Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHIENA-BUALU TSHINENE | MBULAMATADI UDI KAYI NE DIKOSA DIA MISHIKU

Bukalenge bua Nzambi: Mbulamatadi udi kayi ne dikosa dia mishiku

Bukalenge bua Nzambi: Mbulamatadi udi kayi ne dikosa dia mishiku

Pavua mufundi kampanda umvuija bua tshinyi mbikole bua kujikija dikosa dia mishiku dia mbulamatadi, wakamba ne: “bu mudi bena mu ditunga badia mishiku eku bamfumu ba mbulamatadi bafumina mu bena ditunga aba, nunku bamfumu ba mbulamatadi aba badi pabu badia mishiku.”

Kuenaku pebe umona ne: bu mudi bantu badia mishiku, ne bu mudi mbulamatadi muenza ne bantu abu udi pende udia mishiku anyi? Biobi bikale nanku, mmumue ne: mbulamatadi udi kayi udia mishiku udi ne bua kufumina kua tshianana ki mmu bantu to. Bible udi uleja ne: mbulamatadi eu m’Bukalenge bua Nzambi, buvua Yezu mulongeshe bayidi bende bua kulomba mu disambila.​—Matayi 6:9, 10.

Bukalenge bua Nzambi mbulamatadi mulelela udi ukokesha mu diulu. Neumbushe makalenge onso a bana ba bantu. (Musambu 2:8, 9; Buakabuluibua 16:14; 19:19-21) Munkatshi mua masanka adi Bukalenge ebu butuadila bantu mudi dibumbushila dikosa dia mishiku dia mbulamatadi. Tuakule bua malu asambombo ikale Bukalenge bua Nzambi ne bua kuenza.

1. BUKOLE

LUTATU: Mbulamatadi ya bana ba bantu idi ipetela makuta kudi bena ditunga, makuta aa adi afumina nangananga ku bitadi ne midimu mikuabu. Makuta a mushindu eu atu asaka bamfumu ba mbulamatadi bua kuiba, asaka bakuabu bua kudia mishiku kudi aba badi basue bua babapuekeshele mushinga wa bitadi. Ngikadilu wa buena eu udi usaka mbulamatadi bua kubandisha mushinga wa bitadi bua kupeta makuta adi ajimina, ne bilua kusaka bantu bua kukosa mishiku bikole menemene. Mu miaba ya buena eyi, bantu badi ne kondo ka muoyo kimpe badi mua kunyingalala bikole.

MUA LUJIKIJABU: Bukalenge bua Nzambi budi bupetela bukole kudi Yehowa * Nzambi wa bukole buonso. (Buakabuluibua 11:15) Kabuena ne dijinga dia kufutshisha bitadi bua kukumbaja mudimu wabu to. Kadi ‘bukole bua Nzambi bua bukokeshi buende’ ne muoyo wende wa kupa, bidi bitujadikila ne: Bukalenge bua Nzambi nebukumbajile bantu bikalabu mua kukokesha majinga abu onso mu mushindu wa dikema.​—Yeshaya 40:26; Musambu 145:16.

2. MUKOKESHI

LUTATU: Susan Rose-Ackerman, utuvua batele mu tshiena-bualu tshishale, udi uleja ne: Madikolela a kujikija dikosa dia mishiku “adi ne bua kutuadija ku mutu.” Mbulamatadi ya bana ba bantu itu ishikila mu madikolela atuyi yenza bua kujikija dikosa dia mishiku mu bampulushi bualu batu balekela bamfumu badi ku mutu badia mishiku. Nansha mukokeshi muikale ne muoyo muimpe wa mushindu kayi udi anu mupange bupuangane. Anu mudi Bible uleja ne: ‘Bulelela, kakuena muntu muakane pa buloba utu wenza malu makane, kayi wenza malu mabi.’​—Muambi 7:20.

