وتباسى باقىتىنىڭ سىرى
جاسوسپىرىم بالاڭىز دىنىڭىزگە كۇمان كەلتىرسە
ٴجيى بالالار ەسەيگەن سوڭ اتا-انالارى ۇستاناتىن ٴدىندى قابىلداپ جاتادى (تىموتەگە 2-حات 3:14). الايدا ولاي ەتپەيتىندەر دە بار. جاسوسپىرىم بالاڭىز دىنىڭىزگە كۇمان كەلتىرە باستاسا، نە ىستەۋىڭىزگە بولادى؟ وسى ماقالادا ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ مۇنداي قيىندىقتى قالاي شەشەتىنى قاراستىرىلادى.
«بۇدان بىلاي اتا-انامنىڭ ٴدىنىن ۇستانعىم كەلمەيدى. بۇعان كۇش سالۋدان شارشادىم»،— دەيدى 18 جاسار كاميلا a.
ٴسىز ۇستانىپ جۇرگەن ٴدىنىڭىزدىڭ قۇداي تۋرالى شىندىققا ۇيرەتەتىنىنە سەنىمدىسىز. سونداي-اق كيەلى كىتاپ تالاپتارى بويىنشا ٶمىر ٴسۇرۋدىڭ ەڭ جاقسى ٶمىر جولى ەكەنىنە دە ەش كۇماندانبايسىز. سوندىقتان ۇستاناتىن قۇندىلىقتارىڭىزدى بالاڭىزدىڭ بويىنا سىڭدىرگىڭىز كەلەتىنى تۇسىنىكتى-اق (زاڭدى قايتالاۋ 6:6، 7). ٴبىراق ەسەيە باستاعان بالاڭىزدىڭ رۋحاني نارسەلەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى سۋىپ كەتسە شە؟ كىشكەنتاي كەزىندە قۋانا قابىلداعان نانىم-سەنىمدەرىنە كۇمان كەلتىرە باستاسا شە؟ (عالاتتىقتارعا 5:7).
ٴسىزدىڭ وتباسىڭىزدا وسىنداي جاعداي ورىن السا، ٶزىڭىزدى جامان اتا-انا ساناۋعا اسىقپاڭىز. تومەندە كورەتىنىمىزدەي، بۇعان باسقا جايتتار سەبەپ بولۋى مۇمكىن. قالاي بولعان كۇندە دە، مىنانى ەستە ۇستاعانىڭىز ماڭىزدى: بالاڭىزدىڭ ۇستانىمدارىڭىزعا كۇمان كەلتىرگەنىن قالاي قابىلدايتىنىڭىز ونىڭ ٴسىزدىڭ دىنىڭىزگە بەت بۇرۋىنا نە ودان باس تارتۋىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن. بالاڭىزعا وسى ماسەلەدە «سوعىس» جاريالاساڭىز، وندا بار كۇش-قۋاتىڭىزدان ايىرىلىپ، اقىرىندا جەڭىلىسكە ۇشىراۋىڭىز عاجاپ ەمەس (قولوستىقتارعا 3:21).
مۇندايدا ەلشى پاۋىلدىڭ مىنا كەڭەسىنە قۇلاق اسقانىڭىز الدەقايدا دۇرىس: «يەمىزدىڭ قۇلى جانجالداسپاۋ كەرەك. ول بارىنە مەيىربان، ٴتالىم بەرۋگە قابىلەتتى جانە ۇستامدى بولۋى كەرەك» (تىموتەگە 2-حات 2:24). سونىمەن، بالاڭىز سەنىمىڭىزگە كۇمان كەلتىرسە، «ٴتالىم بەرۋگە قابىلەتتى» ەكەنىڭىزدى قالاي كورسەتە الاسىز؟
كورەگەن بولىڭىز
الدىمەن، جاسوسپىرىم بالاڭىزدىڭ كوزقاراسىنا نە اسەر ەتىپ جاتقانىن اڭعارۋعا تىرىسىڭىز. مىسالى، مىنالار جايلى ويلانىپ كورىڭىزشى:
ول ماسىحشىلەر قاۋىمىندا دوس تاپپاي، جالعىزسىراپ جۇرگەن جوق پا؟ «دوستارىمنىڭ بولعانىن قالاعاندىقتان، سىنىپتاستارىممەن تىعىز ارالاسا باستادىم. وسىنىڭ كەسىرىنەن جىلدار بويى رۋحاني وسە الماي ٴجۇردىم. رۋحاني ىستەرگە ارالاسقىم كەلمەي كەتكەنى دە وسى جامان ورتانىڭ اسەرى ەدى. قازىر مەن بۇعان قاتتى وكىنەمىن»،— دەيدى 19 جاسار لاۋرا.
