Chinyikilo dze ngwa dzi njinji.

•   “Mu dzi hurumente mu chisole kwaka shingisiwa mari i sa ka tongo shingisiwa i ngapa $2.2 trillion mo dzingwa dza ka siyana siyana.”​—The Washington Post, February 13, 2024.

 Dzi chinyikilo ya bo isi mari koga. A ti lingilile ikai chi ngompela: Ngwa i ku Ukraine.

•   Masole. Ha ku abiligwa masole a le 500 000 a ka bulaiwa kana ku kubala chinga kwe ngwa ya ka simulula mu makole mabili a ka pinda.

•   Bagali be shango. Bathu ba no pinda 28 000 ba ka fa kana be kubala, se ku legwa ne be United Nations. Ne kwaka jalo nshingi we mamo we ofisi ye UN wa kati: “Dumbu dzichinyikilo dzose dza ka shingikalila bagali be shango dzi zhisiwa ne ngwa ha dzina chilizano.” a

 Chinyikilo dze ku sutega kwe bathu dza ka zhisiwa ne ngwa ne ku kwebakwebana kwe bathu mu shango dzose dzi njinji.

•   114 million. I palo dze bathu ba ka paladziwa mu mizi yabo be tizha ngwa ne mbipo ino shingikala mu shango dzose ku simulola ne September 2023.

•   783 million. I palo dze bathu ba sina zojiwa kakale be bulawa ne zhala. “Ngwa ndiyo chithu chi kulukulu chi no dwilila chi zhisa zhala, nekuti to bona 70 percent ye bathu bano bulawa ne zhala mu shango be chilila mu ndawo dzi na ngwa.”​—World Food Programme.

 A ngwa dzowo fa dza pela? A kuna thembo ya ti nayo ye mbakiso? A mari ne fungwa dze shango dzose dzo fa dzi ka shingisiwa ku pedza zhala ne ku sutega? Baibili i ka tini?

 Baibili ya ka leba ne kwe ngwa dza ka palala mu shango, i leba i fanidzanya ne ntathi we mbizi.

•   “Kukabhuda imwe mbizi kakale, ili shaba kwakabondelela. Ntathi wayo wakapiwa masimba kudusa mbakiso mu shango, kuti ndizo bathu babulayane. Ngono kapiwa thumo gulugulu.”​—Zumbunulo 6:4.

 Iyo faniso iyeyo ye nthati we mbizi i no sagwa shule ne dzingwe faniso mbili dzino milila zhala ne lufu dzi ngabe dza zhisiwa ne magwele kana dzingwe dzi poga. (Zumbunulo 6:5-8) Ku zwidiya ku njinji ne kwe boporofiti igogo ne kuti ini taka fanila ku duma kuti go shingikala mu mazhuba a ngwenu, bala nsholo u no ti “Bapalami ba Dipitse Tse Nnê ke Bomang?”

 Mu chibaka chi pejo fungwa dze shango a dzi to fa dzi ka shingisiwa mu ngwa. Ne kwa ka jalo ichecho a chi towo dwa mu masimba e bathu. Baibili i kati:

•   Ndzimu u nowo thama “kuti ngwa dzime ne kunopelela shango.”​—Pisalema 46:9.

•   Ndzimu u nowo bankanya mathata ose e ngwa. “Unowobukusha mishodzi yose mu mesho abo, akutjawobe ne lufu kakale, akutjawobe ne buyendasi kene tjililo kene tjibhayo, ngoti zwe kutanga azwitjipo.”​—Zumbunulo 21:4.

•   Ndzimu u nowo thama kuti bathu bose ba chilile mu mbakiso. “Bathu bangu banowogala mu magalo ana mbakiso, mu magalo akabakililika, mu magalo ana kunyaluluka kusina tjingabatshonyonga.”​—Izaya 32:18.

 Ku yenda ne buporofiti gwe Baibili ngwa ne zwingwe zwino shingikala mu mazhuba a ngwenu zo lakidza kuti mbakiso wa be pejo kwazo.

 Ndzimu u nowo zhisa chini mbakiso mu chibaka chi no zha? U nowo thama ichecho e shigisa hurumente iye ye kudzimu kana Bushe. (Matewu 6:10) Ku zwidiya kuti Bushe gwe Ndzimu ini ne kuti gu nga ku thamilani, lingilila vidiyo futshwanana inoyi Bushe Gwe Ndzimu i ni?