ŴANTHU ŴANANDI ŴAKUTI MUNTHU WAKUKONDWA PARA WALI NA KATUNDU MUNANDI PANJI CHUMA. Chifukwa cha maghanoghano agha, ŵanthu ŵanandi ŵakugwira ntchito maora ghanandi na kujivuska kuti ŵasange ndalama zinandi. Kweni kasi ndalama na katundu vikovwira munthu kuŵa wakukondwa umoyo wose? Kasi ŵanyake ŵakutipo wuli pa nkhani iyi?

Buku linyake likuti para munthu wasanga vyakukhumbikwa pa umoyo, ndalama zikovwira viŵi yayi kuti waŵe wakukondwa. (Journal of Happiness Studies) Ndipouli, ndalama pa izo zekha zilije suzgo. Magazini yinyake yikuti “ivyo munthu wakuchita kuti wasange ndalama ndivyo vikumupangiska kuti waŵe wambura kukondwa. (Monitor on Psychology) Fundo iyi yikuyana na iyo Baibolo likayowoyerathu kale chomene kuti: “Pakuti kutemwa ndalama ni msisi wa mtundu uliwose wa vinthu vyakupweteka, ndipo pakukuzga chitemwa ichi, ŵanyake . . . . ŵajilasa bwekabweka na vyakuŵinya vinandi.” (1 Timote 6:9, 10) Kasi vinyake mwa vyakuŵinya ivi ni vi?

KWENJERWA NA KUTONDEKA KUGONA PAKUKHUMBA KUVIKILIRA KATUNDU. Baibolo likuti: “Tulo twa uyo wakuteŵetera nthuwemi chomene, nanga wangaŵa kuti wakurya vichoko panji vinandi. Kweni vinthu vinandi ivyo musambazi wali navyo vikumugoneka tulo yayi.”—Mupharazgi 5:12.

KUKHUŴARA PARA IVYO UKUKHUMBA UNDAVISANGE. Ivi vikuchitika chifukwa nanga munthu wangaŵa na ndalama wakukhorwa yayi. Baibolo likuti: “Uyo wakutemwa siliva wakhorwenge nalo yayi, nanga ni uyo wakutemwa chuma kukhorwa na ivyo wakusanga.” (Mupharazgi 5:10) Kweniso kukhumba kuŵa na ndalama zinandi, kungapangiska munthu kusulako vinthu vyakuzirwa chomene ivyo vingamupa chimwemwe, nga nkhuchezga na banja lake panji ŵabwezi kweniso kuchita vinthu ivyo vingamovwira kuŵa paubwezi na Chiuta.

KUŴA NA CHITIMA PARA WATONDEKA KUSANGA PHINDU PANJI PARA BIZINEZI YAWA. Baibolo likuti: “Ungajivuskanga yayi kuti usange usambazi. Leka, ndipo uŵe wakupulikiska. Para wadodoliska maso ghako pa iwo, mbwenu palije, pakuti umerenge mapapindo nga ni nombo na kudukira kuchanya.”—Zintharika 23:4, 5.

KUKHORWA. Baibolo likuti: “Pakuti tikizamo na kanthu yayi mu charu, ndipo tingayegha kanthu yayi pakufumamo. Ntheura pakuŵa na vyakurya, vyakuvwara na nyumba, tikhorwenge na vinthu ivi.” (1 Timote 6:7, 8) Awo ŵakukhorwa na ivyo ŵali navyo ŵakudandawura viŵi yayi panji kusunga chakusingo, ndipo ivi vikuŵawovwira kuti ŵaleke kuchitira sanji ŵanyawo. Kweniso pakuti ŵakujitangwaniska yayi kuti ŵasange ivyo ŵangafiska yayi, vikuŵawovwira kuti ŵaleke kwenjerwa na vinthu vyambura kwenelera.

KUPA. Baibolo likuti: “Uyo wakupeleka wakukondwa chomene kuluska uyo wakupokera.” (Milimo 20:35) Awo ŵakupeleka, ŵakukondwa chomene chifukwa ŵakumanya kuti ŵawovwira ŵanyawo kuŵa ŵakukondwa nanga ni para ivyo ŵapeleka ni vichoko. Paumaliro ŵakusanga vinthu ivyo ŵangagura yayi na ndalama nga ntchitemwa, ntchindi na ŵabwezi awo nawoso ŵali na mtima wakupa.—Luka 6:38.

KUTEMWA CHOMENE ŴANTHU M’MALO MWA KATUNDU. Baibolo likuti: “Ntchiwemi kurya mphangwe apo pali chitemwa kuluska ng’ombe yakututuŵa apo pali thinkho.” (Zintharika 15:17) Kasi lemba ili likung’anamurachi? Likung’anamura kuti kuŵa paubwezi wakukhora na ŵanyithu ntchakuzirwa chomene kuluska usambazi. Ndipo chitemwa, nga umo tiwonerenge mu nkhani yakulondezgapo, ntchakuzirwa chomene kuti munthu waŵe wakukondwa.

Sabina wa ku South America, wakawona kuzirwa kwa kulondezga fundo za mu Baibolo. Mfumu wake wakati wamuleka, Sabina wakasuzgikanga kuti wasange vyakukhumbikwa pa umoyo kweniso kuti wapwelelere ŵana ŵake ŵaŵiri ŵasungwana. Iyo wakagwiranga ntchito ku malo ghaŵiri ndipo wakawukanga 4 koloko mulenji. Nangauli wakatangwanikanga chomene, kweni Sabina wakamba kusambira Baibolo. Kasi chikachitika ntchivichi?

Nangauli Sabina wakamba kusanga ndalama zakusazgikira yayi, kweni vinthu vikasintha chomene pa umoyo wake. Mwachiyelezgero, wakamba kuŵa wakukondwa chomene chifukwa cha kukhorweska njara yake yauzimu. (Mateyu 5:3) Wakasanga ŵabwezi ŵanadi awo wakasoperanga nawo lumoza. Kweniso wakakondwanga chomene para wakuphalirako ŵanyake ivyo wakasambiranga.

Baibolo likuti: “Vinjeru vikuwoneka vyaurunji na milimo yake.” (Mateyu 11:19) Lemba ili likulongora kuti ntchakuzirwa kuŵa wakukhorwa, kuŵa na mtima wakupeleka kweniso kutemwa chomene ŵanthu m’malo mwa katundu.