ول ٶز-وزىنە سەنىمسىز بولعاندىقتان، باسقالارعا ۇستانىمدارى جايلى ايتۋدان تارتىنا ما؟ «مەن سىنىپتاستارىما سەنىمىم جايلى ايتۋعا قورقاتىنمىن. ولار مەنى «اۋليە» دەپ مازاقتاپ، «ٴبىرتۇرلى ادام» رەتىندە قاراي باستايتىنداي كورىنەتىن. باسقالاردان ەرەكشەلەنىپ جۇرەتىندەردەن ٴبارى تەرىس اينالاتىن، ال مەن وزىممەن وسىلاي بولعانىن قالامادىم»،— دەيدى 23 جاستاعى ارمان.
ول ماسىحشىلەرگە قويىلاتىن تالاپتارعا ساي ٶمىر ٴسۇرۋ تىم ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك دەپ ويلاي ما؟ «مەن ٷشىن كيەلى كىتاپتاعى ماڭگىلىك ٶمىر جايلى ۋادە ۇزىن ساتىنىڭ ەڭ جوعارعى جاعىندا تۇرعانداي كورىنەتىن، ال مەن بولسام بۇل ساتىعا ٵلى تۇرماعان دا ەدىم. مەن ودان الدەقايدا الىس بولدىم. بۇل ساتىعا شىعۋدان قورىققانىم سونشالىق، ۇستانىمدارىمنان مۇلدەم باس تارتا سالسام با دەپ ويلاپ ٴجۇردىم»،— دەيدى 16 جاسار روزا.
ىشىندەگىسىن سارقىپ الىڭىز
ال ٴسىزدىڭ جاسوسپىرىم بالاڭىزدى نە نارسە مازالايدى؟ بۇنى ٴبىلۋدىڭ ەڭ جاقسى جولى — ونىڭ وزىنەن سۇراۋ. الايدا اڭگىمەنىڭ داۋ-دامايعا ۇلاسىپ كەتۋىنە جول بەرمەگەنىڭىز جاقسى. قايتا، جاقىپ 1:19 عى: «اركىم تىڭداۋعا جۇيرىك، سويلەۋگە جانە اشۋلانۋعا باياۋ بولسىن»،— دەگەن كەڭەستى قولدانعان دۇرىس. باسقا ادامدارمەن ىزەتپەن سويلەسەتىنىڭىز سياقتى، بالاڭىزبەن دە «ٴتالىم بەرۋ شەبەرلىگىن بارىنشا قولدانىپ، زور شىدامدىلىقپەن» سويلەسكەنىڭىز ٴجون (تىموتەگە 2-حات 4:2).
مىسالى، بالاڭىز ماسىحشىلەردىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارعىسى كەلمەسە، بۇنىڭ سەبەبى نەدە ەكەنىن انىقتاۋعا تىرىسىڭىز. الايدا بۇل رەتتە زور شىدامدىلىق تانىتقانىڭىز ماڭىزدى. ەگەر اتا-انا بالاسىمەن مىناداي مانەردە سويلەسەتىن بولسا، جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋى ەكىتالاي:
جاسوسپىرىم: مەنىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارعىم كەلمەيدى.
اكەسى: [داۋىسىن كوتەرىپ] مۇنىڭمەن نە دەمەكسىڭ؟
جاسوسپىرىم: ول جەردە مەنىڭ ٸشىم پىسادى!
اكەسى: سوندا سەن قۇداي جايلى وسىلاي ويلايسىڭ با؟ ول سەنى جالىقتىرىپ جىبەرگەن ەكەن عوي! مۇندايدى سەنەن كۇتپەدىم! وسى ۇيدە تۇرعاندىقتان، قالاساڭ دا، قالاماساڭ دا، مەنىڭ ايتقانىمدى ىستەيسىڭ!
