TIMOTE wakaŵa paulendo kufuma kukwake ku Lisitira, kuleka chikaya chake kumasinda. Ŵakajumphanga mu minda iyo wakayimanyanga, ndipo awo wakendanga nawo ndiwo ŵakadangira. Msumba wa Lisitira ukamba kuzgeŵelekera. Wakati wakumbuka anyina na abuya ŵake, Timote wakamwemwetera. Wakaŵa nga wakuŵawona kuti ŵakusekelera kweniso ŵakuthiska masozi pakuwona kuti iyo wakuluta. Mu mtima wakakhumbanga nga wangang’anamuka na kuŵabayibiska kaumaliro.

Mpositole Paulosi wakamwemweteranga pakuwona Timote. Wakamanya kuti Timote wachali na soni, kweni wakakondwa kuwona kuti munyamata uyu wakhuka. Timote wakwenera kuti wakaŵa na vyaka pafupifupi 20. Wakamuchindikanga Paulosi na kumutemwa. Timote wakamba kwenda na munthu wachipulikano uyu ndipo ŵakendera lumoza m’paka ku vigaŵa vyakutali chomene. Ukaŵa ulendo wakuti ŵendenge pasi na pa sitima, na kukumana na masuzgo ghanandi mu nthowa. Timote wakamanyanga yayi usange wazamuweleraso kukwake.

Kasi vikenda wuli kuti munyamata uyu wasankhe umoyo wanthena? Kasi wakasanga njombe wuli chifukwa cha kujipeleka? Kasi chipulikano cha Timote chingatovwira wuli?

Tiyeni tiwone ivyo vikachitika vyaka viŵiri panji vitatu kumanyuma. Timote wakakhalanga ku Lisitira. Iyi yikaŵa tawuni yichoko iyo yikaŵa kwayekha. Ŵanthu awo ŵakakhalanga mu tawuni iyi ŵakwenera kuti ŵakamanyanga Chigiriki, kweni ŵakayowoyangaso Chilikawoniya. Zuŵa limoza, mu tawuni iyi mukaŵa chongo chikuru. Mpositole Paulosi na Baranaba ŵakafika mu Lisitira kufuma ku Ikoniya, msumba ukuruko uwo ukaŵa pafupi. Apo Ŵakhristu aŵa ŵakapharazgiranga ŵanthu, Paulosi wakawona munthu wakupendera uyo wakaŵa na chipulikano. Ntheura Paulosi wakamuchizga munthu yura.—Milimo 14:5-10.

Ŵanthu ŵanandi mu Lisitira ŵakwenera kuti ŵakagomezganga vidokoni vyakuti kumanyuma ŵachiuta ŵakazgokanga ŵanthu na kwiza mu chigaŵa ichi. Ntheura ŵakatenge Paulosi ni Heremesi, Baranaba ni Zeusi. Paulosi na Baranaba ŵakasuzgikira kulekeska ŵanthu ŵara kuŵakomera sembe.—Milimo 14:11-18.

Kweni mu Lisitira mukaŵa ŵanthu ŵachoko waka awo ŵakagomezganga yayi kuti aŵa ŵakaŵa ŵachiuta. Kweni ŵakawona kuti mbanthu ŵanadi. Chiyelezgero, pakaŵa mwanakazi Wachiyuda zina la Yunike uyo mfumu wake wakaŵa Mugiriki * wambura kugomezga. Yunike pamoza na anyina, a Loyisi, ŵakakondwa kupulikizga ivyo Paulosi na Baranaba ŵakayowoyanga. Ivyo ŵakapulikanga ndivyo Muyuda waliyose wakugomezgeka wakakhazganga. Ŵakapulika kuti Mesiya wakiza ndipo wakafiska mauchimi ghanandi.

