Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

¿Ñee nannuʼ ni la?

¿Ñee nannuʼ ni la?

¿Ximodo gunna ca binni bibani tiempu gucuá Biblia pora ruzulú iza ne beeu?

PARA ca hebreu ni bibani lu Tierra Prometida, ruzulú iza stícabe ra rúnicabe dxiiñaʼ. Tiempu ca nga maʼ ruzulú rucaacabe surcu lu layú ne rudxiibacabe biidxiʼ, ne laani nga ca beeu ni runibiaʼnu yanna casi septiembre-octubre.

Para gánnacabe pabiáʼ rindaa ti beeu, rinándacabe de dxi riree beeuhuiiniʼ hasta ra rúnini luna llena ne rindaa ndiʼ biaʼ 29 o 30 dxi. Laaca biquiiñecabe ca estación para gánnacabe pabiáʼ rindaa ti iza. Pa ugábacabe 12 beeu ra chinándacabe guelabeeu, jma nachucu raca iza ca que biaʼ rindaa ti iza stiʼ ca estación ca. Nga runi zándaca riguucabe xcaadxi dxi o sti beeu jma para ugaanda ni iza stiʼ ca estación ca. Ra bíʼnicabe ndiʼ, ruzulú calendariu stícabe biaʼsi peʼ ca dxi rudxiibacabe biidxiʼ o rindísacabe cosecha.

Ca dxi bibani Moisés, gudxi Jehová xquidxi zuzulú iza sagradu sticaʼ lu beeu abib (o nisán), ni runibiaʼnu yanna casi marzo-abril (Éx. 12:2; 13:4). Lu beeu ca, runi ca israelita ti saa ne rudiicaʼ ca primé cosecha stiʼ cebada para Jehová (Éx. 23:15, 16).

Sicaríʼ guníʼ historiador Emil Schürer: «Qué ñaca nagana para ca binni que gánnacaʼ pora nga naquiiñeʼ cuʼcaʼ ti beeu lu calendariu para guizaa ti iza. Rúnicabe saa stiʼ pascua dxi raca luna llena, lu beeu stiʼ Nisán (14 de Nisán) ne siempre riábani despué de equinoccio stiʼ primavera, ra biaʼca tiempu rindaa dxi ne gueelaʼ […]. Pa ra ziluxe iza ca gudiicabe cuenta saa ca ziábani ante de equinoccio stiʼ primavera la? riguucabe sti beeu luni ante de beeu Nisán para ganda gaca saa que despué de equinoccio stiʼ primavera» (Historia del pueblo judío en tiempos de Jesús 175 a. C. - 135 d. C., traducción de J. Cosgaya y A. Piñero).

Ca testigu stiʼ Jehová, rinándanu calendariu stiʼ ca hebreu para gánnanu padxí riaba Guendaroxhi stiʼ Señor. Rácani lu beeu marzo o abril ne laani nga 14 de nisán lu calendariu ca. Dede ante riete fecha stiʼ Conmemoración ndaaniʼ ca congregación ni nuu lu guidubi Guidxilayú. *

Yanna, ¿ximodo gunna ca hebreu pora riluxe ti beeu ne ruzulú stobi yaʼ? Tiempu riʼ zanda guidúʼyanu ni lu ti calendariu o lu ti aplicación ni nuu lu teléfono. Peru dxiqué la? gúcani nagana.

Tiempu bibani Noé, ca beeu que bindaa ca ni 30 dxi (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Peru dxi gudíxhecabe calendariu stiʼ ca hebreu, cadi guiráʼ diʼ ca beeu que gúpacani 30 dxi. Ruzulú rugábacabe sti beeu ora rihuinni beeuhuiiniʼ, ridiʼdiʼ si 29 o 30 dxi de dxi bizulú beeu gudiʼdiʼ que.

Ti biaje guníʼ David ne Jonatán, sti dxi que nuu beeuhuiiniʼ. Né ca diidxaʼ riʼ guníʼcabe sti dxi que zuzulú sti beeu (1 Sam. 20:5, 18). Ndiʼ rusihuinni lu siglu once ante de ca dxi stiʼ Jesús, dede ante maca nanna binni pora zuzulú sti beeu. ¿Ximodo gunna ca israelita zuzulú sti beeu cubi yaʼ? Ridxélanu respuesta ca lu Misná, libru ra gucuá ca tradición ne ca ley stiʼ ca judíu. Raqué ná biguetaʼ si ca judíu Jerusalén despué de gúcacaʼ esclavu Babilonia, gadxe biaje lu ti iza, dxi 30, siadóʼ ribí Sanedrín —tribunal supremo stiʼ ca judíu— para guni decidircaʼ padxí guzulú sti beeu. ¿Xi rinándacabe para guicaacabe decisión ca yaʼ?

Ruseendacabe caadxi hombre ca lugar ra nasoo ni nuu gaxha de Jerusalén para gúʼyacaʼ guibáʼ huaxhinni. Ora guʼyaʼ ca hombre riʼ maʼ zedaree beeuhuiiniʼ, nagueendaca ritídxicaʼ ni Sanedrín que. Ne ora maʼ napa tribunal que stale prueba, rábicabe binni maʼ cuzulú sti beeu cubi. Yanna, ¿pa qué ganda guʼyaʼ ca hombre que guelabeeu pur nuchii zá o gupa guibáʼ yaʼ? Óraque zaníʼcabe 30 si dxi zapa beeu ni nuucabe que ne sti dxi que nga zuzulú sti beeu.

Lu Misná que riete para ganna guidxi que xi decisión gucuaa Sanedrín la? rucaaguícabe ti bele lu dani Olivo, gaxha de Jerusalén ne xcaadxi lugar nasoo stiʼ Israel. Peru despué, maʼ qué niquiiñecabe bele, sínuque maʼ ruseendapeʼcabe tuuxa chitidxi ni binni. Zaqué nga gunna guiráʼ ca judíu, ca ni nabeza Jerusalén ne ca ni nabeza sti lugar pora zuzulú sti beeu ne zaqué ganda gúnicaʼ ca saa que juntu.

Calendariu ni zeeda lu artículo riʼ, zacané ni laanu guiénenu ca beeu, ca saa ne ca estación ni yenanda ca hebreu.

^ Biiyaʼ revista La Atalaya 15 de febrero iza 1990, yaza 15, ne sección «Preguntas de los lectores» ni biree lu La Atalaya 1 de noviembre iza 1977.