Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

 FAMILIANAKATAKI

¿Kunjamsa qʼajjo wawamampejj jan toqesis parlasma?

¿Kunjamsa qʼajjo wawamampejj jan toqesis parlasma?

“Phuchajajj 14 maranïkäna ukhajja, wali kutkatasirëjjänwa. ‘Manqʼañ horasäjjewa’ sirïta ukhajja, ‘manqʼat awtjitani ukhaw manqʼaskä’ sasaw sirïtu. Tareanakam tukuyjjtati sasin jisktʼatajja, ‘jan parlistati’ sasakiw kutkatasjjeri. Sapa kutipuniw toqesipjjerïta.” (MAKI, JAPÓN) *

Jumatï qʼajjo wawanïstajja, ukham jan waltʼayasiñanakajj kunjam awk taykäpjjtasa ukat qawqha paciencianïpjjtasa ukwa yantʼapjjätam. Brasil markankir Maria sat warmejj akham siwa: “Phuchajajj kutkatasitu ukhajja, wal colerayitu. Ukhaman uñjasisajj toqesjjapjjaktwa” sasa. Phuchapajj 14 maraniwa. Italia markankir Carmela warmejj niya ukhamanwa jikjjatasiraki, jupajj akham siwa: “Yoqajampi toqesipkta ukhajja, sapa kutipuniw arnaqjjasipjjta ukat cuartopar jistʼantasjje ukhakiw amuktʼapjjta” sasa.

¿Kunatsa yaqhep qʼajjo wayn tawaqonakajj kutkatasirïpjje? ¿Amigonakapatti yateqasipjjpacha? Inas ukhamächi. Amigonakajj walitakis jan walitakis maynirojj mayjtʼayaspawa sasaw Bibliajj qhanañchi (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Ukat jichhürunakan utjki uka anatañanakajja, kutkatasirïpjjañapatakiw wayn tawaqonakar chʼamañchi.

Yaqha toqenakat amuytʼañajj wakisirakispawa, ukanakat amuyasajja, kunjamsa wawamajj jikjjatasispa uk amuyañajj janiw chʼamäkaniti. Ukanakat mä qawqha uñjañäni.

AMUYTʼASIÑWA YATEQASIPKI

Apóstol Pablojj akham sasaw qellqäna: “Wawäkasajj wawjamaw parläyäta, amtäyätsa, amuytʼäyätsa. Chachäjjta ukapachasti, taqe kunatejj wawan luräñapäki ukjj apanukjjtwa” sasa (1 Corintios 13:11). Kunjamtï uka arunakajj amuytʼaykejja,  wawanakajj janiw jilïr jaqenakjam amuyapkiti. ¿Kunanakansa jan amuyapki?

Wawanakatakejj kunas walikïspawa jan ukajj janiw walïkaspati ukat jukʼampejj janiw yaqhajj jupanakatak utjkiti. Ukampis jilïr jaqenakajja, mä amtar puriñatakejj kuntï wawanakajj jan amuyapki ukwa jukʼamp sum amuyapjje. Amuytʼañataki, kuntï lurañ munki ukjja, kunatï cheqäki ukarjamaw amti ukat kunjamsa mayninakar mayjtʼayaspa uks amuyarakiwa. Jilïr jaqenakajj ukham amuytʼañ yatitäpkchisa, qʼajjo wayn tawaqonakajj jichhaw yateqasipki.

Bibliajj amuytʼasirïpjjañapatakiw qʼajjo wayn tawaqonakar chʼamañchtʼi (Proverbios 1:4). Cheqas taqe cristianonakaruw amuytʼasirïpjjañapatak chʼamañchtʼi (Romanos 12:1, 2; Hebreos 5:14). Ukampis uka amuytʼasiñaw qʼajjo wayn tawaqorojj jan kuna wakiskirinakat jumamp toqesiñar chʼamañchaspa. Jan ukajj kuntï siskätam ukajj inas jan suma amuytʼasirïtap uñachtʼaychispa (Proverbios 14:12). Ukhamächi ukhajja, ¿kunjamsa jan toqesis parltʼasipjjasma?

