We ũeleawa kyaũ ĩla weew’a andũ mayasya, “Mũminũkĩlyo wĩ vakuvĩ?” Ũkũnaa visa ya mũtavany’a aũngye yukwaanĩ ayĩkya moko kũũ na kũũ akwete Mbivilia aineena ĩũlũ wa maũndũ mathũku meĩkĩka? Kana ũkũnaa visa wa mũtumĩa wĩ na kĩng’ee kĩnene aũngye ũtee wa nzĩa vandũ taoni, ekĩĩte kanzũ ndaasa yovetwe na ũlii kĩnyunyu akwete ĩthangũ yĩ na ũvoo wa mũthenya wa wanangĩko? Kũsũanĩa maũndũ ta asu no kũtume andũ amwe methĩwa na nzika, kana kũkatuma angĩ mona ta ũndũ wa ngũĩ.

Mbivilia yaĩtye kana ‘mũminũkĩlyo ũkooka.’ (Mathayo 24:14) Ĩsyĩtwa yĩngĩ ya mũminũkĩlyo nĩ “mũthenya mũnene wa Ngai” na “Ali–Maketoni.” (Ũvuan’yo 16:14, 16) Ndĩni nieleasya ũndũ ũsu kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o, sya ũsengy’a, na ite sya kwendeesya. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Mbivilia nĩyĩeleetye maũndũ ala ma w’o na ĩkavuany’a ala mate ma w’o ĩũlũ wa mũminũkĩlyo. Ndeto ya Ngai nĩtũtetheeasya kũmanya kana mũminũkĩlyo wĩ vakuvĩ. Na ũndũ ũla wa vata nĩ kana nĩtwonasya ũndũ tũtonya kũvonoka! Mbee, ekai twone maũndũ amwe andũ mawetaa ĩũlũ wa mũminũkĩlyo mate ma w’o, na ĩndĩ tũyĩmanyĩsya ũw’o ĩũlũ wa mũminũkĩlyo. Yo Mbivilia yaĩtye “mũminũkĩlyo” nĩ kyaũ?

1. MŨMINŨKĨLYO NĨ MWAKI MŨNENE ŨKANANGA NTHĨ.

   Mbivilia yaasya atĩĩ: ‘Ngai ambĩlĩlye myambĩlĩlyo ya nthĩ, nĩ kana ndĩkaathingithĩke tene na tene.’ (Savuli 104:5) Ĩandĩko yĩu na angĩ maingĩ monanĩtye kana Ngai ndakananga nthĩ kana etĩkĩlye yanangwe o na ĩndĩĩ! —Mũtavan’ya 1:4; Isaia 45:18.

2. MŨMINŨKĨLYO ŨKOOKA VATE MŨVANGO.

   Mbivilia yonanĩtye kana mũthenya wa mũminũkĩlyo nũvangĩĩwe. Ũu nĩkwasya kana Ngai nũvangĩte nesa mũthenya ũla mũminũkĩlyo ũkoka. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ĩndĩ mũthenya ũsu na saa ũsu vai ũmwe wĩsĩ, o na alaĩka me ĩtunĩ, o na Mwana, ĩndĩ no Asa. Ĩsũvĩei, syaĩĩsyai, na voyai: nũndũ mũtyĩsĩ ĩvinda yĩu nĩ ĩndĩĩ.” (Maliko 13:32, 33) Ngai (“Asa”) nũvangĩte nesa vyũ “ĩvinda” yĩla ũkaete mũminũkĩlyo.

3. MŨMINŨKĨLYO ŨKAETWE NĨ ANDŨ KANA SYĨNDŨ ĨKAVALŨKA KUMA YAYAYANĨ.

   Mũminũkĩlyo ũkaetwe nĩ kyaũ? Ĩandĩko ya Ũvuan’yo 19:11 yaĩtye: “Na noona ĩtu yĩvingũkĩte; na sisya, mbalasi nzaũ, na ũla ũmĩtũlĩte, eetawa Mũkĩthito na Mũw’o.” Naw’o mũsoa wa 19 ũendeee kwasya: “Na noona ĩla nyamũ, na asumbĩ ma nthĩ, na ita syoo, mombanĩte makwatye kaũ na ũla wĩkalĩle ĩla mbalasi, na ita syake.” (Ũvuan’yo 19:11-21) O na kau ndeto ila itũmĩĩtwe ĩandĩkonĩ yĩu nĩ sya ngelekany’o, twĩĩmanyĩsya kana Ngai akatũma nguthu ya alaĩka kwananga amaitha make.

