Jesus a apasa: “Ekewe fanü repwe fiufengen, ekewe mwü repwe maunfengen. Epwe wor watten chechen fanü, pwal lengita me mätter ekis meinisin.” (Lukas 21:10, 11) Usun chék erierin aútún paú mi esissillatá wesewesen ewe emén, ekkeei mettóch mi fisippék ra esissillatá pwe ewe “Mwün Kot a arapoto.” Nge met, ra kan fisippék ekkena mettóch me a fiffis wóón unusen fénúfan? Ppii ekkeei pisekin ánnet.

1. MAUN

Lón ewe ier 1914, a fis eú watteen maun mi áweiresi chómmóng aramas me tori chómmóng fénú lap seni ekkewe maun mi fis me mwan! Ekkewe soukáé uruwo ra kan erá pwe ewe ier 1914 ina eú fansoun mi fis watteen siwil ngeni aramas pokiten fisin ewe Áeúin Maunen Fénúfan. Ina ewe áeúin watteen maun aramas ra néúnéú chómmóng pisekin maun mi efeiengaw, áwewe chék ren tank, pakutang, kikanchú, me káás mi poison le maun wóón chómmóng fénú pwe repwe nieló chómmóng aramas. Mwirin ena, a pwal fis ewe Oruuen Maunen Fénúfan, ewe ra néúnéú kensi pakutang lón, ina eú mineféén pisekin maun. Iwe, seni 1914 a kan chék fiffis maun ekis meinisin me ekkena maun ra nieló fite million aramas.

2. CHECHCHECHIN FÉNÚ

Iteiten ier a wor ina epwe 100 chechchechin fénú mi tongeni efisi “watteen kata,” ina alon ewe Britannica Academic. Me ewe United States Geological Survey a repotei pwe “me ren ekkewe repot minen lóóm (seni órun ewe ier 1900), ina epwe 16 watteen chechchechin fénú ra fis iteiten ier.” Inaamwo ika ekkóch aramas ra ekieki pwe neman a chómmóngoló chechchechin fénú mi pwá ikenái pokiten múrinnélóón ekkewe pisekin chek, nge ekkena watteen chechchechin fénú wóón unusen fénúfan ra efisi riáfféú me máló lap seni me lóóm.

 3. NAFANGAWEN MWÉNGÉ

A kan wor nafangawen mwéngé wóón unusen fénúfan pokiten maun, pworoingawen nemenem, osukosuken moni lón ekkewe fénú, túmúnúngaw lón angangen pekin atake, are aramas rese mmólnetá ngeni ekkewe weather ren fansoun mi kon patekkich are pwichikkar. Ewe repot seni ewe World Food Programme fán iten ewe ier 2018, a apasa: “Wóón unusen fénúfan, 821 million aramas a nafangaw ener mwéngé, nge 124 million me lein chókkana ra wesewesen echik.” Iteiten ier ekkewe semirit mi máló pokiten nafangawen ener mwéngé, ina epwe 3.1 million. Lón ewe ier 2011, arapakkan esopwun ekkewe semirit mi máló, ra má pokiten nafangawen mwéngé.

4. SAMAW ME MÁLAPALAP

Eú puk seni ewe World Health Organization a apasa: “Lón ekkeei ier a fen pwúngúló pwe iei ewe fansoun a fis watteen málapalap. Ekkewe samaw minen lóóm, choweán cholera, plague me yellow fever, ra pwal pwásefál, nge a pwal wor ekkewe mineféén samaw ra kerán pwá, choweán SARS, pandemic influenza, MERS, Ebola me Zika.” Nge ewe COVID-19 pandemic, ina ewe a kerán chék fis. Inaamwo ika ekkewe scientist me tokter ra fen káé chómmóng mettóch lón pekin semmwen, nge tori iei rese kúna ifa usun repwe echikara meinisin samaw.

5. ANGANGEN AFALAFAL WÓÓN UNUSEN FÉNÚFAN

Jesus a pwal fós usun eú kinikinin ewe esissil lupwen a apasa: “Aramas repwe afalafalafeili ewe Pworausen Manau usun ewe Mwün Kot won unusen fanüfan, pwe epwe eu minen pwärätä ngeni aramas meinisin. Mürin epwapw tori fansoun sopolan.” (Mateus 24:14) Lón ei fansoun, inaamwo a fiffis watteen osukosuk wóón ei fénúfan, nge lap seni walu million aramas seni mwú meinisin ra afalafalafeili ewe kapas allim usun án Kot we Mwú lón 240 fénú me ra áeá lap seni 1,000 fósun fénúfan. Seni lóóm tori ikenái epwe kerán iei an fis ei.

Masouen ewe esissil Jesus a kapas usun ra fiffis lón ach ei fansoun. Pwata a lamot ach sipwe ekieki usun ena? Pún Jesus a apasa: “Lupwen oua nengeni ekeei mettoch, oupwe sinei pwe ewe muun Kot a fen arapoto.”—Lukas 21:31, Testament Mi Fö.

Ewe esissil Jesus a apasa fitifengen me tettelin fansoun me ren Paipel, epwe álisikich le weweiti pwe Kot a poputááni an we Mwú lón láng lón ewe ier 1914. a Lón ena fansoun, Kot a seikaatá Néún we, Jesus Kraist, an epwe King. (Kölfel 2:2, 4, 6-9) Ekiseló chék, ewe Mwúún Kot epwe nemeni fénúfan, me epwe amóeló meinisin mwúún aramas me féri ei fénúfan an epwe eú paratis fán iten án aramas repwe manaw wóón tori feilfeiló chék.

Arapakkan chék masouen ei iótek Jesus a áiti ngenikich epwele pwénúetá: “Mwum epwe war, letipom epwe fis won fanüfan usun chök lon läng.” (Mateus 6:10) Iwe nge, met ewe Mwúún Kot a féfféri seni ewe ier 1914 ewe atun a poputá nemenem? Me met sia mwétéresiti ach sipwe kúna atun ena Mwú epwe unusen siwili nemenemen aramas?