Timote wakawovwirika chomene na kwiza kwa Paulosi. Timote wakasambizgika “kufuma pa ubonda”  mazgu ghakupatulika gha mu Malemba Ghachihebere. (2 Timote 3:15) Nga mbanyina na abuya ŵake, Timote nayo wakagomezganga kuti Paulosi na Baranaba ŵakuyowoya unenesko. Munthu wakupendera uyo Paulosi wakamuchizga nayo wakakhorwa. Kufuma apo wakaŵa muchoko, Timote wakwenera kuti wakamuwonanga munthu uyu mu misewu ya mu Lisitira. Kweni sono wakamuwona kuti wamba kwenda. Lekani Yunike na Loyisi ŵakagomezga, ndipo Timote nayo wakagomezga. Ŵagogo na ŵapapi mazuŵa ghano ŵangasambira vinandi kwa Loyisi na Yunike. Kasi ŵana ŵangasambirachi kwa imwe?

Awo ŵakazgoka Ŵakhristu mu Lisitira ŵakwenera kuti ŵakakondwa kumanya kuti awo ŵakulondezga Khristu ŵazamusanga viwemi munthazi. Kweniso ŵakasambira kuti kuŵa msambiri ntchinthu chamaseŵera yayi. Ŵayuda ŵakususka kufuma ku Ikoniya na Antiyoke ŵakafika ku Lisitira, ndipo ŵakavundura ŵanthu kuti ŵawukire Paulosi na Baranaba. Ŵanthu ŵakamuwungilira Paulosi, ŵakamudinya na malibwe. Ŵakati ŵamutimba kanandi waka, Paulosi wakawa pasi. Ŵanthu ŵara ŵakamuguguzira kuwaro kwa msumba na kumulepetezga kwenekura, ŵakatenge wafwa.—Milimo 14:19.

Kweni ŵasambiri mu Lisitira ŵakafika na kumuwungilira Paulosi. Ŵakwenera kuti ŵakakondwa chomene kuwona kuti wasisipuka na kunyamuka. Kufuma apo, Paulosi wakachita chikanga na kuwelera mu Lisitira. Zuŵa lakulondezgapo, Paulosi na Baranaba ŵakanyamuka kuya ku Derebe kukapharazga. Ŵakati ŵasangako ŵasambiri kura, ŵakaweleraso ku Lisitira kwambura kopa. Kasi ŵakapukwaso vichi? Baibolo likutiphalira kuti: “Ŵakakhozga ŵasambiri na kuŵakhwimiska kuti ŵakhalilire mu chipulikano.” Apo Timote wakapulikizganga wakwenera kuti wakazizwa kuwona Paulosi na Baranaba ŵakusambizga Ŵakhristu kuti chikaŵa chakwenelera kusuzgika chifukwa cha chigomezgo chawo. Paulosi na munyake ŵakati: “Tikwenera kujumpha mu visuzgo vinandi kuti tikanjire mu Ufumu wa Chiuta.”—Milimo 14:20-22.

Timote wakawona kuti ivi vikamuchitikira nadi Paulosi. Wakachita chikanga kupharazga makani ghawemi mukati mu suzgo. Ntheura wakamanya kuti usange walondezgenge Paulosi, ŵanthu ŵa ku Lisitira ŵamususkenge. Wakamanyaso kuti awiske ŵakoleranenge navyo yayi. Kweni Timote  wakazomerezga yayi kuti ivi vimutimbanizge kuteŵetera Chiuta. Lero pali ŵanyamata ŵanandi awo ŵali nga ni Timote. Iwo ŵakukorana ubwezi na ŵanthu ŵachipulikano, mwakuti ŵaŵakhozgenge na kuŵakhwimiska. Ŵakuleka yayi kuteŵetera Chiuta chifukwa cha kususkika.

Paulosi wakalutaso ku Lisitira pakati pajumpha vyaka viŵiri panji vitatu. Paulendo uwu Paulosi wakaŵa na Sila, ndipo Timote na ŵapapi ŵake ŵakwenera kuti ŵakakondwa chomene. Paulosi nayo wakwenera kuti wakakondwa. Wakawona kuti mbuto yaunenesko iyo wakamija mu Lisitira yapambika. Wakasanga kuti Loyisi na mwana wake Yunike sono Mbakhristu ŵakugomezgeka, ŵakaŵa na ‘chipulikano chambura upusikizgi.’ (2 Timote 1:5) Munyamata Timote ke?