¿JANIT AKHAM LURKASMA? Inas qʼajjo wawamajj amuytʼasiñ jichhak yateqaskchi, ukat kunjamas jakañajj uk jan sum amuykchiti. Kunsa jupajj amuyi ukwa yatjjatañama. Nayraqatjja, ukham amuytʼasiñ munatapat ‘walik ukham amuytʼastajja’ sañamawa. Ukat inas akham sarakchisma: “Janis pachpak amuykstanjja, ukham amuytʼasitamajj wali askiwa” sasa. Ukatjja sum amuytʼasiñapatak yanaptʼañatakejj inas akham sarakchisma: “¿Kuntï siskista ukajj taqe kunans yanaptʼapunirïstamti?” sasa. Ukham satajj inas wawamajj wasitat sum amuykiptʼaschini.

Ukampis ak janipun armamti: wawamamp parlkäta ukhajja, kuntï jupajj lurañapäki uk jumapunis sañamäkaspa ukham janiw amuyañamäkiti. Ukat kuntï siskäta uk janis istʼkiristam ukhams amuykchïtajja, wawamajj arunakam katoqasispawa jan ukajj ukarjamaw luraspa. Ukat mä qawqha urunakatjja, inas wawamajj kuntï jumajj siskayäta ukajj walikïtap amuychini jan ukajj nayaw ukham amtayäta sischini.

“Yoqajampejj mä kunats awisajj toqesjjapjjaktwa. Janiw ukanak jaqtätati jan ukajj kullakamar jan anatjjayamti sirïta ukhajj toqesjjapjjaktwa. Ukampis jila partejja, kunsa jupajj amuyi uk jisktʼayasiñs munkaspa ukat akham sayasiñsa munkaspa ukham amuyta: ‘Ukhamajj ukajj ukhamati, jan ukajj ukhamtï amuyta’ sasa. Ukham siriskayäta ukhajj janiw jupamp toqesipkiriskayätti, uk qhepatakwa amtasta.” (Kenji, Japón.)

KUNJAM JAQËNISA UKWA AMUYTʼASISKI

Yatiñan awk taykanakajja, qʼajjo wawanakapajj kunsa amuyapjje uk arstʼapjjañapatakiw yanaptʼapjje

Mä wawajj janiw wiñayatak utapan qheparkaniti, ukatwa qʼajjo wayn tawaqöjjapjje ukhajj yaqha cheqan sum jakasipjjañapatak wakichañajj wali wakiskirejja (Génesis 2:24). Ukat kunjam jaqënisa uk sum amuytʼasiñapatakiw awk taykajj yanaptʼañapa. Mä amuytʼasiri waynajja, jan walinak lurayañ munatajj kuntï lurkani ukajj kunarus purtʼasiyaspa uk sum amuyasi. Ukat akhamwa jisktʼasiraki: “¿Kunjam chuyman jaqëtsa? ¿Kunanakas amtanakajajja? ¿Ukhaman uñjasisajj nayjam jaqejj kuns luraspa?” sasa (2 Pedro 3:11).

Bibliajj José sat waynatwa parli, jupajj janiw yaqha waynanakjamäkänti. Potifar sat chachan warmipajj jupamp ikintasiñ munkäna ukhajja, Joseyajj akham sänwa: “¿Kunjämaraki nayasti uywirejjarusti uka jan wali luririststi, ukhamarak Dios contrasa juch lurarakiriststi?” sasa (Génesis 39:9). Wachoq jucha lurañ contrajj janis uka tiempon leyejj utjkchïnjja, kunsa Diosajj uka toqet amuyi uk sum amuyäna. “¿Kunjämaraki nayasti...?” sasinjja, kunjamtï Diosajj amuyki ukham amuyatapwa uñachtʼayäna (Efesios 5:1).

Niya ukhamarakiw wawamajj kunjam jaqënisa uk amuytʼasiski, ukajj wali askiwa. Kunattejj masinakapajj jan walinak lurayañ munapkani ukhajja, uka amuytʼasiñaw ukar saykatañatak yanaptʼani (Proverbios 1:10-15). Ukat ukarakiw wawamarojj jumamp toqesiyaspa. Ukhaman uñjasïta ukhajj ¿kuns lurasma?

¿JANIT AKHAM LURKASMA? Toqesiskañat sipansa, kuntï wawamajj siski ukwa wasitat akham sasma: “Inas jan sum amuyksmati, akhamjamak sistajjay...” sasa. Ukatjja, akham sasaw jisktʼarakisma: “¿Kunats ukham amuyta? ¿Kunatsa ukhamäpachaw sista?” sasa. Ukat kuntï amuyki uk jumar yatiyañapatakiw chʼamañchtʼañama. Ukampis walikïskipan munañanakamarjam lurañ laykuk chʼajjwasipksta ukhajja, jan jupjam amuykasasa, kuntï lurañ amtki uk respetatam uñachtʼayañamawa.

