Xeen tiʼ baʼax ku taasik

¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le diezmooʼ?

¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le diezmooʼ?

Baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ

 Úuchjeakileʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le israelitaʼob ka u tsʼáaʼob le diezmooʼ, lelaʼ ku meyaj kaʼach utiaʼal u adorartaʼal. Lelaʼ u diez por cientoil le baʼaloʼob ku yantaltiʼob cada añooʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Cada añoeʼ kʼaʼabéet xan a tsʼáaik u diez por cientoil u yich tuláakal le baʼax a pakʼmoʼ» (Deuteronomio 14:22).

 Ichil le leyoʼob tu tsʼáaj Jéeoba tiʼ u kaajil Israeloʼ táakaʼan le ley ku yaʼalik ka u tsʼáaʼob le diezmooʼ. Como xuʼul u meyaj le Leyoʼ le máaxoʼob meyajtik Jéeoba bejlaʼoʼ maʼ tsaaj u tsʼáaikoʼob le diezmooʼ (Colosenses 2:13, 14). Tu lugar leloʼ letiʼobeʼ ku síikoʼob taakʼin yéetel ku beetkoʼob «jeʼex tsʼoʼok u chʼaʼtuklik ichil u puksiʼi[kʼaloʼoboʼ], maʼ yéetel kʼuuxiliʼ mix bey táan u obligartaʼa[loʼobeʼ], tumen Dioseʼ u yaabiltmaj le máax ku síik wa baʼax yéetel kiʼimak óolaloʼ» (2 Corintios 9:7).

 ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le diezmo teʼ Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ?

 Le tʼaan diezmooʼ yaʼab u téenel ku chíikpajal teʼ Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ. Le kéen tʼaanak le Biblia yoʼolal le diezmooʼ ku tʼaan tiʼ le kʼiinoʼob ka tsʼaʼab le leyoʼob tiʼ u kaajil Israeloʼ. Chéen baʼaleʼ antes tiʼ leloʼ le Bibliaoʼ tʼaanaj tiʼ jujuntúul máaxoʼob tu tsʼáajoʼob u diez por cientoil le baʼaxoʼob yaantiʼob kaʼachoʼ.

Antes tiʼ le Ley tsʼaʼab tiʼ le Israelitaʼoboʼ

 Abraháneʼ letiʼe yáax máax tu tsʼáaj u diez por cientoil le baʼaxoʼob yaantiʼ kaʼachoʼ (Génesis 14:18-20; Hebreos 7:4). Le diezmo tu tsʼáajoʼ tu síiaj tiʼ le rey táan u beetik kaʼach u sacerdoteil tu kaajil Salemoʼ. Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik wa Abraháneʼ tu kaʼa tsʼáaj le diezmooʼ yéetel maʼ tu yaʼalik wa u paalaloʼobeʼ tu tsʼáajoʼob xan.

 Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jacob u yáabil Abraháneʼ tu tsʼáaj xan u diezmo. Jacobeʼ tu prometertaj tiʼ Jéeobaeʼ wa ku bendecirtaʼaleʼ yaan u tsʼáaik «u diez por cientoil tiʼ tuláakal» le baʼaxoʼob kun antaltiʼoʼ (Génesis 28:20-22). Jujuntúul máaxoʼob xakʼaltik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ ku yaʼalikoʼobeʼ maʼ xaaneʼ le diezmo tu tsʼáaj Jacob tiʼ Jéeobaoʼ letiʼe úuchik u sacrificartik baʼalcheʼob utiaʼal u kʼubik tiʼoʼ. Kex Jacob tu tsʼáaj u diezmoeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa bey xan ken u beetil u paalaloʼob kaʼachoʼ.

Le ka tsʼaʼab le Leyoʼ

 Úuchjeakileʼ le israelitaʼoboʼ kʼaʼabéet kaʼach u tsʼáaik u diezmoʼob utiaʼal u adorarkoʼob Jéeoba.

