Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

FAMILIANAKATAKI

Usurnukstat wawanïstan ukhajj ¿kamachsnasa?

Usurnukstat wawanïstan ukhajj ¿kamachsnasa?

CARLO: * “Angelo wawajajja, síndrome de Down sat usuniwa. Usupajj walpun aynachtʼayapjjetu. Mä kʼumar wawar uywañajj kunja chʼamasa uk amuytʼma, ukat sipansa mä usut wawar uywañajj patak wawanakarus uywkasma ukhamawa. Awisajj chacha warmjamas janiw waltʼayasjjapjjti.”

MARÍA: “Angelor kun yatichañas wali pacienciatakiwa. Wali qarjat jikjjataskt ukhajja, Carlo chachäjatakejj colerjjaktwa. Awisajj kuna mä jiskʼa amtar jan purisasa chʼajjwañarukiw purjjapta.”

¿Wawamajj naskän uka urut amtasktati? Wawamar ichjjaruñ wal munpachayätajja. Ukampis mä wawajj usurnukstata jan ukajj jan qollkay usuni nasi ukhajja, kusisiñat sipansa, maynejj llakitaw jikjjatasispa kunjamtï Carlomp Mariampejj jikjjatasipkän ukhama.

¿Usurnukstat wawamajj utjiti? ¿Kunjamakirak uka jan waltʼäwir saykatästi sasin sirïtati? Ukhamächi ukhajja, jan llakisimti: jumjam yaqha awk taykanakajj ukhaman uñjasisas nayrar sartapjjewa. Ukhamajj kuna kimsa jan waltʼäwinakansa jumjam wawaninakajj jikjjatasipjje ukat Biblian ewjjanakapajj kunjamsa yanaptʼiristam uk uñjañäni.

NAYRÏRI: DOCTORAJJ SISKI UKJJA JANIW CREYIRJAMÄPKITI.

Walja awk taykanakajja, wawapan usutätap yatisajj wali aynachtʼataw uñjasipjje. México markankir Juliana sat mä taykajj akham siwa: “Doctoranakajj Santiago wawamajj parálisis cerebral sat usumpiw nasiwayi sapkitän ukhajja, qʼala aynachtʼataw uñjasiyäta, janiw cheqaw sañjamäkänti” sasa. Yaqhepanakajj Italia markankir Viviana warmjamarakiw jikjjatasipjje, jupajj akham siwa: “Naya mita warminakajj kuna jan waltʼäwinsa wawanïsajj uñjasipjje uk yatkasaw wawanïñ amtawayta. Ukat wawäjajj síndrome de Down sat usumpiw nasiwayi. Jichhajj usupampi wal tʼaqhesipanjja, nayas juchanïkirista ukham amuyasta” sasa.

Cheqas aynachtʼata, janis kunatak askïksna ukat jiwasas juchanïksna ukham amuyañajj utjapuniwa. Diosajj janiw usump tʼaqhesiñas munkänti (Génesis 1:27, 28). Ukat Jupajj janirakiw kunanakatï jan askïki ukanak walikïkaspas ukham uñjañasatak lurkistuti. Cheqas wawamar usut uñjasajj wal llakispachäta. Ukampis jan sinti llakisiñatakejj chʼamachasiñamawa, tiempompejj jukʼat jukʼat yatnoqtarakïtawa.

Wawaman usutätapat juchanïkasmas ukham amuyasta ukhajja, ¿kamachasmasa? Ak amtañamawa; jichhürunakanjja, umasa, samanasa wali qʼañuchatäjjewa, ukat kunayman usunakwa awk taykasat katoqaraktanjja. Ukanakaw mä wawarojj usuntayaspa, cheqansa kunatsa ukham usuntapjje ukajj janiw sum yatiskiti. Ukat chachamas jan ukajj warmimas juchanïkaspa ukhamjja, janiw amuyañamäkiti. Antisas panpachaniw wawamarojj kunjamsa yanaptʼapjjasma uka toqet amtapjjañama (Eclesiastés 4:9, 10).

EWJJTʼA: Wawaman usupat jukʼamp yatjjataskakim. Mä Biblianjja akham siwa: ‘Mä suma familianïñatakejja, yatiñkankañaw munasi ukat thurtʼatäñapatakejja, suma amuyuw munasiraki’ sasa (Proverbios 24:3, New Century Version).

Doctoranakaruw jisktʼañama ukat uka usu toqet parlir qellqatanakwa liytʼañama. Mä usut yatjjatañajja, mä machaq aru yateqañamp sasiwa: qalltanjja wali chʼamawa, ukat tiempompejj janiw chʼamäjjeti.