قۇداي اتا-انالاردان بالالارىنا ٶزى جايلى ٴتالىم بەرۋىن، ال بالالاردان اتا-انالارىنا باعىنۋىن تالاپ ەتەدى (ەفەستىكتەرگە 6:1). الايدا بالاڭىزدىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارۋ سياقتى رۋحاني ىستەردى ٴسىزدىڭ تۇرتپەكتەۋىڭىزبەن ەمەس، ٶز ىقتيارىمەن ىستەگەنىن قالايتىنىڭىز انىق.
ەندەشە بۇعان قول جەتكىزۋ ٷشىن بالاڭىزدىڭ كوزقاراسىنا نە اسەر ەتىپ جاتقانىن تۇسىنۋگە تىرىسقانىڭىز جاقسى. وسىنى ويدا ۇستاي وتىرىپ، جوعارىدا كەلتىرىلگەن اڭگىمەنى قالاي دۇرىس قۇرۋعا بولاتىنىن قاراستىرايىق:
جاسوسپىرىم: مەنىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارعىم كەلمەيدى.
اكەسى: [جۇمساق ۇنمەن] نەگە بارعىڭ كەلمەيدى؟
جاسوسپىرىم: ول جەردە مەنىڭ ٸشىم پىسادى!
اكەسى: ٴيا، ٴبىر-ەكى ساعات تاپجىلماي وتىرۋ قيىن شىعار. ٴبىراق نە نارسە ٸشىڭدى پىستىرادى؟
جاسوسپىرىم: بىلمەيمىن. ٴبىراق قاۋىمدا باسقا جەردە بولعانىمدا عوي دەپ وتىرامىن.
اكەسى: سەنىڭ دوستارىڭ دا سولاي ويلاي ما؟
جاسوسپىرىم: قايداعى دوستار؟ مەنىڭ بىردە-ٴبىر دوسىم جوق. ەڭ جاقىن دوسىم كوشىپ كەتتى، ەندى قاۋىمدا سويلەسەتىن ەشكىمىم قالمادى! بارلىعى جاقسى كوڭىل كوتەرىپ جۇرەدى، ال مەن ٶزىمدى شەتتە قالعانداي سەزىنەمىن!
بۇل اڭگىمەدەگى اكە بالاسىنىڭ ىشىندەگىسىن سارقىپ الۋ ارقىلى ونىڭ پروبلەماسى ٶزىن جالعىز سەزىنۋىندە ەكەنىن اڭعارا الدى. بۇعان قوسا، وعان ۇرسىپ تاستاماۋىمەن وزىمەن ٵردايىم ەركىن سويلەسۋگە بولاتىنىن دا كورسەتتى ( «سابىر ٴتۇبى — سارى التىن!» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.).
ٴجيى جاستار رۋحاني وسۋگە كەدەرگى ەتەتىن قيىندىقتارعا توتەپ بەرەر بولسا، ٶز-وزدەرىنە جانە ٴدىني ۇستانىمدارىنا دەگەن سەنىمدىلىكتەرى ارتا تۇسەتىنىن بايقاپ جاتادى. مەكتەپتە ٶزىنىڭ ٴماسىحشى ەكەنىن ايتۋعا جۇرەكسىنگەن ارماننىڭ مىسالىنا ورالايىق. ٴتىپتى كەلەكە-مازاققا قالسا دا، وزگەلەرگە سەنىمى جايلى ايتۋدىڭ سونشالىقتى قورقىنىشتى ەمەس ەكەنىنە ونىڭ كوزى جەتتى. ول بىلاي دەيدى:
بىردە سىنىپتاسىم مەنى ٴدىنىم ٷشىن كەلەمەجدەي باستادى. سوندا مەن قوبالجىپ كەتتىم جانە بارلىعىنىڭ نازارى بىزدە ەكەنىن بايقادىم. ٴبىراق اڭگىمەنى وعان قاراي بۇرىپ، ونىڭ ٶز سەنىمى جايلى سۇرادىم. ٴبىر قىزىعى، ول مەنەن دە قاتتى قوبالجىپ كەتتى! سول كەزدە مەن كوپ جاستاردىڭ ٶز سەنىمدەرىن وزدەرى ٴتۇسىندىرىپ بەرە المايتىنىن بايقادىم. ال مەن، تىم بولماعاندا، نە نارسەگە سەنەتىنىمدى ٴتۇسىندىرىپ بەرە الاتىنىما قۋاندىم. ٴيا، ٴدىن تۋرالى ٴسوز قوزعالعاندا، مەن ەمەس، مەنىڭ سىنىپتاستارىم وزدەرىن ىڭعايسىز سەزىنۋلەرى كەرەك!
