Yesuusi hagaadan giis: “Deree deriyaa bolli, kawotettai kawotettaa bolli denddana. Biittai wolqqappe qaaxxiyoogee, daro sohuwan koshai, wurssiya harggee yaana.” (Luqaasa 21:10, 11) Kushe ashaaray yafarata medhdhiyoogaadan, ha hanotati ubbay qoncce gidida malata. Qassi kushe ashaaray issi ura dummayidi erissiyoogaadan, ha hanotati ubbay issi wodiyan polettiyoogee “Xoossaa kawotettai gakkana matattidoogaa” qoncciyan erissees. Ha malaatati issi wodiyan polettidonaa, qassi hegee kumetta alamiyan hanidee? Ane naqaashata beˈoos.

1. OLAA

Awudeegaappenne aaruwan keehi daro asaanne heeraa qohida olay 1914n denddida ola. Taarikiyaa eranchchati darotoo 1914y asaa deˈuwaa laammida laytta gidiyoogaa yootoosona; he layttan koyro alamiyaa olay doommiis. He olan tankkiyaa, bollappe olettiya bombiyaa, matireesiyaa, marzze gaaziyaanne hegeeta milatiya hara iita olaa miishshata koyro goˈettidosona. Hegeekka atomike ola miishshaa koyro goˈettido naaˈˈantto alamiyaa olaa kaalettiis. Asay 1914⁠ppe doommidi issi heeray hara heeraara woy issi biittay hara biittaara olettees; qassi he olan miilooniyan qoodettiya asay hayqqiis.

2. BIITTAA QAATTAA

Britaanika Akadamik giyo maxaafay keettaa laaliya “wolqqaama biittaa qaattay” layttan layttan 100 gidiyaagee denddiyoogaa yootees. Qassi Biitta Giddo Hanotaa Xannaˈiya Amarkkaa Biitta Dirijjitee, “Adussaa wodiyawu (1900 heerappe doommidi) xaafettidabay bessiyoogaadan, layttan layttan 16 gidiya keehi wolqqaama biittaa qaattaa naagana danddayoos” yaagiis. Issi issi saynttistteti biittaa qaattaa qooday gujjidoogee biittay qaaxxidoogaa kaseegaappe aaruwan erana danddayikkonne, wolqqaama biittaa qaattay kumetta alamiyan kase hani erenna hanotan waayiyaanne hayquwaa gattiiddi deˈiyoogee tuma.

 3. KOSHAA

Darotoo koshaa kaalettiyaabati olaa, maatan deˈiyaageeti ammanettennaageeta gidiyoogaa, hiyyeesatettaa, goshshaa bessiyaagaadan goyennaagaa woy wolqqaama carkkuwaa laamiyawu kasetidi giigettennaagaa. Alamiyan kattaara gayttidabaa oottiya dirijjitee, “2018n zaarettidi xeellidoban” hagaadan giis: “Kumetta alamiyan 821 miiloone asay gidiyaagaa keena meenna; qassi 124 miiloone asay keehi namisettees.” Bollawu keehi koshshiya qumaa demmennaagaappe denddidaagan 3.1 miilooniyan qoodettiya naati layttan layttan hayqqoosona. Hegee 2011n, kumetta alamiyan hayqqiya naatuppe xeetaappe 45 kushe.

4. WURSSIYA HARGGIYAA

Kumetta alamiyan payyatettaara gayttidabaa oottiya dirijjitee attamissido xuufee hagaadan gees: “Laatamanne issinintta xeetu layttay wolqqaama wurssiya harggetun erettiis. Beniisappe deˈiya koleray, asaappe asaa oyqqiya woriya harggee, qassi mishuwaanne qoxuwaa ehiya harggee simmidi aakkidosona; qassi SARS, wolqqaama oshinchchaa, MERS, Iboolanne Zika geetettiya ooratta harggeti merettidosona.” Mata wode qassi, koronaa harggee denddiis. Saynttisttetinne dottoreti harggiyaabaa daro erikkonne, ubba harggetussi xaliya demmana danddayibookkona.

5. KUMETTA SAˈAN SABBAKIYO OOSUWAA

Yesuusi, “Asa ubbau markka gidana mala, kawotettaa wonggeliyaa mishiraachchoi sa7a ubban odettana; hegaappe guyyiyan, wurssettai gakkana” giidi hara malaata yootiis. (Maatiyoosa 24:14) Ha alamiyan wolqqaama metoynne makkalay deˈishinkka, saˈaa ubban deˈiya hosppun miilooniyaappe dariyaageeti 240 biittatun, 1,000⁠ppe dariya qaalatun Xoossaa Kawotetta mishiraachchuwaa awaajjoosona. Hegaa malabay kase hani erenna.

Yesuusi yootido malaatay ha wodiyan polettiiddi deˈees. Nuuni hegan ufayttana koshshiyoy aybissee? Yesuusi, “Intte hegee haniyoogaa be7iyo wode, Xoossaa kawotettai gakkana matattidoogaa erana” giido gishshataassa.—Luqaasa 21:31.

Yesuusi yootido malaatatu poloynne Geeshsha Maxaafaa wodiyaa qooday Xoossay Kawotettaa saluwan essidoy 1914na gidiyoogaa akeekanawu maaddees. a He layttan, I ba Naˈaa Yesuus Kiristtoosa Kawo oottidi sunttiis. (Mazamure 2:2, 4, 6-9) Matan Xoossaa Kawotettay saˈaa haarana; qassi issoy issuwaara olettiya kawotettaa ubbaa xayssidi asay merinawu deˈanaadan saˈaa gannate oottana.

“Ne kawotettai yo; ne shenee saluwan hanidoogaadan, sa7ankka hano” giidi woossanaadan Yesuusi tamaarissido woossay matan polettana. (Maatiyoosa 6:10) SHin, 1914n saluwan eqqoosappe doommidi he Kawotettay ay oottiiddi takkidee? Qassi saluwaa Kawotettay muleera saˈaa haariyo wode nuussi ay oottana giidi naagana danddayiyoo?