Paulosi wakapulika kuti munyamata uyu wakuchita makora mwauzimu kufuma paulendo wajumpha. ‘Ŵabali ŵa ku Lisitira na Ikoniya ŵakamulumbanga chomene’ Timote. Pakati pa Lisitira na Ikoniya pakaŵa mtunda makilomita 32. (Milimo 16:2) Kasi vikenda wuli kuti ŵabali ŵamulumbenge nthena?

Timote wakasambira “malemba ghatuŵa kufuma pa ubonda” kwa anyina na abuya ŵake. Ŵakamusambizga fundo izo zikamovwira pakuŵa munyamata. (2 Timote 3:15) Yimoza yake ni iyi: ‘Kumbuka Mlengi wako mu mazuŵa gha uwukirano wako.’ (Mupharazgi 12:1) Timote wakati wazgoka Mkhristu wakayipulikiska fundo iyi. Wakawona kuti nthowa yiwemi yakukumbukira Mlengi wake nkhupharazga makani ghawemi gha Khristu, Mwana wa Chiuta. Pachokopachoko, Timote wakamazga soni. Wakamba kupharazga makani ghawemi gha Yesu Khristu.

Ŵabali awo ŵakalongozganga mu mipingo ŵakawona kuti Timote wakuchita makora chomene. Ŵakwenera kuti ŵakakondwa kuwona umo munyamata uyu wakakhozgeranga na kukhwimiska ŵabali. Kweni chakuzirwa chomene ntchakuti Yehova wakawona ivyo Timote wakachitanga. Chiuta wakachitiska kuti vinthu vichitike kuyana na mauchimi. Panyake mauchimi agha ghakayowoyanga vya mtundu wa uteŵeti uwo Timote wazamuchitira mipingo yinandi. Paulosi wakati wizaso, wakawona kuti Timote wangamovwira chomene pa uteŵeti wa umishonale. Ŵabali ŵa ku Lisitira ŵakakolerana nayo. Ŵakaŵika mawoko pa Timote, kulongora kuti wimikika pa udindo kuti wateŵetere Yehova Chiuta.—1 Timote 1:18; 4:14.

Timote wakwenera kuti wakatindikika wakati wapokera mulimo uwu. Kweni wakaŵa wakunozgeka kuluta. * Kasi awiske Timote ŵakachita wuli ŵakati ŵamanya kuti mwana wawo wendendekenge pakuŵa Mkhristu? Awiske ŵakwenera kuti ŵakakhumbanga kuti mwana wawo wachite vinyake. Kasi anyina Timote na abuya ŵake ŵakachita wuli? Kasi ŵakakondwa na kumufipira mtima munyamata uyu? Kufipa mtima ntchakawiro.

Timote wakanyamuka nadi. Wakamba kwenda na mpositole Paulosi, nga umo vyalongosolekera pakwamba. Wakafumako ku Lisitira, wakalutanga ku malo ghachilendo. Ŵanthu ŵatatu aŵa ŵakati ŵenda zuŵa lose ŵakafika ku Ikoniya. Timote wakawona umo Paulosi na Sila ŵakapelekeranga ulongozgi wakufuma ku wupu wakulongozga ku Yerusalemu kweniso umo ŵakakhozgeranga chipulikano cha ŵabali mu Ikoniya. (Milimo 16:4, 5) Kweni uku kukaŵa kwamba waka.

Ŵakati ŵendera mipingo mu Galatiya, ŵamishonale aŵa ŵakenda mtunda utali kujumpha mu Firigiya kulazga kumpoto, kufuma apo ŵakalazga kumafumiro gha dazi. Pakulongozgeka na mzimu utuŵa wa Chiuta, ŵakaluta ku Trowa, ŵakakwera ngalaŵa na kuluta ku Makedoniya. (Milimo 16:6-12) Pa nyengo iyi, Paulosi wakawona kuti Timote wakovwira chomene. Paulosi wakamuleka Timote ku Bereya pamoza na Sila. (Milimo 17:14) Wakamutumaso munyamata uyu ku Tesalonika. Kura, Timote wakachita ivyo wakasambira kwa Paulosi. Wakakhozga Ŵakhristu ŵanyake.—1 Ŵatesalonika 3:1-3.