  •   Le diezmo kaʼachoʼ ku meyaj utiaʼal u tsʼaʼabal baʼax kʼaʼabéet tiʼ le levitaʼoboʼ. Letiʼob kaʼacheʼ minaʼan u luʼumoʼob utiaʼal u meyajtoʼob yéetel yéeyaʼanoʼob utiaʼal u beetik u sacerdoteiloʼob (Números 18:20, 21). Le levitaʼob maʼ táan u beetik u sacerdoteiloʼob kaʼachoʼ ku chʼaʼikoʼob u diez por cientoil le baʼaxoʼob ku tsʼaʼabaltiʼoboʼ yéetel u tsʼáaikoʼob tiʼ le levitaʼob táan u beetik u sacerdoteiloʼoboʼ (Números 18:26-29).

  •   Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ yaan uláakʼ diezmo ku tsʼaʼabal cada año utiaʼal u yáantaʼal le levitaʼoboʼ bey xan le maʼ levitaʼoboʼ (Deuteronomio 14:22, 23). Le diezmoaʼ ku meyaj tiʼ le israelitaʼob utiaʼal u beetkoʼob jujunpʼéel fiestaʼob utiaʼal Jéeoba. Tsʼoʼoleʼ ku tsʼaʼabal xan tiʼ le óotsiloʼob utiaʼal u yáantaʼaloʼoboʼ (Deuteronomio 14:28, 29; 26:12).

 ¿Bix u yojéeltik kaʼach le israelitaʼob bukaʼaj le diezmo ken u tsʼáaʼoboʼ? Cada añoeʼ le israelitaʼoboʼ ku jóoʼskoʼob u diez por cientoil u yich u paakʼaloʼoboʼ (Levítico 27:30). Chéen baʼaleʼ wa ku chʼaʼtuklikoʼob u tsʼáaikoʼob taakʼin tu lugar u yich u paakʼaloʼobeʼ kʼaʼabéet u tsʼáaikoʼob junpʼíit maas tiʼ u tojol le diez por cientooʼ (Levítico 27:31). Tsʼoʼoleʼ «tiʼ u yalakʼ wakaxoʼob yéetel tiʼ u yalakʼ tamanoʼobeʼ» unaj u tsʼáaikoʼob «juntúul tiʼ cada diez[iʼ]» (Levítico 27:32).

 ¿Bix túun ken u calculart le israelitaʼob jaytúul wakaxoʼob ken u tsʼáaʼob bey diezmoeʼ? Aʼalaʼabtiʼobeʼ unaj u tsʼáaikoʼob juntúul tiʼ cada diez baʼalcheʼob kun máan yáanal le cheʼ ku meyaj tiʼ le j-kanan taman utiaʼal u xokikoʼoboʼ. Le Leyoʼ ku yaʼalik kaʼacheʼ maʼ unaj u yilkoʼob wa maʼalob wa maʼ maʼalob le baʼalcheʼoʼ mix unaj u kʼexkoʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ unaj xan u tsʼáaikoʼob taakʼin tu lugar le baʼalcheʼoboʼ (Levítico 27:32, 33). Chéen baʼaleʼ le uláakʼ diezmo ku tsʼáaikoʼob cada año wa le ku meyaj utiaʼal u beetaʼal le fiestaʼoboʼ jeʼel u páajtal u tsʼáaikoʼob taakʼin tu lugar baʼalcheʼobeʼ. Beyoʼ ku yáantaʼal le israelitaʼob desde náach ku taaloʼob utiaʼal u yantaloʼob teʼ fiestaʼoboʼ (Deuteronomio 14:25, 26).