بىلاي ەتىپ كورىڭىز: بالاڭىزدان ٴماسىحشى بولۋ جايلى نە ويلايتىنىن سۇراڭىز. ونىڭ ويىنشا، ٴماسىحشى بولۋدىڭ پايدالى جانە قيىن جاقتارى قانداي؟ پايداسى قيىندىعىنان اسىپ تۇسە مە؟ قاي جاعىنان اسىپ تۇسەدى؟ (مارقا 10:29، 30). بالاڭىزعا ٶز ويىن قاعازعا ٴتۇسىرۋدى ۇسىنىڭىز. پاراقتى ەكى باعاناعا ٴبولىپ، ٴبىر جاعىنا يگىلىكتەردى، ال ەكىنشىسىنە قيىندىقتاردى ٴتىزىپ جازۋدى سۇراڭىز. بۇل وعان ناقتى نە قيىندىق تۋدىرىپ جاتقانىن جانە ونى قالاي شەشۋگە بولاتىنىن انىقتاۋعا كومەكتەسەدى.
بالاڭىزعا وي جۇگىرتۋگە كومەكتەسىڭىز
اتا-انالار مەن مامانداردىڭ بايقاۋىنشا، كىشكەنتاي بالا مەن ٴجاسوسپىرىمنىڭ وي ٴتۇزۋ قابىلەتى ەكى ٴتۇرلى بولادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 13:11). ادەتتە كىشكەنتاي بالا ايتىلعان نارسەنى دۇرىس يا بۇرىس دەپ قانا قابىلدايدى، ال جاسوسپىرىمدەر ٴبىر جاقتى ەمەس، كەڭىرەك ويلانادى. مىسالى، كىشكەنتاي بالاعا «ٴبارىن جاراتقان قۇداي» دەپ ۇيرەتۋگە بولادى (جاراتىلىس 1:1). الايدا جاسوسپىرىم بالادا بۇعان قاتىستى قوسىمشا سۇراقتار تۋىنداۋى مۇمكىن: «قۇدايدىڭ بار ەكەنىن قايدان بىلەمىز؟ قۇداي سۇيىسپەنشىلىك بولسا، زۇلىمدىققا نەگە جول بەرەدى؟ قۇدايدىڭ و باستان-اق بار بولعانىنا قانداي دالەلدەر بار؟» (زابۋر 89:3).
بالاڭىز وسىنداي سۇراقتار قويىپ جاتسا، سەنىمى السىرەپ جاتىر ەكەن دەپ ويلاماڭىز. قايتا، وسىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ سەنىمى نىعايۋى ابدەن مۇمكىن. ٴيا، ٴماسىحشىنىڭ سۇراقتار قويۋى رۋحاني ٶسۋى ٷشىن اسا ماڭىزدى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:2، 3).
ونىڭ ۇستىنە، وسى شاقتا بالالار وي جۇگىرتۋگە ۇيرەنەدى (ريمدىكتەرگە 12:1، 2). وسىنىڭ ارقاسىندا بالاڭىز كىشكەنتاي كەزىندە تۇسىنە الماعان «شىندىقتىڭ ۇزىندىعى مەن ەنىن، بيىكتىگى مەن تەرەڭدىگىن» ۇعىنا الادى (ەفەستىكتەرگە 3:18). سوندىقتان وسى ۋاقىتتى جىبەرىپ الماي، جاسوسپىرىم بالاڭىزعا ٴدىني نانىمدارى جايلى وي جۇگىرتىپ، سولارعا دەگەن سەنىمىن نىعايتۋعا كومەكتەسكەنىڭىز ابزال (ناقىل سوزدەر 14:15؛ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:11).
