Zaya Mbote ye Mbi: Malongi Mesadisanga
Badika mambu yá ma zingu mana mafila mafunda ye mafunda ma wantu mu bakula vo malongi ma Bibila sadisa mesadisanga ye mafwana bundwa e vuvu.
1. Longo
Wantu ngindu zaswaswana bena zau mu kuma kia longo ye mana mevavuanga muna kala ye longo lwakiese.
BIBILA KIVOVANGA VO: “Dianu vo, konso yakala vovo nuina kafwete zolanga nkento andi nze yandi kibeni; vo i nkento kafwete toma zitisanga yakala diandi.”—Efeso 5:33.
EDIADI DISONGELE VO: Nzambi yandi wakubika o longo. Muna kuma kiaki, o zeye mana mevavuanga kwa yakala yo nkento muna kala ye kiese muna longo. (Maku 10:6-9) O yakala yo nkento muna kala ye longo lwakiese, konso muntu muna yau kafwete sianga e sungididi ko mu mana kalenda tambula, kansi mu mana kalenda vanga muna siamisa longo lwau. Yakala ona ozolanga nkento andi osonganga wo muna mpila kekadilanga yandi yo kunlunga-lunga. O nkento ona ozitisanga yakala diandi, osonganga wo muna mvovo ye mavangu mandi.
MALONGI MA BIBILA SADISA MESADISANGA: Quang yo Thi wa nkaz’andi kuna Vietnã, bayindulanga vo ke besinga kala ye longo lwakiese ko. Quang nkumbu miayingi kasonganga ngemba ko kwa nkento andi. Wavova vo: “Kiatokanenanga e ngindu za Thi ko, ezak’e ntangwa yamfusulwisanga e nsoni.” O Thi wazola nkutu vonda o longo. Wavova vo: “Yamonanga vo kilendi diaka bunda yakala diame vuvu ko ngatu kunzitisa.”
Kuna kwalanda, Quang yo Thi balongoka mana Bibila kilonganga ye una balenda sadila Efeso 5:33 muna longo lwau. Quang wavova vo: “E sono kiaki kiansadisa mu zaya o mfunu wasonga e ngemba, songa zola kwa nkaz’ame, kunlunga-lunga muna kinitu yo tokanena e ngindu zandi. Vava ivanganga mawonso mama, o Thi otoma kunzolanga yo kunzitisa.” Thi wavova vo: “Vava isadilanga e sono kia Efeso 5:33 una ufwene yo zitisa o nkaz’ame, imonanga vo yandi mpe otoma kunzolanga, kuntanina ye mu luvuvamu ikalanga.”
Muna zaya diaka mambu mankaka mu kuma kia longo, tala Sikama! No. 2 2018 dina yo ntu a diambu, “Mambu 12 Malenda Sadisa Esi Nzo Aku mu Kala ye Kiese,” muna jw.org.
2. Mpila ya Kadila ye Akaka
Wantu nkumbu miayingi bekadilanga ye akaka mu mpila yambi mu kuma kia se kiau kia nitu, nsi au, mpwa au, dibundu diau ye mpila ya vukana ina beyangalelanga.
BIBILA KIVOVANGA VO: “Nuzitisanga wantu a mpila zawonso.”—1 Petelo 2:17.
EDIADI DISONGELE VO: E Bibila ke kilonganga ko vo twamenganga wantu mu kuma kia makanda mau ye mpila ya vukana ina beyangalelanga. Kansi, kikutukasakesanga vo twazitisanga wantu awonso lembi tala se kia nitu, nsi ngatu mpila zingu kiau. (Mavangu 10:34) Kana nkutu vo ke tutondanga ko mana akaka bekwikilanga yo vanga, tulenda kadila yau kuna ngemba yo kubazitisa.—Matai 7:12.
MALONGI MA BIBILA SADISA MESADISANGA: Daniel walongwa vo esi Ásia wantu ambi kikilu, bakala se vonza kiampwena muna nsi andi. Muna kuma kiaki, wayantika menga esi Ásia awonso ye nkumbu miayingi wabafinganga muna fulu ya ndonga. Daniel wavova vo: “Yayindulanga vo nsi ame yayikamanga. Kiayindulanga ko vo mana yalongoka ye mavangu mame mambi kikilu makala.”
Kuna kwalanda, Daniel wayantika longoka mana Bibila kilonganga. Wavova vo: “Diavavanga vo ya soba kikilu e ngindu zame. Yayantika badikila wantu nze una Nzambi kekubabadikilanga, i sia vo, yeto awonso twafwanana kiakala nkia nsi twawutukila.” Daniel wavova una kemonanga vava kewanananga yo wantu. “Nkumbu miayingi kiyindulanga nkutu ko kana nkia nsi bawutukila. Izolanga wantu a mpila zawonso ye mvuidi akundi mu nza yawonso.”
Muna zaya diaka mayingi tanga e Sikama! No. 3 2020, dina yo ntu a diambu, “Nga e Fu kia Sia Mpambula Kisinga Fokoka?” muna jw.org.
