Kɔ no mu nsɛm no do

MBABUN BISA DƐ

M’ahosiesie Tse Dɛn?

M’ahosiesie Tse Dɛn?

 Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ ema w’ahosiesie ho hia wo? Osiandɛ ntar a ehyɛ no ma yehu nyimpa kor a eyɛ. Ebɛn asɛm na wo ntar a ehyɛ no ka fa woho?

 Mfomdo akɛse ebiasa a nkorɔfo dzi wɔ hɔn ahosiesie ho nye dza ebɛyɛ na enndzi dɛm mfomdo no bi

Mfomdo #1: Mpɛn pii dza nkorɔfo taa hu wɔ TV do anaa magazine mu na ɔkyerɛ hɔn mbrɛ wonsi nsiesie hɔnho.

 Ɔbabun bi a wɔfrɛ no Theresa kaa dɛ: “Ɔtɔ da a ɔyɛ me dɛ montɔ ntar a wɔrobɔ ho dawur pii no bi nhyɛ. Sɛ nyimpa a wɔhyɛ ntar pɔtsee bi no hɔn mfonyin gyinagyina w’enyiwa do a, ɔrennyɛ dzen koraa mma wo dɛ ebɛhyɛ bi.”

 Nnyɛ mbaa nkotsee na ndzɛmba a wɔbɔ ho dawur no nya hɔn do nkantando. Buukuu bi ka dɛ: “Ndzɛmba a wɔbɔ ho dawur no so tum nya mberantsɛ do nkantando. Aber a wonnyinii nndur beebiara mpo no nna eguadzifo dze hɔn ndzɛmba rupuapua hɔn.”​—The Everything Guide to Raising Adolescent Boys.

 Ɔkwan pa a ebɛfa do: Bible no ka dɛ: “[Ogyimfo] gye asɛm biara dzi: na ɔbadwembanyi dze, ɔhwɛ ne nantsew yie.” (Mbɛbusɛm 14:15) Dɛ mbrɛ Bible mu asɛm yi ka no, sua dɛ ndzɛmba a wɔrobɔ ho dawur biara a ibohu ho no, ibosusu ho yie. Dɛ mfatoho no, yɛmfa no dɛ ehu dɛ wɔreka ntar bi ho asɛm dɛ sɛ ehyɛ a ɔbɛma nkorɔfo ehu dɛ “w’enyiwa ebue,” “obeyi wo shape,” anaadɛ “woho bɛyɛ akɔndɔ.” Sɛ ihu biribi a ɔtse dɛm a, bisa woho dɛ:

  •  ‘Sɛ motɔ dɛm atar a wɔrobɔ ho dawur yi a, woana na obenya do mfaso?’

  •  ‘Nkorɔfo bohu dɛ ebɛn suban na mowɔ?’

  •  ‘Aso dɛmara na mo suban tse ankasa, na dɛmara na mepɛ dɛ mesiesie moho?’

 Ahosiesie ho nyansahyɛ: Fa dapɛn kor si hɔ na fa w’enyi to famu na susu ntar a wɔrobɔ ho dawur no ho. Na hwɛ dza ndwumakuw a dza wɔyɛ ara nye dɛ wɔbɔ ahosiesie ho dawur no so reyɛ. Ebɛn abrabɔ na wɔhyɛ ho nkuran? Nsɛm bi wɔ dza wɔreka no mu a oripiapia wo dɛ ɔsɛ dɛ isiesie woho wɔ ɔkwan bi do anaa? Ɔbabun bi a wɔfrɛ no Karen kaa dɛ: “Woripiapia hɛn dzendzenndzen dɛ yɛnhyɛ ntar a obeyi hɛn shape na wɔaama afofor ehu hɛn dɛ hɛn so yɛyɛ person. Hɔn a wɔbɔ ahosiesie ho dawur no ehu dɛ mbabun paa na ɔnnyɛ dzen dɛ wobenya hɔn.”

Mfomdo #2: Nkorɔfo siesie hɔnho dɛ mbrɛ nyimpa dodowara siesie hɔnho mbrɛ ɔbɛyɛ a wɔronntɔ mu.

 Aberantsɛ bi a wɔfrɛ no Manuel kaa dɛ: “Sɛ atar bi ba do a, ɔno ara na obiara bɛhyɛ. Sɛ annhyɛ bi a wɔbɛka akyerɛ wo dɛ ‘ɔwodze w’enyi mmbuei.’” Ababaa bi so a wɔfrɛ no Anna nye Manuel yɛ adwen na dza ɔkae nye dɛ: “Ɔnnyɛ dɛ atar no aba ara ntsi na obiara pɛ dɛ ɔhyɛ bi, na mbom dɛ mbrɛ ɔbɛyɛ a obi ronntɔ mu.”