 Kunjam jaqëpjjanisa uk wayn tawaqonakajj amuytʼasipjjapuniwa, ukasti wali askiwa. Bibliajj akham sasaw cristianonakar ewjjtʼi: “Janiw wawanakjamäkjjañäniti, kawksarus jankʼaki irpataki, kawkïri machaq yatichäwin thayapampis apataki, ukhamarak sallqa [jan ukajj engañjir] jaqenakan luräwinakapar jalantasa” sasa (Efesios 4:14). Ukhamajja, jumaw qʼajjo wawamar yanaptʼañatak chʼamachasiñama.

“Phuchanakajajj jupanakar istʼirjamätaj amuyapjje ukhajja, janis jupanakjam amuykstjja, kuntï siskta uk istʼapjjetuwa. Ukat janirakiw nayjam amuyapjjañapatak munkir jan munkir chʼamañchkti, jan ukasti jupanak pachpa amtapjjañapatakiw yanaptʼta.” (Ivana, República Checa.)

JAN PÄCHASISA UKAT SUMA CHUYMAMPIW PARLAÑAMA

Jiskʼa wawanakjamaw qʼajjo wayn tawaqonakajj kuntï munapki uk jikjjatañatakejj kutin kutin awk taykapar mayiñ yatipjje. Wawanakamatï ukhamäpjjchejja, amuyasiñamawa. Yaqheppachajj jan chʼajjwañ laykojj maynejj iyaw saspawa, ukampis qʼajjo wawajj akham amuyaspa: “Sapa kuti ukham mayiskakï ukhajj iyaw sitaniwa” sasa. Ukhamajj ¿kunsa lurasma? Jesusan aka ewjjtʼaparjamaw lurasma: “Jumanakan arsuñamajja akakïñapawa, ‘Jïsa’, jan ukajj ‘janiwa’” (Mateo 5:37). Ukham luräta ukhajja, wawamajj kuntï siskäta uk yatjjaniwa.

Kuntï wawamajj siskätam uk istʼañamarakiwa. Sañäni, kunatsa awisajj qheptʼat puriniñ muni uk qhanañchtʼañ munätam ukhajja, istʼañamawa. Ukampis ukar iyaw sasinjja, munañapaksa luraykasma ukham janiw sañ munkiti. Jan ukasti, “suma chuymanïpjjatamajj taqe jaqenakan uñtʼatäpan” sasin Bibliajj ewjjtʼki ukarjamaw lurasktajja (Filipenses 4:5).

¿JANIT AKHAM LURKASMA? Familpachar tantachthapim ukat kuna horas utar puriñajj wakisispa uka toqetwa parltʼañama ukat yaqha lurañanakatsa parltʼañamarakiwa. Janïr amtkasajja, kuntï jupanakajj sapkani uk istʼañ munatamsa ukat ukarjam mä suma amtar puriñ munatamsa amuyapjjañaparakiwa. Brasil markankiri ukat wawanakani Roberto chachajj akham siwa: “Kuntï maykä ukajj Biblian yatichäwiparjam walikïskani ukhajja, awk taykajajj iyaw sitaniwa sasaw qʼajjo wayn tawaqonakajj amuyapjjañapa” sasa.

Cheqansa, janiw jan pantjasir awkejj utjkiti, kunjamtï Bibliajj siskejja: “Taqeniw walja pantjasïwinak lurtan[jja]” (Santiago 3:2). Toqesipjjatamat jumas jila parte juchanïkasma ukham amuyasta ukhajja, wawamat perdón mayisiñamawa. Ukham lurasajj altʼat chuymanïtamwa uñachtʼayaskta, ukat wawamajj uk yateqasirakiniwa.

“Jan toqesjjapjjta ukat colersa apjtayasjjta ukhaw yoqajarojj jankʼak coleratajat perdón mayista. Ukat ukaw juparojj sumakëjjañapatak yanaptʼi ukat parltʼasiskakiñatakis yanaptʼapjjarakitu.” (Kenji, Japón.)

^ tʼaqa 3 Yaqha sutinakampi uchatawa.

AKHAM JISKTʼASIÑAMA:

  • ¿Nayat wawajamp toqesiñatakejj juchanïsktjja?

  • Wawajar suma chuymamp uñjañatakejja, ¿kunjamsa aka yatichäwejj yanaptʼitaspa?

  • ¿Kunsa wawajamp jan toqesis parlañatakejj luriristjja?