Carlompi Mariampejj doctoraparu ukat wawapan usup toqet yatjjattʼat mä organisacionaruw sarapjjatayna, jupanakajj akham sapjjewa: “Ukanjja, síndrome de Down usunïsajj kunanaksa jan lurkaspa ukat kunanaks luraskarakispa ukanak sum amuytʼañatakiw yanaptʼapjjetu. Taqe ukanak yatiñajja, walpun chuymachtʼapjjetu” sasa.

¿JANIT AKHAM LURKASMA?: Kuntï wawamajj lurkaspa uk amuytʼma. Ukat familjam kun lurañatakis tiemp apstʼasipjjapunim ukat mä kunaks wawamajj “sum lurani” ukhajja, jupamp chik kusisipjjarakim.

PAYÏRI: QARJATA UKAT SAPAKIW JIKJJATASIPJJE.

Wawamar uñjasajj inas wali qarjata jikjjatasta. Nueva Zelanda markankir Jenney sat mä taykajj akham siwa: “Wawajaru espina bífida sat usunïtap doctorajj yatiyapjjetän ukhatjja, utan kuna lurañanak lurasasa qarjjakirïtwa ukat wali llakitäsajj jachañak munjjerïta, walja maranakaw ukham uñjasiyäta” sasa.

Maysa toqetjja, inas sapakïkasmas ukham amuyasiraksta. Ben sat mä awkin wawapajja, distrofia muscular ukat síndrome de Asperger sat usuniwa, jupajj akham siwa: “Kunjamsa jikjjatasipjjta ukjja waljaniw jan amuyapkaniti” sasa. Awispachajj amigonakamamp parltʼasiñsa munasmawa, ukampis wawanakap kʼumara uñjasajja, jupanakar llakim yatiyañjja ajjsarayasismawa.

EWJJTʼA: Yanaptʼayasiñsa ukat yanaptʼa mayiñsa jan ajjsaramti. Juliana sat mä taykajj akham siwa: “Awisajj chachajampejj yanaptʼa mayiñjja ajjsarayasipjjeritwa, ukampis tiempompejj janiw ajjsarayasjjapjjti. Ukat maynejj yanaptʼapjjetu ukhajja, janiw sapakïpkiristsa ukham jikjjatasjjapjjti” sasa. Mä amigomasa jan ukajj familiaramas wawamamp tantachäwinakan jan ukajj kawkhansa qontʼasiñ munani ukhajja, yanaptʼayasiñamawa. Uka toqetjja, Biblianjj akham sasaw qhanañchi: “Mä amigojj taqe horasan munasiripuniwa; llakisiñansti mä jiljamaw chuymachasi” sasa (Proverbios 17:17).

Jumas jan usuntañatakejj chʼamañchtʼasiñamarakiwa. Kunjamtï mä ambulanciajj usutanak hospitalar apaskakiñatakejj gasolinanïñapajj wakiskejja, ukhamarakiw jumajj wawamar sum uñjaskakiñatakejja; sum samartʼañama, jan usuntañatakis sum manqtʼasiñama ukat ejercicio lurañamas wakisipuniwa. Javier sat mä awkejj suchurnukstat wawaniwa, jupajj akham siwa: “Wawäjajj janiw sarnaqerjamäkiti jupar apnaqañatakejj sum manqtʼasiñajawa” sasa.

Ukampis jan usuntañatakejj ¿kawkitsa tiempo apsusisma? Yaqhepanakajja, turnasipjjewa: awkejj uñjki ukhajja, taykajj samartʼiwa, jan ukajj kuna luräwipas utjchi ukwa luraraki. Cheqas jan wakiskir luräwinakat tiempo apstʼasiñasäspawa, ukat taqe luräwinak phoqhañatakis chʼamachasiñasarakiwa. India markankir Mayuri sat mä taykajj akham siwa: “Awisajj taqe kunas yäparuw lurasi” sasa.

Atiniskañ mä suma amigompiw parltʼañama. Amigonakäjajj janiw usut wawanïpkiti, kunjamtï jikjjatasta uk janjakiw amuyapkitaspati sasajj janiw amuyañamäkiti. Ukat Jehová Diosarus yanaptʼjja mayiñamarakiwa. ¿Diosar mayiñajj wakisispati? sasin inas jisktʼasta. Yazmin sat mä taykan wawapajj fibrosis quística sat usuniwa, jupajj akham siwa: “Awisajj jan chʼamani qʼala aynachtʼataw jikjjatasta. Ukampis nayrar sartaskakiñatakejj Jehová Diosaruw chʼam mayista, ukat mayamps jakañ qalltaskirista ukham amuyasta” sasa (Salmo 145:18).

