Kaũ wa Alimaketoni nĩ kaũ wa mũthya ũla ũkethĩwa katĩ wa Silikalĩ sya andũ na Ngai. Silikalĩ isu na aatĩĩi masyo, nimũvĩngaa Ngai o na ũmũnthĩ, na syĩkĩte ũu kwa kũleana na ũsumbĩki wake. (Savuli 2:2) Kaũ wa Alimaketoni ũkamina vyũ mosumbĩ ma andũ.—Ndanieli 2:44.

 Ndeto “Alimaketoni” ĩwetetwe ĩvinda o yĩmwe nthĩnĩ wa Mbivilia, ĩandĩkonĩ ya Ũvuanyʼo 16:16. Maũndũ asu mawetetwe ĩvukunĩ ya Ũvuanyʼo nĩ wathani wonanĩtye kana ‘asumbĩ ma nthĩ yonthe, makoombanwʼa vamwe kwondũ wa kaũ wa ũla mũthenya mũnene wa Ngai Mwene Vinya Wʼonthe,’ na makoombanĩwʼa “vandũ vetawa kwa Kĩevelania Alimaketoni.”—Ũvuanyʼo 16:14.

 Naaũ makokita kaũnĩ wa Alimaketoni? Yesũ Klĩsto nĩwe ũkatongoesya ita sya ĩtunĩ kũsinda amaitha ma Ngai. (Ũvuanyʼo 19:11-16, 19-21) Amwe ma amaitha asu ma Ngai nĩ ala mavĩngaa ũkũmũ wake na mamũvũthasya.—Esekieli 39:7.

 Wʼo kaũ wa Alimaketoni ũkokitĩwa Middle East? Aiee. Vandũ va kũkitĩwa kĩsionĩ kĩmwe, kaũ ũsu ũkeethĩwa wĩ nthĩ yonthe.—Yelemia 25:32-34; Esekieli 39:17-20.

 Mavinda amwe ndeto Alimaketoni nĩ ĩandĩkawa “Ali–Maketoni” (Kĩevelania Har Meghiddohnʹ), kwonanyʼa “Kĩĩma kya Mekito.” Mekito yaĩ ndũa yaĩ kĩsionĩ kya Isilaeli ya tene. Nthĩnĩ wa isitolia nĩvawetawa kana kĩsionĩ kya Mekito nĩvokitĩawa makaũ manene, na amwe ma makaũ asu nĩmawetetwe Mbivilianĩ. (Asili 5:19, 20; 2 Asumbĩ 9:27; 23:29) O na vailye ũu, Alimaketoni ĩla ĩwetetwe Ũvuanyʼo ti kĩsio kĩna kĩla kyaĩ vakuvĩ na Mekito. Vai kĩĩma kĩnene kĩsionĩ kĩu, o na Ndiĩ sya Yesileeli ila ikwatanĩte na kĩsio kĩu iitonya kwĩanĩa onthe ala makethĩwa maimũkita Ngai. Vandũ va ũu, Alimaketoni nĩ ĩvinda yĩla mosumbĩ onthe ĩũlũ wa nthĩ makombana ya mũthya me na kĩeleelo kya kũvĩnga ũsumbĩki wa Ngai.

 Maũndũ makeethĩwa mailye ata kaũnĩ wa Alimaketoni? O na kau tũyĩsĩ ũndũ Ngai ũkatũmĩa vinya wake, akeethĩwa na syĩndũ ũtonya kũtũmĩa ila watũmĩĩte ĩvinda ĩvĩtu. Syĩndũ isu nĩ ta mbua ya mavia, kĩthingitho kya nthĩ, mbua ya kĩwʼũ kingĩ, mwaki na mũvĩlĩtĩ, ũtisi, na mowau. (Yovu 38:22, 23; Esekieli 38:19, 22; Avakuki 3:10, 11; Nzekalia 14:12) O na ĩngĩ, nũndũ wa kwaĩwa nĩ nthĩ, amwe ma amaitha ma Ngai makoaana mo ene, ĩndĩ ĩtina mayĩsa kũmanya kana nĩ Ngai ũkũmokita.—Esekieli 38:21, 23; Nzekalia 14:13.

 Yo Alimaketoni ĩkeethĩwa ne yo mũminũkĩlyo wa nthĩ? Kaũ ũsu ndũkamina nthĩ ĩno tũtwĩe, nũndũ nthĩ nĩ wĩkalo wa mũndũ tene na tene. (Savuli 37:29; 96:10; Mũtavanʼya 1:4) Vandũ va kwananga andũ onthe, Alimaketoni ĩkamatangĩĩa, nũndũ “ĩkomano ĩnene” ya athũkũmi ma Ngai yĩkatangĩĩwa.—Ũvuanyʼo 7:9, 14; Savuli 37:34.

 O na kũtwʼĩka ndeto “nthĩ” nĩtũmĩawa kwonanyʼa wĩkalo wa andũ, mavinda amwe ndeto ĩsu nĩtũmĩawa Mbivilianĩ kũweta andũ athũku ala mamũvĩngaa Ngai. (1 Yoana 2:15-17) Kwoou no twasye kana Alimaketoni ĩkaete “mũminũkĩlyo wa nthĩ.”—Mathayo 24:3, King James Version.

 Kaũ wa Alimaketoni ũkeethĩwa ĩndĩĩ? Ĩla Yesũ waneeneaa ũla “thĩna mũnene,” ũla ũkoka mbee wa kaũ wa Alimaketoni ũtanambĩĩa, aisye atĩĩ: “Ĩũlũ wa mũthenya ũsu na saa ũsu, vaiĩ mũndũ wĩsĩ, o na alaĩka ma ĩtunĩ, o na Mwana, ate o Asa.” (Mathayo 24:21, 36) O na ũu wĩ o vo, Mbivilia nĩyonanĩtye kana Alimaketoni ĩkeethĩwa ĩvinda yĩla Yesũ ũkethĩwa asumbĩkĩte, na ambĩĩie kũsumbĩka ĩtunĩ mwaka wa 1914.—Mathayo 24:37-39.