 Paulosi wakalumba Timote kuti: “Nilije munyake uyo wali na maghanoghano ghakuyana na ghake, uyo wazamupwelelera nadi vya imwe.” (Ŵafilipi 2:20) Vikachitika vyekha yayi kuti Timote wafike apa. Timote wakalimbikiranga ntchito, wakajiyuyuranga, ndipo wakazizipizganga. Ŵanyamata ŵangasambirako vinandi kwa iyo mazuŵa ghano. Kumbukani kuti mungajipangira mwekha mbiri yiwemi. Usange ndimwe munyamata, muli na mwaŵi wakuti mujipangire zina liwemi. Muŵikenge pakwamba Yehova Chiuta na kuchindika ŵanthu kweniso kuŵachitira lusungu.

Timote wakateŵeta na mpositole Paulosi vyaka vyakujumpha 14. Nayo wakasuzgikapo nga ni Paulosi kweniso wakakondwanga na ntchito iyo wakachitanga. (2 Ŵakorinte 11:24-27) Nyengo yinyake, Timote wakajalirika mu jele chifukwa cha chipulikano chake. (Ŵahebere 13:23) Nga ni Paulosi, nayo wakatemwanga chomene ŵabali na ŵadumbu na kuŵafipira mtima. Ntheura Paulosi wakamulembera Timote kuti: “Nkhukumbuka masozi ghako.” (2 Timote 1:4) Nga ni Paulosi, vikuwoneka kuti Timote wakasambira ‘kusekelera na ŵanthu awo ŵakusekelera.’ Wakaŵachitiranga chitima ndipo wakaŵakhozganga na kuŵakhwimiska. (Ŵaroma 12:15) Nase ndimo tichitirenge.

Ntchakuzizika yayi kuti Timote wakaŵa mulaŵiliri muwemi chomene. Paulosi wakamupa udindo wa kwendera mipingo kuti wayikhozge na kuyikhwimiska. Kweniso wakimikanga ŵabali ŵakwenelera kuŵa ŵalara na ŵateŵeti ŵakovwira mu mipingo.—1 Timote 5:22.

Paulosi wakamutemwanga chomene Timote, ndipo wakamovwiranga nga ni mwana wake. Wakachiska Timote kuti wakoleske vyawanangwa vyauzimu na kulutilira kukura. (1 Timote 4:15, 16) Wakaphalira Timote kuti wangawopanga yayi kuchita icho ntchakwenelera chifukwa chakuti ni muwukirano. (1 Timote 1:3; 4:6, 7, 11, 12) Paulosi wakamuphaliraso Timote umo wangachitira na ulwari uwo ukamusuzganga kanandi waka. Vikuwoneka kuti wakasuzgikanga munthumbo.—1 Timote 5:23.

Paulosi wakamanya kuti wali pafupi kufwa, panji wakaŵa pafupi kukomeka. Ntheura wakalembera Timote kalata yaumaliro. Mu kalata iyi wakalembamo kuti: ‘Yezga chomene kuti wize kwa ine luŵiro.’ (2 Timote 4:9) Paulosi wakamutemwanga chomene Timote. Wakamuchemanga kuti “mwana wane wakutemweka na wakugomezgeka mu Fumu.” (1 Ŵakorinte 4:17) Ntchakuzizika yayi kuti wakakhumbanga kuti munyamata uyu waŵe pafupi para iyo wakufwa. Tose tingajifumba kuti, ‘Kasi ŵanthu ŵakuniwona kuti ningaŵakhwimiska para ŵali mu suzgo?’

Kasi Timote wakafika nadi luŵiro kwa Paulosi? Tikumanya yayi. Icho tikumanya ntchakuti nyengo zose wakayezganga kusanguluska na kukhwimiska Paulosi na ŵanyake ŵanandi. Ivyo Timote wakachita vikukolerana na ng’anamuro la zina lake. Timote chikung’anamura “Uyo Wakuchindika Chiuta.” Ndipo tose, ŵana na ŵalara wuwo, tingasambirako ku chipulikano icho wakaŵa nacho.