Yezu wakabenga bua Satana kamukoshi mishiku

MUA LUJIKIJABU: Bu mudi Yezu Kristo udi Nzambi musungule bua kuikala Mukokeshi wa mu Bukalenge buende, mmushilangane ne bantu bapange bupuangane, kena mua kutetshibua bua kuenza bualu bubi. Yezu uvua muleje bualu ebu pavuaye mubenge bua Satana kumukosaye mishiku pavuaye mumulaye bua kumupesha “makalenge onso a pa buloba ne butumbi buawu.” Uvua muambile Yezu bua amutuile binu bua amupeshe makalenge onso aa. (Matayi 4:8-10; Yone 14:30) Nansha pavuabu batuta Yezu bua kumushipa, uvua mudisuike bua kushala anu ne lulamatu, ke bualu kayi wakabenga mvinyo musambakaja ne bintu bia bululu uvua mua kutuyisha bisama biende, ne uvua kabidi mua kumupangisha bua kuangata mapangadika a meji. (Matayi 27:34) Nunku Nzambi mumane kujula Yezu ku lufu, ne mumupeshe muoyo mu diulu, Yezu wakaleja ne: mmukumbane bimpe bua kuikala mukokeshi mu Bukalenge bua Nzambi.​—Filipoyi 2:8-11.

3. BUPOLE

LUTATU: Mu matunga a bungi batu benza misangu yonso masungula, adi asaka bantu bua kubenga kusungula bamfumu badi badia mishiku. Kadi bulelela budi se: tumpanya ne masungula mbimanyine mu dikosa dia mishiku nansha mu matunga adi amueneka bu malubuluke. Malu adi babanji benza mu tumpanya ne amue malu adibu benza, adi mua kusesuisha bantu badi balombola mpindieu ne aba balombola mu matuku atshilualua.

John Paul Stevens muimanyinyi wa kabadi kanene ka mu États-Unis wakafunda ne: disesuisha dia mushindu “eu kadiena dinyanga lulamatu ne ngikadilu wa mbulamatadi patupu to, kadi didi kabidi dinyanga dieyemena dia bantu mu kabadi kanene ka mu États-Unis.” Kadi kabiena bikemesha bua mudi bantu ba bungi ba pa buloba bujima bikale ne mmuenenu wa ne: bisumbu bia tshididi ke bidi ne malu a dikosa dia mishiku bikole.

MUA LUJIKIJABU: Bukalenge bua Nzambi budi bumbusha malu a masungula a mafi pa kujadika bukokeshi buashala kashidi. (Danyele 7:13, 14) Bu mudi Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi mmusungula kudi Nzambi, kabuena ne dijinga ne kusungudibua kudi bantu anyi bantu kabena mua kubumbusha to. Bu muikalabu mua kushala kashidi ne tshiendelele, malu ikalabu mua kuenzela bantu neabasankishe.

4. MIKENJI

Bukalenge bua Nzambi mbulamatadi mulelela udi ukokesha mu diulu

LUTATU: Imue misangu udi mua kuela meji ne: bobu bele mikenji mipiamipia malu adi mua kulongoloka. Kadi bamanyi ba malu a mikenji badi baleja ne: mu nsombelu ya bungi divudija dia mikenji didi divudija mushindu wa kudia mishiku. Bua kuela mikenji ya kukandika nayi dikosa dia mishiku bitu biangata makuta a bungi, kadi bipeta bitu bipatuka bitu bikese.

MUA LUJIKIJABU: Mikenji ya Bukalenge bua Nzambi mmipite kule ne kule mikenji ya mbulamatadi ya bantu. Tshilejilu, pamutu pa kuelela bantu mulongolongo wa mikenji, Yezu wakelela bantu mukenji utubu babikila ne: Mubelu Munene. Wakamba ne: “Malu onso anudi basue bua bantu banuenzele, nudi ne bua kubenzelawu penu.” (Matayi 7:12) Pamuapa bualu bukuabu bua mushinga mbua ne: mikenji ya Bukalenge bua Nzambi mmimanyine pa malu abidi aa: kusaka muntu ku bualu kampanda ne ku dibuenza. Yezu wakamba ne: “Udi ne bua kunanga muntu nebe bu muudi mudinange.” (Matayi 22:39) Bushuwa, Nzambi udi mua kumanya malu adi mu mioyo ya bantu, udi mua kuenza bua bantu batungunuke ne kulonda mikenji eyi.​—1 Samuele 16:7.

5. MAJINGA

LUTATU: Tshidi tshisaka bantu bua kukosa mishiku ndukuka ne kujinga kudisankisha. Misangu ya bungi bamfumu ba mbulamatadi ne bantu batu baleja ngikadilu mibi eyi. Magazin avua mupuke mu Seoul atuvua bakuile mu tshiena-bualu tshishale, bamfumu ba mbulamatadi bavua badie mishiku kudi bibaki bavua bamanye ne: kukosa mishiku kudi kulomba makuta makese kupita kusumba bintu bia luibaku bimpe ne kuibaka mudibi bikengela.

