Pintor tu konten

Pintor tu daftar isi

A4

Goar ni Debata di Akka Bukku Heber

Goar ni Debata di huruf Heber najolo andorang so diboan dope halak Israel tu Babel

Goar ni Debata di bahasa Heber dung diboan halak Israel tu Babel

Goar ni Debata, na dibahen di opat huruf Heber יהוה, adong hira-hira 7.000 hali di Akka Bukku Heber (na nidokna i ma bukku 1 Musa sahat tu Maleaki). Na opat huruf on, digoari do Tetragramaton. Di terjemahan on dibahen do na opat huruf i gabe “Jahowa”. Goar on ma na unjotjot tarsurat di Bibel sian akka goar na asing. Nang pe dipakke akka panurat ni Bibel gelar ni Debata songon “Pargogo na so Hatudosan”, “Natumimbul”, dohot “Tuhan”, alai dipakke nasida do muse Tetragramaton i lao manuratton goar ni Debata.

Debata Jahowa do na manuru akka panurat ni Bibel asa mamakke goarna. Uppamana, disuru Debata do Panurirang Joel lao manuratton hata na mandok, “Malua do ganup halak na manjou goar ni Debata, i ma Jahowa.” (Joel 2:32) Jala, disuru Debata do panurat ni bukku Psalmen lao mandok, “Asa diboto nasida Ho do na margoar Jahowa, holan Ho do Natumimbul di saluhut tano on.” (Psalmen 83:18) Di bukku Psalmen adong do hira-hira 700 hali goar ni Debata disurat. Marisi puisi dohot ende puji-pujian sian naposo ni Debata do bukku Psalmen on. Alai, boasa dang adong disuratton goar ni Debata di akka terjemahan ni Bibel? Di Bibel on boasa dibahen goar ni Debata “Jahowa”? Jala, aha do lapatan ni goar i?

Gulungan Laut Mati na disurat hira-hita taon 100 M. Gulungan on marisi bukku Psalmen. Marulak-ulak do Tetragramaton disuratton disi mamakke huruf Heber najolo, i ma huruf Heber na somal dipakke andorang so diboan halak Israel tu Babel

Boasa dang disuratton be goar ni Debata di akka terjemahan ni Bibel? Marragam do pandapot ni akka halak taringot on. Adong do na mandok molo Debata Pargogo na so Hatudosan, dang pola ikkon adong goarna. Adong do muse na mangihutton hasomalan ni halak Jahudi. Nasida dang olo mamakke goar ni Debata, ala mabiar nasida gabe marlea annon goar i dibahen nasida. Adong muse do na mandok, dang diboto be songon dia cara na tikkos lao mandok goar ni Debata. Didok nasida tumagon ma mamakke gelar “Tuhan” manang “Debata” lao manjou Debata. Alai, sasittongna dang masuk akkal akka pandapot sisongon i. Boasa?

  • Sasittongna halak na mandok, dang pola porlu adong goar ni Debata Pargogo na So Hatudosan i, dang mangida bukti na patuduhon disurat do goar i di akka salinan ni Bibel na parjolo. Jala disurat do muse goar i di akka gulungan andorang so jaman ni Jesus. Songon naung dipaboa di ginjang, disuru Debata do asa disurat goarna di Bibel hira-hira 7.000 hali. Sian i tarida ma, lomo do roha ni Debata asa taboto goarna jala tapakke.

  • Penerjemah ni Bibel na so manuratton goar i ala mangihutton hasomalan ni halak Jahudi, dang mamboto hatorangan na rikkot on. Sasittongna nang pe dang olo akka panalin ni halak Jahudi manjou goar ni Debata, alai dang dihapus nasida goar i sian Bibel na disalin nasida. Godang do goar i disurat di akka gulungan najolo na didapot sian Qumran, di jonok ni Laut Mati. Di akka ayat na adong goar i, digatti akka penerjemah ni Bibel ma gabe gelar “TUHAN” (huruf besar). On patuduhon adong do goar i di teks aslina. Alai boasa digatti akka penerjemah goar ni Debata, manang dang disurat nasida goar i, hape diboto nasida do molo goar i disurat marribu hali di teks aslina? Ise do na paloashon nasida manggatti goar i? Holan nasida do na mamboto alusna.

  • Halak na mandok dang boi pakkeon goar ni Debata ala dang taboto cara na sittong lao mandok i, dang masuk akkal. Alana, toktong do dipakke nasida goar “Jesus”. Hape dang taboto songon dia akka sisean ni Jesus najolo mandok goar i. Marasing-asing do cara ni nasida mandok goar i. Olo do ra halak Kristen Jahudi mandok goar i Yesyua. Molo mandok “Kristus” Mashiach manang “Messias”. Olo do ra halak Kristen na marbahasa Junani mandok goar ni Jesus Iesous Khristos, jala halak Kristen na marbahasa Latin, mandok goar i gabe Iesus Christus. Asing ni i, ditogu-togu Debata do akka panurat ni Bibel asa manurat goar i di bahasa Junani di Bibel. On patuduhon halak Kristen najolo manjou goar ni Jesus songon na somal di bahasa ni nasida. Alani i diboto Panitia Penerjemahan ni Bibel on ma porlu do dipakke goar ni Debata, i ma “Jahowa” nang pe dang sarupa pandohanna songon di bahasa Heber najolo i.

Di Bibel on boasa dibahen goar ni Debata “Jahowa”? Opat huruf na digoari Tetragramaton (יהוה) disuratton gabe opat huruf mati, i ma YHWH. Sude hata na disurat di bahasa Heber najolo, dang mamakke huruf hidup. Dohot ma i Tetragramaton on. Tikki dipakke nasida bahasa Heber najolo lao makkatai, pittor diboto nasida do manambai huruf hidup na pas tu akka hata i.