3. Nzimbu
Wantu ayingi bevavanga vuama kimana bakala ye kiese ye zingu kiambote kuna sentu.
BIBILA KIVOVANGA VO: “Kadi e ngangu tanina zitaninanga wauna e nzimbu zitaninanga, kansi o zayi usundidi muna diambu edi: E ngangu zitaninanga moyo a ndiona una zau.”—Kimpovi 7:12.
EDIADI DISONGELE VO: E nzimbu mfunu zina kwa yeto awonso, kansi ke nsabi ko muna kala ye kiese yovo zingu kiambote kuna sentu. (Ngana 18:11; 23:4, 5) Muna kuma kiaki, osadila e ngangu za Nzambi zina muna Bibila, i diau kaka dilenda twasa e kiese kiakieleka ye zingu kiambote kuna sentu.—1 Timoteo 6:17-19.
MALONGI MA BIBILA SADISA MESADISANGA: Yakala dimosi kuna Indonésia una ye nkumbu a Cardo, wavavanga vuama. Wavova vo: “Yakala ye mpila zingu kina wantu ayingi belakukilanga o moyo. Yakala ye lendo kia kwenda konso fulu, sumba lekwa yansisi, makalu ye zinzo.” Kansi e kimvuama kiandi ke kiazingila ko. Cardo wavova vo: “E nzimbu zina yafuntukila mu mvu miayingi zayiwa, zafokoka muna nday’a meso. Yaviokesa e zingu kiame kiawonso muna vava kimvuama, kansi kuna mfoko, ya sala e mpavala. Lukendalalu ye ntantu kaka diantwasila.”
Cardo wayantika sadila mana Bibila kilonganga mu kuma kia nzimbu. Vana fulu kia sadila e ngolo zandi muna vava kimvuama, wabaka e nzengo za vevola e zingu kiandi. Wavova vo: “Okala ye kikundi kiambote yo Nzambi i kimvuama kiakieleka ye kiakwele mvu. Owau ndenda leka fuku wawonso lembi tokana ye ngina ye kiese kiakieleka.”
Muna zaya diaka ngindu zankaka za Bibila mu kuma kia nzimbu, tala e longi dina yo ntu a diambu, “Otanga Sikola Zandá ye Mavua, Nga i Nsabi mu Kala ye Zingu Kiambote? muna Eyingidilu No. 3 2021, muna jw.org.
4. Vukana
O wantu ngindu zaswaswana bekalanga zau mu kuma kia mpil’a vukana itondakananga.
BIBILA KIVOVANGA VO: “Kadi i luzolo lwa Nzambi lwalu vo nuakala nuavauka, nuayikenga muna mavangu ma zumba. Konso muntu muna yeno kafwete zaya yala e nitu andi muna vauka yo zitu, ke mu zinu diasaka dia vukana ko nze esi zula ana ke bazeye Nzambi ko.”—1 Tesalonika 4:3-5.
EDIADI DISONGELE VO: E Bibila nkendelo kisianga mu mpila ina tulenda lungisila nsatu za vukana. O mvovo “mavangu ma zumba” uyikanga mpila zawonso za vukana, nze zumba, kinkembi, akala bevukananga ye akento lembi kazala, yakala ovukananga yo nkwandi yakala yovo nkento ovukananga yo nkwandi nkento ye vukana ye bulu. (1 Korinto 6:9, 10) O vukana i lukau luna o Nzambi kavana kaka kwa yakala yo nkento ana bakazala.—Ngana 5:18, 19.
MALONGI MA BIBILA SADISA MESADISANGA: Nkento mosi kuna Austrália una ye nkumbu Kylie, wavova vo: “Vava yakala mpumpa yayindulanga vo avo mvukane yo yakala, imona vo muntu okunzolanga ye kuntanina. Kansi vava yavukana yo yakala dimosi, ke wau ko yamona. Kiakala diaka mu luvuvamu ko ye yabakama lukendalalu lwa ntima.”
Kuna kwalanda, Kylie walongoka yo sadila mana Bibila kilonganga mu kuma kia vukana. Wavova vo: “Yabakula vo e nkanikinu mia Nzambi miasikidiswa muna kakidila e mpasi yo lukendalalu. Ivangilanga mambu mun’owu wa luzolo lwa Yave. Owau ngina yo yakala ona okunzolanga yo kuntanina. O lemvokela malongi ma Bibila diampevola muna mpasi zayingi yo lukendalalu.”
Muna zaya diaka mambu mayingi, tanga e longi dina yo ntu a diambu, “Adieyi Bibila Kivovanga mu kuma kia Akazi Bezinganga Ntwandi Lembi Kazala?” muna jw.org.
O Mvangi eto okutusadisanga mu zaya edi diambote ye edi diambi. Kana una vo ezak’e ntangwa diampasi dikalanga mu lemvokela malongi mandi, e ngolo tuvanganga nluta miayingi zitwasanga. Tulenda kala ye ziku vo o lemvokela malongi ma Nzambi kiese kiakwele mvu dikututwasila.
