkunapis tsëkuna pasakïkanqanta rikarqa, musyayë Diospa Gobiernun këllachöna këkanqanta” (Lücas 21:31).

1914 watam a Jesus willakunqankuna cumplikar qallarqan y Bibliam willakun tsë wata Jesus ciëluchö gobernar qallanqanta (Salmus 2:2, 4, 6-9). Diospa Gobiernun patsachö gobernarqa, llapan gobiernukunatam ushakätsinqa y Patsapis shumaqmi tikranqa, tsëchömi imëyaqpis kawakushun.

“Gobiernïki shamutsun. Ciëluchö y patsachö munëniki rurakätsun” nir mañakunapaq Jesus yachatsimanqantsikqa ichikllachönam cumplikärinqa (Mateu 6:10). 1914 watapitaqa, ¿imatataq rurëkan Diospa Gobiernun? Llapan nunakunata gobernarqa, ¿imataraq pëkunapaq ruranqa?