Bua kujikija dikosa dia mishiku, badi ne bua kulongesha bantu mua kutantamena majinga abu mabi bu mudi lukuka ne dijinga dia kudisankisha. Kadi mbulamatadi ya bantu kayena ne dijinga dia kulongesha bantu, ne ki mmikumbane bua kubalongesha malu aa.

MUA LUJIKIJABU: Bukalenge bua Nzambi budi buluisha tshikebeshi tshia dikosa dia mishiku pa kulongesha bantu mua kulekela majinga abu mabi adi abasaka ku didia dia mishiku. * Dilongesha edi didi diambuluisha bantu bua ‘bavuijibue bapiabapia mu bukole budi bulombola meji abu.’ (Efeso 4:23) Badi balonga mua kumbusha lukuka ne didisankisha ne kupingaja pa muaba wabi disanka ne bidibu nabi ne ditabalela bakuabu.​—Filipoyi 2:4; 1 Timote 6:6.

6. BENA DIA BUKALENGE

LUTATU: Bamue bantu nansha bobu basombele muaba udi bantu bimpe anyi babalongeshe bua kuikala ne bikadilu bimpe, badi basungula bua kubenga kuikala bena bululame ne badi badia mishiku. Bamanyi ba malu a dikosa dia mishiku badi baleja ne: bualu ebu ke budi buenza bua mbulamatadi ya bantu ipangile bua kujikija dikosa dia mishiku. Mbulamatadi ya bantu itu anu ne ditekemena dia kukepesha dikosa dia mishiku ne kukepesha bipeta bibi bidi dikosa dia mishiku dikebesha.

MUA LUJIKIJABU: Tshibambalu tshia matunga masanga tshidi tshiluisha dikosa dia mishiku tshidi tshiamba ne: bua kuluisha dikosa dia mishiku bimpe, bamfumu ba mbulamatadi badi ne bua kuikala “bamba bulelela, bena bululame ne bambula majitu abu bimpe.” Nansha mudi tshipatshila etshi tshikale tshimpe, Bukalenge bua Nzambi kabuena buimanyina pa kuikala ne ngikadilu mimpe eyi to, kadi budi bulomba kabidi bantu badi muinshi muabu bua kuikala nayi. Bible udi wamba ne: “bena lukuka” ne “bena mashimi” kabakupiana Bukalenge bua Nzambi to.​—1 Kolinto 6:9-11; Buakabuluibua 21:8.

Bantu badi mua kulonga mua kuikala ne bikadilu bilenga ebi anu bu bena Kristo ba kumpala. Tshilejilu, pavua Simona muyidi wa Yezu musue kusumba nyuma muimpe kudi bapostolo, bapostolo bakabenga kudia mishiku ne kumuambilabu ne: “Unyingalale bua bubi buebe ebu.” Pakamona Simona njiwu ivua mua kufuma ku dijinga diende dibi ebi, wakalomba bapostolo bua bamusambidile bua atantamene dijinga dibi edi.​—Bienzedi 8:18-24.

MUA KULUA MUENA DIA BUKALENGE BUA NZAMBI

Nansha wewe muikale wa mu ditunga kayi, udi mua kulua pebe muena dia Bukalenge bua Nzambi. (Bienzedi 10:34, 35) Programe wa dilongesha udi Bukalenge bua Nzambi bufila udiku pa buloba lelu, neakuambuluishe mu bualu ebu. Bantemu ba Yehowa nebikale ne disanka dia kukuleja mudibu balonga ne bantu Bible tshianana kabayi bafuta makuta, dilonga didi mua kuangata minite dikumi tshianana ku lumingu. Munkatshi mua malu au, neulonge malu a bungi adi atangila “lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi” ne muikalabu mua kumbusha dikosa dia mishiku dia mbulamatadi ya bantu. (Luka 4:43) Tudi tukulomba bua kumonangana ne Ntemu wa Yehowa wa muaba uudi anyi kubuela mu site wetu wa ku Enternete wa jw.org.

Udiku musue kulonga Bible tshianana kuyi ufuta makuta anyi?

^ tshik. 8 Bilondeshile Bible, Yehowa ke dîna dia Nzambi.

^ tshik. 22 Tshilejilu, tangila tshiena-bualu tshia ne: “Peut-on être honnête dans un monde corrompu?” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1/10/2012 mu Mfualansa.