1. NĨ MŨTHYA WA SILIKALĨ SYA ANDŨ.

   Mbivilia yaĩtye ũũ: “Ngai wa ĩtunĩ akaũngamya ũsumbĩ ũtakaanangĩka tene na tene, o na ũsumbĩki waw’o ndũkaatiĩwa ũko ũngĩ wa andũ;  ĩndĩ ũkatilanga ilungu na kũmina mosumbĩ asu onthe, naw’o ũkekalaa tene na tene.” (Ndanieli 2:44) O ta ũndũ tũwetie ũndũnĩ wa 3, “asumbĩ ma nthĩ, na ita syoo” ala makethĩwa “mombanĩte makwatye kaũ na ũla wĩkalĩle ĩla mbalasi, na ita syake” makaanangwa.—Ũvuan’yo 19:19.

2. NĨ MŨTHYA WA KAŨ, ŨNG’ENDU, NA ŨSILI ŨTE WA KATĨ.

   “[Ngai] nũtumaa makaũ mathela kũvika kĩtulu kya nthĩ.” (Savuli 46:9) “Ala alũngalu makatũa ĩ nthĩ, Na ala eanĩu makamĩkalaa. Ĩndĩ ala athũku makavetwa kuma ĩ nthĩ, Na nzeleke ikakũanĩw’a na mĩi syume nthĩnĩ wayo.” (Nthimo 2:21, 22) “Sisya, nĩngũtw’a maũndũ onthe meũ.”—Ũvuan’yo 21:4, 5.

3. NĨ MŨTHYA WA NDĨNI ILA IMŨVĨTĨSYE NGAI NA IKASYA ANDŨ.

   ‘Athani nĩmathanaa ũvũngũ na athembi nĩmasumbĩkaa me mokonĩ moo, na mũminũkĩlyo mũkeeka ata?’ (Yelemia 5:31) “Mũthenya ũsu nĩ aingĩ makambĩa, Mwĩaĩi, Mwĩaĩi, tũiaathana na syĩtwa yaku, na kumya ndaimoni na syĩtwa yaku, na kwĩka mavinya maingĩ na syĩtwa yaku? Nĩvo ĩndĩ ngamatavya vyũ, Ndyaamũmanya o na ĩndĩĩ: umai vala nĩĩ, inyw’ĩ mwĩkaa mothũku.”—Mathayo 7:21-23.

4. NĨ MŨTHYA WA ANDŨ ALA MAKWATAA MBAU MAŨNDŨ MA NTHĨ ĨNO.

   Yesũ Klĩsto aisye atĩĩ: “Na ũũ nĩw’o ũsilĩlo, nũndũ kyeni nĩ kyũku kĩkalika kũũ nthĩ, na andũ nĩmendie kĩvindu kũte kyeni; nũndũ mawĩa moo maĩ mathũku.” (Yoana 3:19) Mbivilia nĩeleetye kwanangwa kwa nthĩ ĩvindanĩ ya mũndũũme mũĩkĩĩku Noa. Yaĩtye atĩĩ: “Nthĩ ĩla yaĩ vo yaaa, ĩkĩvwĩkwa nĩ manzĩ: ĩndĩ matu ala me vo yu, na nthĩ, sĩĩwe mwaki ũndũ wa ndeto o ĩsu, ikĩsũvĩwa kũvika mũthenya wa ũsilĩlo na kwanangwa kwa andũ ala matamũkĩaa Ngai.”—2 Vetelo 3:5-7.

“Mũthenya wa ũsilĩlo na kwanangwa” ũelekanĩtw’e na wanangĩko wa “nthĩ” ya ĩvinda ya Noa. Nĩ nthĩ yĩva ĩla yaanangiwe? Nthĩ ĩĩ twĩkalaa ndyaanangwa, ĩndĩ kĩla kyaanangiwe kana ‘kyaaa’ nĩ amaitha ma Ngai, ũu nĩkwasya “andũ ala matamũkĩaa Ngai.” Ĩvinda ya “mũthenya wa ũsilĩlo,” ala meenyuvĩie kwĩthĩwa me amaitha ma Ngai o namo makaanangwa. Ĩndĩ anyanyae ma Ngai makatangĩĩwa o ta Noa na mũsyĩ wake.—Mathayo 24:37-42.

Kwakũna visa ũndũ nthĩ ĩno ĩkethĩwa ĩseũvĩte ĩtina wa Ngai kũveta ũthũku w’onthe! Vate nzika, ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ĩũlũ wa mũminũkĩlyo nĩ ũvoo mũseo, ĩndĩ ti mũthũku. Ĩndĩ no wĩkũlye atĩĩ: ‘Yo Mbivilia nĩyonanĩtye mũminũkĩlyo ũkooka ĩndĩĩ? No wĩthĩwe wĩ vakuvĩ? Naĩle kwĩka ata nĩ kana nĩtangĩĩwa?’