¿JANIT AKHAM LURKASMA?: Kuna horasarus manqʼtasirïta, ejercicio lurirïta ukat samartʼjjerïta ukarjamaw lurañanakam sum waktʼayasisma.

KIMSÏRI: USUT WAWAR UÑJASAJJA PARTE FAMILIAPAT ARMASJJAPJJEWA.

Mä wawan usutätapajja, kuntï familiajj manqʼaski, lurki ukanjja mayjtʼayaspawa, ukat awk taykajj inas mayni wawanakapampïñatakejj jukʼa tiemponikëjjchispa. Ukhamïpanjja, maynïr wawanakapajj jaytanukutjamaw amuyasipjjaspa. Ukat awk taykanakajj usut wawaruk uñj-jjasajj chacha warmjam kun lurañatakis janiw tiemponëjjapjjaspati. Liberia markankir Lionel sat mä awkejj akham siwa: “Esposajajj jupakis taqe kun lurkaspa, ukat nayajj janis wawajat llakiskirist ukham awisajj amuyayitu, ukajj walpun chuym ustʼayitu, ukhamïpanjja suma arumpi parltʼañajj nayatakejj wali chʼamawa” sasa.

EWJJTʼA: Wawanakamar sapa mayniruw munasitam uñachtʼayañama. ¿Kunjams uk lurasma? Kunanaktï lurañ munapki uk lurapjjañamawa. Jenney sat mä taykajj akham siwa: “Awisajj jilïr wawajar munasipjjatäjj uñachtʼayañatakejj kawkirutï manqʼasir sarañ munirïki ukaruw sarapjjerïta” sasa.

Taqe wawanakamatakiw tiempo apstʼasiñama

Chacha warmjam parltʼasiñsa Diosar mayisiñsa janirak armasipjjamti; ukaw chacha warmjam sum uñjasiñatakis yanaptʼapjjätam. India markankir Aseem sat mä awkin wawapajj tʼuku usunïwa jupajj akham siwa: “Warmïjampejj kuna horasarus parltʼasipjjerista Diosarus mayisipjjerista ukjja sum amtapjjta. Qaritasipkstsa aynachtʼatasipkstsa, phoqhapjjapuntwa. Ukat sapa alwaw wawanak janïr sartkipan Biblian mä jiskʼa tʼaqap yatjjatapjjta” sasa. Ukat yaqhanakajja, janïr ikintir sarkasaw uk lurapjjaraki. Suma arunakampi parltʼasiñas ukat Diosar taqe chuyma mayisiñasa, jan waltʼäwinakanjja, chacha warmirojj sum uñjasiñatakiw yanaptʼi (Proverbios 15:22). Uka toqet mä chacha warmejj akham sapjjewa: “Jachʼa llakinakan jikjjatasipkäyät ukhajja, chacha warmjamajj jukʼamp munasiñampiw uñjasipjjayäta” sasa.

¿JANIT AKHAM LURKASMA?: Wawanakamatï usut jilapar yanaptʼapjjanejja, walik ukham lurtajja sañamawa. Ukat chachamarus jan ukajj warmimarus, wawanakamarus munasitamjja, uñachtʼayapunim ukat yanaptʼapjjatapatsa yuspärtʼarakim.

JANIW AYNACHTʼAÑAMÄKITI

Kuna usunakatï wayn tawaqonakaru ukat jilïrinakaru tʼaqhesiyki ukjja Diosajj niyaw chhaqtayjjani sasaw Bibliajj qhanañchi (Apocalipsis 21:3, 4). Uka uru purinkani ukhajja, ‘janiw khitis usutatwa sasajj sisjjaniti’ (Isaías 33:24). *

Uk janïr phoqhaskipanjja, nayrar sartañatak chʼamachasiskakim. Carlompi Mariampejj akham sapjjewa: “Taqe kunas aynachtʼirjamäkani ukhajja, kuna askinaksa wawamajj luri ukanakat lupʼiñamawa; cheqas walja askinakwa jikjjatäta” sasa.

^ Yaqha sutinakamp uchatawa.

^ Uka toqet jukʼamp yatjjattʼañatakejj ¿Kunsa Bibliax chiqpachapuni yatichi? sat libron 3 jaljap uñjjattʼäta, ukajj Jehová Diosan Qhanañchirinakapan luratawa.

AKHAM JISKTʼASIÑAMA:

  • Jan usuntañatakisa, jan aynachtʼañatakisa ukat ajay toqet chʼamañchtʼatäñatakisa, ¿kuns lurasktjja?

  • ¿Kunapachas wawanakajar yanaptʼatapat yuspärtjja?