Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Lusungu Ndwakuzirwa Comene kwa Ciuta

Lusungu Ndwakuzirwa Comene kwa Ciuta

MUWUKIRANO munyake ku Japan wakakhwaskika comene na lusungu ulo munthu munyake mucekuru wakamulongora. Munthu uyu wakaŵa mishonale ndipo kwa vilimika vinandi wakaŵa ku vyaru vinyake, ntheura wakatondekanga kuyowoya makora Cijapanizi. Ndipouli, sabata yiliyose wakalutanga kwa muwukirano uyu kukadumbiskana nayo Baibolo. Mwaubwezi ndiposo mwalusungu wakazgoranga mafumbo ghanandi agho muwukirano uyu wakafumbanga.

Muwukirano uyu wakaluwa yayi lusungu ulo mishonale mucekuru uyu wakamulongora. Munyamata uyu wakati: ‘Usange Baibolo likovwira munthu kuŵa wacitemwa kweniso walusungu, ipo nkhwenera kulisambira.’ Ici cikamukhukiska kuti wasambire vinthu ivyo wakavimanyanga yayi. Ŵanthu ŵakukhwaskika comene para taŵacitira vinthu mwalusungu kuluska kuyowoya waka.

Lusungu Tili Kutolera kwa Ciuta

Mwakawiro tikucitira lusungu ŵanthu awo mbabali ŵithu. Cifukwa kanandi lusungu lukung’anamura citemwa ico cikuŵa pa ŵanthu ŵa mu mbumba yimoza. Ndipouli, lusungu ni mukhaliro wa Ciuta. Yesu wakati Adada ŵake ŵakucanya ŵakucitira lusungu ŵanthu wose, awo ŵakuŵatemwa kweniso “ŵambura kuwonga.” Yesu wakaciska ŵalondezgi ŵake kuti ŵacitenge nga ni Ciuta pa nkhani iyi. Wakati: “Muŵe ŵakufikapo, nga ni umo Ŵawiskemwe ŵa kucanya ŵaliri ŵakufikapo.”​—Luka 6:35; Mateyu 5:48; Exodus 34:6.

Pakuti ŵanthu ŵali kulengeka mu cikozgo ca Ciuta, mbakwenelera kuŵa ŵalusungu panji kulongora mukhaliro uwu. (Genesis 1:27) Nga ni Ciuta, nase tingalongora lusungu ku ŵanthu wose nanga ni awo mbabali ŵithu yayi. Baibolo likuti lusungu nchigaŵa ca cipambi ca mzimu utuŵa wa Ciuta. (Ŵagalatiya 5:22) Kweni munthu wangaŵa nalo pekha para wakusambira vinandi vyakukhwaskana na Ciuta, uyo ni Mlengi ndiposo kuŵa nayo paubwezi.

Pakuti munthu wali kulengeka na lusungu kweniso cifukwa ndwakuzirwa comene kwa Ciuta, ipo nchakupulikikwa kuti Ciuta wakutiphalira kuti tiŵenge “na lusungu kwa yumoza na munyake.” (Ŵaefeso 4:32) Baibolo likutikumbuskaso kuti: “Mungaluwanga cara kupokelera ŵalendo.”​—Ŵahebere 13:2.

Pakuti ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano mbambura lusungu kweniso kuwonga, kasi nchamacitiko kucitira lusungu ŵanthu awo tikuleka kuŵamanya? Kasi nchivici cingatovwira kucita nthena? Nakuti cifukwa wuli tikwenera kughanaghanirapo comene pa nkhani iyi?

Lusungu Ndwakuzirwa kwa Ciuta

Cakukondweska nchakuti Paulosi wati wayowoya vyakulongora lusungu ku ŵalendo, wakatiso: “Ŵanji kwambura kumanya, ŵakapokelera ŵangelo.” Kasi mungajipulika wuli usange mungapika mwaŵi wakuti mupokelere ŵangelo? Kweni pambere Paulosi wandayowoye mazgu agha wakamba na mazgu ghakuti “ŵanji kwambura kumanya.” Mukuyowoya kunyake tingati, fundo ya Paulosi yikaŵa yakuti para tili na cizgoŵi cakulongora lusungu ŵanji, kusazgapo ŵanthu awo tikuleka kuŵamanya makora tingatumbikika munthowa iyo taghanaghanirangako yayi.

Mabaibolo ghanandi agho ghali na maliferensi ghakuyaniska mazgu gha Paulosi agha na nkhani za Abrahamu na Loti izo zikusangika pa Genesis cipaturo 18 na 19. Mu nkhani izi tikuŵazga kuti ŵangelo ŵakiza kwa iwo nga mbalendo awo ŵakaŵa na uthenga wakuzirwa. Kwa Abrahamu, ŵangelo ŵakiza na uthenga wakukhwaskana na kufiskika kwa layizgo la Ciuta lakuti wamupenge mwana. Ndipo Loti ŵakamuphalira kuti waponenge para misumba ya Sodomu na Gomora yikuparanyika.​—Genesis 18:1-10; 19:1-3, 15-17.