Hira-hira saribu taon dukkon disurat Akka Bukku Heber, dibahen akka pakar ni Jahudi ma aturan dohot tanda na mangurupi akka halak mamboto huruf hidup na dia na porlu ditambahon tikki manjaha akka hata di bahasa Heber. Alai di tikki i, godang do halak Jahudi na porsea molo goar ni Debata dang boi didok. Alani i dibahen nasida ma istilah na asing lao manggattihon goar i. Tikki disalin nasida Tetragramaton i, gabe dipadomu nasida ma huruf YHWH tu huruf hidup na adong di istilah na asing i. Jadi dang taboto be songon dia do cara na sittong lao mandok goar ni Debata di bahasa Heber. Adong na mandok “Yahweh”, alai adong do muse na mandok na asing. Di akka Gulungan Laut Mati na marisi piga-piga bagian ni bukku 3 Musa di bahasa Junani, diterjemahon do goar ni Debata gabe Iao. Asing ni i, akka panurat Junani kuno manurat i gabe Iae, Iabe, dohot Iaoue. Alai, dang taboto dia do na pas songon na di bahasa aslina i. Dang taboto songon dia akka naposo ni Debata manjou goar i di bahasa Heber najolo. (1 Musa 13:4; 2 Musa 3:15) Alai na taboto, jotjot do didok Debata goarna tikki makkatai tu naposona, dijou akka naposona do Ibana mamakke goar i, jala jotjot do didok naposona goar i tikki makkata-hatai dohot na asing.—2 Musa 6:2; 1 Raja-Raja 8:23; Psalmen 99:9.

Boasa di Bibel on goar i diterjemahon gabe “Jahowa”? Alana goar i do na dibahen di Bibel bahasa Batak Toba sian najolo.

Pentateukh taon 1530 terjemahan ni si William Tyndale na marisi goar ni Debata di 1 Musa 15:2

Bibel bahasa Batak Toba (Mateus-Pangungkapon) na parjolo sahali dibahen di taon 1878. Dung i dibahen ma muse Bibel Batak Toba na lengkap di taon 1974. Di Bibel i dibahen do marribu hali goar ni Debata i ma “Jahowa”. Dung i muse di taon 1989 dibahen ma Bibel di bahasa Batak na modern i ma Bibel siganup ari. Dos songon Bibel na parjolo, dibahen do goar ni Debata i ma “Jahowa” marribu hali di Bibel on. Asing ni i jotjot do goar on dibahen di akka ende di gareja dohot di akka hiasan di dinding. Sian i takkas ma nungnga godang halak na marbahasa Batak Toba na mamboto goar on.

Songon i do tong na masa di akka bahasa na asing. Contohna di bahasa Inggris. Parjolo sahali goar ni Debata disurat di Bibel i ma di Pentateukh na diterjemahon si William Tyndale taon 1530. Disi dibahen do goar ni Debata gabe “Iehouah”. Alai dung leleng gabe muba do pandohan ni goar ni Debata i di bahasa Inggris. Gabe muba ma i mangihutton bahasa na somal dipakke halak di tikki i. Uppamana di taon 1612, dibahen si Henry Ainsworth ma goar ni Debata gabe “Iehovah” di bukku Psalmen na diterjemahon ibana. Dung i muse di taon 1639, tikki diperbaharui bukku i, jala dicetak rap dohot Pentateukh, dibahen ma muse goar ni Debata gabe “Jehovah”. Dung i ditaon 1901, dibahen akka penerjemah ni Bibel American Standard Version ma goar ni Debata gabe “Jehovah” di ganup huruf Heber na patuduhon goar ni Debata.

Tetragramaton, YHWH lapatanna: “Ibana Mambahen Ibana Pasautton”

Kata kerja HWH lapatanna: “mambahen”

Aha do lapatan ni goar Jahowa? Di bahasa Heber goar ni Jahowa dibahen sian kata kerja na lapatanna “mambahen”. Godang do akka pakar na mandok molo goar ni Jahowa i bentuk kausatif. Lapatanna Ibana do na mambahen. Alani i, diboto panitia penerjemahan ni Bibel on ma molo lapatan ni goar ni Debata i, “Ibana Mambahen Ibana Pasautton”. Marasing-asing do pandapot ni akka pakar taringot tu lapatan ni hata on. Alani i, dang boi tapastihon na dia lapatan ni goar i na pas. Alai sasittongna molo taparrohahon, pas do lapatan ni goar i lao manggombarhon Jahowa. Alana Ibana do na manoppa saluhutna jala sai dipasaut Ibana do lomo ni rohana. Ditoppa Ibana do nasa na adong, jala dang holan i, torus do dipasaut Ibana lomo ni rohana.

Alani i, lapatan ni goar ni Jahowa dang holan songon na didok di 2 Musa 3:14, na mandok: “Boi do Au Mambahen Manang Aha pe na Huhalomohon.” Boi ma didok dang sae kalimat i lao paboahon lapatan ni goar ni Debata. Sasittongna na didok di ayat i holan patuduhon sada parange ni Debata. Disi didok, boi do Ibana gabe manang aha pe na dihaporluhon, di tikki na songon dia pe lao pasautton lomo ni rohana. Alai dang holan i lapatan ni goar i. Boi do muse lapatan ni goar i patuduhon boi do Ibana mambahen akka toppaanna gabe manang aha pe na dihaporluhon lao pasautton lomo ni rohana.