بىلاي ەتىپ كورىڭىز: بۇرىن ٶزىڭىز دە، بالاڭىز دا ەش ٴشۇبالانباي قابىلداعان ىلىمدەردى قايتادان بىرگە قاراستىرىپ كورىڭىزدەر. مىسالى، ول وزىنە كەلەسىدەي سۇراقتاردى قويىپ، ويلانىپ كورسىن: «قۇدايدىڭ بار ەكەنىنە مەنىڭ كوزىمدى نە جەتكىزەدى؟ ونىڭ قامىمدى ويلايتىنىن مەن نەدەن كورىپ ٴجۇرمىن؟ نەگە قۇدايدىڭ زاڭدارىنا مويىنسۇنۋ تەك پايدا اكەلەدى دەپ ويلايمىن؟» ٴبىراق بالاڭىزعا ٶز ويىڭىزدى كۇشتەپ تاڭۋعا تىرىسپاڭىز. قايتا، ٶز پىكىرىن قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسىڭىز. سوندا ونىڭ ٶز دىنىنە دەگەن سەنىمدىلىگى دە نىعايادى.
«كوز جەتكىزۋگە» كومەكتەسىڭىز
كيەلى كىتاپتا تىموتە ەسىمدى جاس جىگىتتىڭ «نارەستە كەزىنەن» جازبالارمەن تانىس بولعانى جازىلعان. الايدا ەلشى پاۋىل ونى «ۇيرەنگەن ٵرى كوزى جەتكەن نارسەلەردى بۇدان بىلاي دا ۇستانا بەرۋگە» شاقىرعان (تىموتەگە 2-حات 3:14، 15). تىموتە ىسپەتتى، ٴسىزدىڭ جاسوسپىرىم بالاڭىز دا كيەلى كىتاپتاعى وسيەتتەردى كىشكەنتاي كەزىنەن ٴبىلىپ وسكەن بولار. الايدا قازىر وعان بىلگەندەرىنە «كوز جەتكىزىپ»، ٶز سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋعا كومەكتەسكەنىڭىز ماڭىزدى.
«جاستاردىڭ ساۋالدارى. پايدالى كەڭەستەر» كىتابىنىڭ 1-تومىندا بىلاي دەلىنگەن: «جاسوسپىرىم بالاڭىز ٴسىزدىڭ قامقورلىعىڭىزدان شىقپايىنشا، ودان وتباسىنىڭ رۋحاني ىستەرىنە قاتىسۋدى تالاپ ەتۋگە قۇقىلىسىز. الايدا ٴسىزدىڭ نەگىزگى ماقساتىڭىز — ايتقاندارىڭىزدى كۇشتەپ ورىنداتۋ ەمەس، بالانىڭ جۇرەگىنە قۇدايعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ۇيالاتۋ». وسىنى ەستە ۇستاساڭىز، بالاڭىزعا «سەنىمدە بەرىك بولۋعا» كومەكتەسە الاسىز. سوندا شىندىق ٴسىزدىڭ عانا ەمەس، ونىڭ دا ومىرلىك جولى بولادى b (پەتىردىڭ 1-حاتى 5:9).
a بۇل ماقالاداعى ەسىمدەر وزگەرتىلگەن.
b كوبىرەك مالىمەت الۋ ٷشىن 2009-جىلعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» 1-شىلدە ايىنداعى سانىنىڭ 10—12 بەتتەرىن جانە «جاستاردىڭ ساۋالدارى. پايدالى كەڭەستەر» (حانزۇشا) كىتابىنىڭ 1-تومىنىڭ 315—318 بەتتەرىن قاراڭىز.
وزىڭىزدەن بىلاي دەپ سۇراڭىز:
بالام ٴدىني ۇستانىمدارىما كۇمان كەلتىرە باستاسا، مۇنى قالاي قابىلدايمىن؟
دۇرىس قابىلداۋىم ٷشىن وسى ماقالاداعى كەڭەستەردى قالاي قولدانا الامىن؟