 ¿Baʼax kʼiin unaj u tsʼáaikoʼob kaʼach le israelitaʼob le diezmooʼ? Cada año unaj u tsʼáaikoʼob kaʼachi (Deuteronomio 14:22). Chéen baʼaleʼ cada siete añoseʼ maʼatech u tsʼáaikoʼob le diezmooʼ tumen junpʼéel año especial utiaʼal Jéeoba, le oʼolal ku jeʼeleloʼob yéetel maʼatech u meyajtikoʼob u luʼumoʼob (Levítico 25:4, 5). Tsʼoʼoleʼ tu yáamil le siete añosoʼ tu tres añosil yéetel tu seis añosileʼ unaj u tsʼáaikoʼob le u kaʼapʼéel diezmo tiʼ le óotsiloʼoboʼ bey xan tiʼ le levitaʼoboʼ (Deuteronomio 14:28, 29).

 ¿Ku castigartaʼal wa le israelitaʼob kaʼach wa maʼ tu tsʼáaikoʼob le diezmooʼ? Maʼatech, le leyoʼ maʼatech u yaʼalik wa yaan u castigartaʼaloʼob. Letiʼob kaʼacheʼ ku tsʼáaik u diezmoʼob utiaʼal u pʼáatloʼob utsil tu táan Jéeoba yéetel utiaʼal u kʼáatkoʼob ka bendecirtaʼakoʼob tumen letiʼ (Deuteronomio 26:12-15). Wa maʼ tu tsʼáaikoʼob le diezmooʼ bey ka u yokloʼob Jéeobaeʼ (Malaquías 3:8, 9).

 ¿Jach yaʼab wa le diezmo aʼalaʼab ka u tsʼáaʼoboʼ? Maʼatech, chéen baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ le kaajoʼ wa maʼ tu tsʼáaik u diezmoʼobeʼ maʼ ken u bendecirtoʼob yéetel maʼ ken u tsʼáa baʼax kʼaʼabéettiʼob (Malaquías 3:10). Wa maʼ tu tsʼáaikoʼob le diezmooʼ ku bin kʼaasil tiʼob. Tsʼoʼoleʼ como maʼatech u tsʼáaikoʼob baʼaxoʼob kʼaʼabéet tiʼ le levitaʼoboʼ maʼatech u jóoʼskoʼob u yutsil le meyaj ku beetkoʼoboʼ (Nehemías 13:10; Malaquías 3:7).

 ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le diezmo teʼ Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ?

 Le tiaʼan Jesús kaʼach way Luʼumeʼ láayliʼ ku tsʼaʼabal le diezmo utiaʼal u adorartaʼal Jéeobaoʼ. Chéen baʼaleʼ le ka tu kʼubaj u kuxtal Jesúseʼ xuʼul u meyaj le diezmo utiaʼal u adorartaʼal Diosoʼ.

Tu kʼiiniloʼob Jesús

 Le Tsʼíiboʼob ich Griego wa Nuevo Testamentooʼ ku yaʼalikeʼ le tiaʼan Jesús way Luʼumeʼ le israelitaʼoboʼ láayliʼ ku tsʼáaikoʼob kaʼach le diezmooʼ. Jesúseʼ u yojleʼ kʼaʼabéet u tsʼaʼabal le diezmooʼ. Chéen baʼaleʼ tu yileʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ jach importante u yilkoʼob u tsʼaʼabal le diezmooʼ, pero tu maʼ tu beetkoʼob «le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼantak ku yaʼalik le Leyaʼ: u beetaʼal justicia, u chʼaʼabal óotsilil bey xan u chúukpajal u yóol máak» (Mateo 23:23).

Le ka tsʼoʼok u kíimil Jesúsoʼ

 Le diezmooʼ xuʼul u meyaj le ka tu kʼubaj u kuxtal Jesúsoʼ. Como xuʼul le Ley tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ xuʼul xan le ley tuʼux ku kʼáataʼal «u diez por cientoil tiʼ le baʼaloʼob yaan tiʼ le kaajoʼ» (Hebreos 7:5, 18; Efesios 2:13-15; Colosenses 2:13, 14).