Kɔ no mu nsɛm no do

MBABUN BISA DƐ

Ɔyɛ Ampa Dɛ Kasafi Nnyɛ Koraa?

Ɔyɛ Ampa Dɛ Kasafi Nnyɛ Koraa?

“Metaa tse dɛ nkorɔfo ka kasafi. Matse araa ma ɔnye me agye. Seseiara mpo dze metse dɛ obi reka kasafi a, ɔnnyɛ me adze fofor.”​—Christopher, oedzi mfe 17.

“Aber a nna meyɛ abofra koraa no, nna meka kasafi paa. Ɔyɛ su a ne nya nnyɛ dzen, naaso ɔyɛ dzen paa dɛ ibeyi no akwa.”​—Rebecca, oedzi mfe 19.

 Nsɛmbisa

  •   Sɛ etse dɛ nkorɔfo reka kasafi a, etse nka dɛn?

    •  M’adwen mpo nnkɔ do​—ɔnnyɛ me adze afofor.

    •  Ɔhaw me kakra​—naaso mefa no dɛmara.

    •  Ɔyɛ me abofon​—memmpɛ dɛ mebɛtse koraa.

  •   Mpɛn ahen na ɔyɛ a eka kasafi?

    •  Mennka bi koraa

    •  Da kor da kor bi

    •  Metaa ka paa

  •   W’afamu no, ibu kasafi dɛn?

    •  Asɛm nnyi ho

    •  Ɔyɛ enyibersɛm

 Siantsir a no ho hia

 Aso ibu kasafi dɛ ɔyɛ enyibersɛm? Bi a ebɛka dɛ, ‘Menngye nndzi. Ɔnnyɛ adze a ɔwɔ dɛ medze ka m’adwendwen ho. Kasafi dze obiara ka bi!’ Aso iyi yɛ nokwar?

 Nokwasɛm nye dɛ, nyimpa pii wɔ hɔ a wɔnnka kasafi. Wɔwɔ siantsir papa bi ntsi a wɔnnka kasafi, na nkorɔfo nnyim dɛm siantsir ahorow no. Dɛ nhwɛdo no:

  •  Kasafi da wo nyimpa ban edzi. Sɛ eka kasafi a, ɔma dza ɔwɔ w’akoma mu no da edzi. Sɛ eka kasa a no ho nntsew a, obotum akyerɛ dɛ enndwen mbrɛ afofor tse nka no ho. Aso dɛm na etse ankasa?

     Bible no ka dɛ: “Dza ofi anomu ba no, ofi akoma mu.”​—Matthew 15:18.

    Kasafi nnyɛ suban pa. Ebɛnadze ntsi na ɔwɔ dɛ ipia woho anaa afofor kɛhyɛ mu?

  •  Sɛ eka kasafi a, ɔremma nkorɔfo nnya woho adwen pa. Buukuu bi a wɔato dzin Cuss Control ka dɛ: “Mbrɛ yesi kasa ma wohu anyɛnkofo a yɛnye hɔn bɔ, obu a hɛn ebusuafo nye hɛn edwumamufo wɔ ma hɛn, ebusuabɔ prɛko a yɛnye nkorɔfo wɔ, nkantando a yebenya wɔ nkorɔfo do, dɛ yebenya edwuma ayɛ anaa wɔbɔbɔ hɛn abaw do wɔ edwuma mu, nye mbrɛ nyimpa a yennyim hɔn no besi nye hɛn edzi.” Buukuu no san so ka dɛ: “Bisa woho dɛ, sɛ ennka kasafi a, nkyɛ nkorɔfo bobu wo dɛn, na ebɛn adwen na wobenya wɔ woho?”

     Bible no ka dɛ: ‘Hom mma wonyi anoɔwen mfi hom nkyɛn.’​—Ephesusfo 4:31.

  •  Sɛ eka kasafi a, orunntum mma nnda suban pa edzi. Dr. Alex Packer na ɔkyerɛɛw buukuu a wɔato dzin How Rude! Ɔkae wɔ mu dɛ: “Nkorɔfo mmpɛ dɛ wotsie hɔn a wɔka kasa a no ho nntsew.” Ɔdze kaa ho dɛ, sɛ obi reka nsɛm a kasafi wɔ mu a, “onntum nnda nhumu, nyimdzee, nyansa anaa tsema edzi. Sɛ wo kasaa wowɔ, aba na nyansa biara nnyi mu a, otum ka mbrɛ w’adwen si yɛ edwuma no.”

     Bible no ka dɛ: ‘Mma kasa fun biara mmfi hom anomu mmpue.’​—Ephesusfo 4:​29.

 Dza ibotum ayɛ

  •  Fa botae bi si w’enyi do. Fa yɛ wo botae dɛ bosoom kor anaa dza onndu dɛm ntamu no, ibegyaa dɛ ebɛka kasafi. Ibotum ayɛ kyerɛwtohɔ dze ahwɛ mbɔdzen a erobɔ no. Naaso, sɛ ibotum edu wo botae no ho a, ɔwɔ dɛ eyɛ ndzɛmba afofor bi so. Dɛ nhwɛdo no:

  •  Kwetsir enyigyedze a ɔdze kasafi hyɛ w’adwen mu ma. Bible no ka dɛ: “Fɛkuw bɔn sɛɛ bra pa.” (1 Corinthfo 15:33) Sɛ wɔka “fɛkuw” a, ɔnnyɛ nyimpa nko na mbom dza edze gyegye w’enyi so. Bi tse dɛ video a ehwɛ, video game a ebɔ, nye ndwom a itsie. Kenneth yɛ ɔbabun a oedzi mfe 17. Ɔkaa dɛ: “Sɛ wɔrobɔ ndwom bi a w’enyi gye ho na ne beat no so yɛ dɛw a, ɔnnyɛ dzen koraa dɛ ebɔtow bi edzi ekyir, na eebu w’enyi egu kasafi a ɔwɔ mu no do.”

  •  Da woho edzi dɛ obi a inyim dza ɔwɔ dɛ eyɛ. Nyimpa binom ka kasafi, siantsir no nye dɛ wosusu dɛ ɔma wɔtse nka dɛ wonyim dza wɔreka anaa woenyin. Naaso nokwasɛm nye dɛ ɔnntse dɛm koraa. Nyimpa a wosusu dɛ woenyin no, Bible no ka dɛ “wotum hu papa nye bɔn mu nsonsonee.” (Hebrewfo 5:​14) Wɔmmbrɛ hɔn enyidzii ase mmfa “nnsɔ nkorɔfo enyi.”

 Nokwasɛm nye dɛ, dza kasafi yɛ ara nye dɛ, ɔma nsusui bɔn ba obi n’adwen mu na ɔsɛɛ n’adwen. Nyimpa a wɔtse dɛm ebu do wɔ wiadze mu ndɛ! Buukuu a wɔato dzin Cuss Control dze nyansahyɛ ma dɛ: “Mma nnkua kasafi a nkorɔfo ka no mu gya. Bɔ mbɔdzen dɛ ebɛka kasa a no ho tsew. Sɛ eyɛ dɛm a, ibenya obu ama woho, na afofor so bobu wo.”