 Ɔkwan pa a ebɛfa do: Bible ka dɛ: “Mma hom nnyɛ homho dɛ wiadze yi.” (Romefo 12:2) Dɛ mbrɛ Bible mu afotusɛm yi ka no, hwehwɛ no ntar mu na bisa woho dɛ:

  •  ‘Ebɛnadze paa na ɔmaa motɔɔ dɛm atar yi?’

  •  ‘Aso no ho hia me paa dɛ mebɛhyɛ ntar bi a edwumakuw bi a wɔagye dzin ayɛ anaa?’

  •  ‘Mepɛ dɛ mehyɛ ntar a ɔbɛma masɔ nyimpa enyi anaa?’

 Ahosiesie ho nyansahyɛ: Dɛ nkyɛ ibobu ne nyina wɔ akwan ebien do​—dza wɔaba do fofor (dza nyimpa nyina gye to mu) anaa dza ne ber etwa mu (dza nkorɔfo enyi nngye ho bio)​—no, hwɛ adze a otsia ebiasa. Ɔsɛ dɛ inya ahotodo na eka w’akoma to wo yamu dɛ mbrɛ ɔbɛyɛ a eremmfa dza nkorɔfo bɛka nnhaw woho. Sɛ eka w’akoma to wo yamu a, eremma ɔnnhaw wo dɛ atɔ mu.

Mfomdo #3: Nkorɔfo susu dɛ ‘ntar a ɔbɛma woho ayɛ akɔndɔ na ɔyɛ fɛw.’

 Basiaba bi a wɔfrɛ no Jennifer kaa dɛ: “Nokwasɛm nye dɛ, ɔtɔ da a nna wo kɔn adɔ dɛ ebɛhyɛ ntar a ɔyɛ tsia anaa ɔkyekyer wo pampee.”

 Ɔkwan pa a ebɛfa do: Bible no ka dɛ: “Mma hom ahosiesie nnyɛ honamenyi dze, . . . na mbom hom mma ɔnyɛ akoma mu nyimpa a ohunta.” (1 Peter 3:3, 4) Dɛm afotu yi wɔ hɛn adwen mu no, ehwɛ a ebɛnadze na oye paa? Ahosiesie a ɔbɛma obiara ahwɛ wo anaa suban pa a ɔka akoma?

 Ahosiesie ho nyansahyɛ: Ɔwɔ dɛ w’ahosiesie ma ɔda edzi dɛ eyɛ obi a ebrɛ woho adze. Ɔwɔ mu dɛ nkorɔfo nngye dɛm asɛm yi nnto mu dze, naaso susu ho wɔ dɛm kwan yi do:

 Aso enye obi a ɔpɛ kasa paa na ɔtwe n’adwen si nankasa noho do abɔ nkɔmbɔ pɛn? Asɛm no nye dɛ, nyimpa a ɔtse dɛm no nnhu dɛ orubu wo enyimtsia anaa ɔreka wo ahyɛ!

Yebotum dze ntarhyɛ atoto nkɔmbɔtwetwe ho. Obotum ama aatwe adwen esi wo do araa ma afofor enyi nnkɛgye ho dɛ wɔbɛbɛn wo

 Sɛ ammfa enyidahɔ ennsiesie woho a, ebɛyɛ w’adze tse dɛ dɛm nyimpa no. W’ahosiesie botum ayɛ tse dɛ ereka akyerɛ nkorɔfo dɛ ‘emi nye yi, wɔnhwɛ me.’ Iyi botum ama aayɛ basaa anaa aamema woho do. Afei so, obotum ama aatse nka dɛ ɔwɔ dɛ afofor hɔn adwen ba wo do, dɛ ɔyɛ papa anaa mpo dɛ ɔyɛ bɔn.

 Ma nkorɔfo nhu dɛ w’adwen mu da hɔ kyɛn dɛ ebɔbɔ adze a eronntɔn ho dawur. Ɔbabun bi a wɔfrɛ no Monica kaa dɛ: “Sɛ wɔka dɛ, ma w’ahosiesie nkyerɛ dɛ w’adwen mu da hɔ a, ɔnnkyerɛ dɛ ɔwɔ dɛ isiesie woho dɛ wo nanabasia. Dza ɔkyerɛ nye dɛ siesie woho fa kyerɛ dɛ ewɔ obu ma woho na afofor.”