Ajawule pa ndandanda

Ana Baibulo Ŵajichenjile Kapena Kujisokonasya?

Ana Baibulo Ŵajichenjile Kapena Kujisokonasya?

 Iyayi. Patukulandanya yayili m’mipukutu jakala ni yayili m’Baibulo masiku agano, yikulosya kuti Baibulo nganijichenga atamose kuti kwa yaka yejinji jiŵele jili mkulembedwa pa yindu yangakaŵa konasika.

Ana yeleyi yikulosya kuti ŵandu ŵaŵagopolelaga Baibulo nganalemwesya chilichose?

 Ŵandu apatile mipukutu jakala jejinji ja Baibulo. Nambo yindu yine yayikusasimanikwa m’mipukutuji yikusaŵaga yakulekangana ni yayili m’mipukutu jine. Yeleyi yikulosya kuti ŵandu ŵaŵagopolelaga mipukutuji ŵalemwesyaga yine ni yine. Nambo yaŵalemwesyaga ŵakopelaŵa yili yamwanamwana, mwamti yangachengaga utengawo. Nambope mipukutu jine jajipatikene, jana yakulemwecheka yekulungwa. Yine mwayakulemwechekayi, yikulosya kuti ŵakopelawo ŵatendaga mele pakusaka kuti asokonasye utenga wa m’Baibulo. Kwende tulole yisyasyo yine.

  1.   Pa 1 Yohane 5:7, ma Baibulo gane gagagopoleledwe kala gakwete maloŵe aga, “Kwinani kwana Atati, Maloŵe, Msimu Weswela, soni ŵatatu ŵeleŵa ali jumo.” Nambope mipukutu jakudalilichika, jikusalosya kuti maloŵe gelega nganigapagwa mu mipukutu japandanda. Maloŵega ŵatesile kugajonjechesya. a Myoyo ma Baibulo gejinji masiku agano gangali maloŵega.

  2.   Lina lisyesyene lya Mlungu likusasimanikwa mmalo gejinji mu mipukutu ja kala ja Baibulo. Nambo ŵagopolela ma Baibulo ŵane alityosisyemo linali ni aŵisile mena ga uchimbichimbi mpela gakuti “Ambuje” kapena “Mlungu.”

Ana mpaka tusimichisye chamtuli kuti m’Baibulo mwangali yakulemwecheka yejinji?

 Masiku agano pana mipukutu jejinji jajisimanikwe. Yeleyi yikutendekasya kuti yikaŵaga yakusawusya kumanyilila yakulemwecheka ya m’Baibulo. b Ana kujilandanya mipukutuji kukamuchisye chamtuli kumanyilila kuti Baibulo jalembedwe mwakulondola?

  •   Pakuŵecheta yakwamba malemba ga Chihebeli (gele gakusamanyikwa kuti “Chilangano Chakala”), jwamlijiganye jwine lina lyakwe William H. Green jwatite, “Mpaka tuŵechete mwakusimichisya kuti pangalisoni yakulembedwa yine yakala yayalembedwe mwakulondola chamti myiyi.”

  •   Pakwamba ya Malemba ga Chigiliki, kapena kuti “Chilangano Chasambano” jwamlijiganye jwine ya Baibulo lina lyakwe F. F Bruce jwalembile kuti, “Pana maumboni gejinji gakulosya kuti malemba ga Chilangano Chasambano gali gakulondola kupundasoni yakulemba yine ya ŵandu ŵakala, soni pangali mundu jwakusakayichila yakulembedwa ya ŵandu ŵakalayi.”

  •   Namatetule jwine (Sir Frederic Kenyon) jwakumanyilila chenene ya mipukutu jakala ja Baibulo, jwasasile kuti mundu mpaka “ajigale Baibulo josope m’miyala mwakwe soni nikuŵecheta mwangali woga soni mwangakayika kuti ajigele Maloŵe ga Mlungu, gagatemi kutandila kalakala nambo mfundo syakusosekwa nganisisokonechela.”

Ana panasoni magongo gane gakututendekasya kuti tukulupilileje kuti Baibulo ŵajigopolele mwakulondola?

  •   Ayuda nambosoni Aklistu ŵaŵakopelaga malemba, ŵakopilesoni ngani syakulosya yakulemwa yekulungwa yaŵayitesile ŵandu ŵa Mlungu. c (Numeli 20:12; 2 Samuele 11:​2-4; Agalatiya 2:​11-​14) Konjechesya pelepa, jemanjaji ŵakopilesoni ngani syakwajamuka Ayuda ligongo lya ungapikanila wawo soni ligongo lyakukuya yijiganyo ya ŵandu. (Hoseya 4:2; Malaki 2:8, 9; Mateyu 23:​8, 9; 1 Yohane 5:​21) Yeleyi yikwamba kulosya kuti jemanjaji ŵaliji ŵandu ŵakudalilichika soni kuti ŵachimbichisyaga Maloŵe gakwe.

  •   Pakuŵa Mlungu ni juŵasalilaga ŵandu yakuti alembe m’Baibulo, ana nganiyiŵa yakupikanika kuti jwalakwe mpaka alolechesyesoni kuti ŵakukopela akukopela yakulondola? d (Yesaya 40:8; 1 Petulo 1:​24, 25) Konjechesya pelepa, chakulinga cha Mlungu chaliji chakuti Baibulo jiŵe jakamuchisya kwa ŵandu ŵaŵapali kalakala, nambosoni atamose m’weji masiku agano. (1 Akolinto 10:11) Sonitu mfundo jili jakuti, “yosope yiyalembedwe m’Malemba yalembedwe kuti yitujiganye uwe, kuti tukole chembecheyo kupitila mukukulupilila ni kulambikasidwa mtima kugakusatupa uwe Malemba.”​—Aloma 15:4.

  •   Yesu yalumo ni ŵakumkuya ŵakwe ŵakamulichisyaga masengo Malemba ga Chihebeli, soni jemanjajaji nganalosya kuti akudandawula kuti malembago nganigalembedwa mwakulondola.​—Luka 4:​16-​21; Masengo 17:​1-3.

a Maloŵega gangasimanikwa mu Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, Latin Vulgate japandanda, Philoxenian-Harclean Syriac Version, kapena mu Syriac Peshitta.

b Mwachisyasyo, papatikene mipukutu ja mu Chigiliki jakupunda 5,000 jele ŵane akusajikolanga kuti Chilangano Chasambano, kapena kuti Malemba ga Chigiliki ga Chiklistu.

c Baibulo jangasala kuti ŵakutumichila ŵa Mlungu nganaŵa atesile yindu yakulemwecheka. Mmalo mwakwe jikusasala mwakupikanika chenene kuti, “Pangali mundu jwangalemwa.”​—1 Ayimwene 8:​46.

d Baibulo jikusalosya kuti atamose kuti Mlungu nganiŵasalilaga ŵakulembawo liloŵe ni liloŵe, nambo jwalakwe ŵalongolelaga nganisyo sya ŵandu ŵaŵalembagawo.​—2 Timoteo 3:​16, 17; 2 Petulo 1:​21.