Para mungaŵazga malemba agho ghalongoreka pacanya apa, muwonenge kuti Abrahamu na Loti ŵakacitira lusungu ŵanthu awo ŵakajumphanga nthowa nangauli ŵakaŵamanyanga yayi. Mbunenesko kuti kale kakaŵa kaluso kweniso mulimo wa waliyose kulongora lusungu ku ŵanthu awo ŵakujumpha waka nthowa, kwali mbabwezi, ŵabali, panji ŵalendo. Nakuti Dango ilo Ciuta wakapeleka ku Ŵaisrayeli kwizira mwa Mozesi likati ŵaleke kusulako ŵalendo awo ŵakaŵa mu caru cawo. (Duteronome 10:17-19) Nangauli kupokelera ŵalendo likaŵa dango la Ŵaisrayeli, kweni Abrahamu na Loti ŵakacita cinthu ico pamasinda cikazakazomerezgeka na dango. Ŵakafwilirapo comene kuti ŵalongore lusungu ku ŵalendo ndipo ŵakatumbikika cifukwa cakucita nthena.

Ni Abrahamu pera yayi uyo wakatumbikika cifukwa ca lusungu ulo wakacita, kweni na ise wuwo. Mu nthowa wuli? Abrahamu na mwana wake Yisake ŵakacita mulimo ukuru kuti khumbo la Ciuta lifiskike. Ŵakaŵa ŵanthu ŵakwambilira mu mzere uwo Yesu uyo ni Mesiya, wakababikira. Kugomezgeka kwawo ukaŵa muzgezge wa umo Ciuta wazamuponoskera ŵanthu cifukwa ca citemwa na lusungu lwake lukuru.​—Genesis 22:1-18; Mateyu 1:1, 2; Yohane 3:16.

Nkhani izi zikulongora pakweru ivyo Ciuta wakukhumba ku ŵanthu awo wakuŵatemwa, ndiposo umo wakuzirwiskira lusungu. Munthu wakwenera kucita kusankha yayi kuti waŵe na lusungu cifukwa ndwakuzirwa comene kwa Ciuta.

Lusungu Lukutovwira Kuti Timumanye Makora Ciuta

Baibolo likuti mu nyengo yithu iyi ŵanthu ŵanandi ‘mbambura kuwonga, kugomezgeka, na ŵambura citemwa cakawiro.’ (2 Timote 3:1-3) Nakuti zuŵa lililose tikwenera kuti tikukumana na ŵanthu ŵanthena. Ndipouli, ici nchifukwa cakuti titondekere kulongora lusungu ku ŵanji yayi. Ŵakhristu wose ŵakukumbuskika kuti: “Kuwezgera munthu uheni pa uheni cara. Pelekani vinthu viwemi pamaso pa ŵanthu wose.”​—Ŵaroma 12:17.

Tingafwilirapo kuŵa ŵanangwa na kucitira lusungu ŵanji. Baibolo likuti: “Waliyose uyo wakutemwa . . . wakumumanya Ciuta,” ndipo nthowa yimoza iyo tikulongolera kuti tikutemwa ŵanthu nipara tikuŵacitira lusungu. (1 Yohane 4:7; 1 Ŵakorinte 13:4) Para tikucitira lusungu ŵanyithu, timumanyenge makora Ciuta, ndipo tiŵenge ŵakukondwa. Mu upharazgi wake wa pa lupiri, Yesu wakati: “Mbakukondwa awo mbacisungusungu, pakuti ŵazamulongoreka cisungusungu. Mbakukondwa awo mbakutowa mu mtima, pakuti ŵazamuwona Ciuta.”​—Mateyu 5:7, 8.

Para mukumanya yayi icho mungayowoya panji kuchita, mukwenera kuyowoya na kuchita vinthu mwalusungu

Wonani nkhani ya Aki wa ku Japan, mwanakazi wa ŵana ŵaŵiri. Amama ŵake ŵakati ŵafwa mwamabuci, wakasuzgika comene maghanoghano. Nyengo zinyake wakasuzgikanga comene mwakuti wakalutanga na ku cipatala wuwo. Pamasinda, pafupi na nyumba yawo pakasamira mbumba yinyake. Dada wa mbumba iyi wakaŵa kuti ŵafwa waka pangozi, ndipo wakaleka muwoli wake na ŵana ŵacokoŵacoko ŵankhondi. Aki wakayicitira citima mbumba iyi ndipo wakafwilirapo kuti waŵe nayo paubwezi. Wakacita cilicose kuti wayiwovwire, nga nkhuyipako cakurya, malaya na vinyake. Ntheura Aki wakaleka kusuzgika maghanoghano. Wakawona unenesko wa mazgu gha mu Baibolo agho ghakuti: “Muli kukondwa kukuru mu kupeleka kuluska mu kupokera.” (Milimo 20:35) Kucitira lusungu ŵanji nchinthu cakwenelera ico tingacita para tikusuzgika maghanoghano.

‘Tikubwereka Yehova’

Kucitira lusungu ŵanji kuli nga ‘nkhubwereka Yehova’

Kuti munthu walongore lusungu wakukhumbikwira kunangirapo ndalama zinandi pera yayi, nesi kuŵa na luso panji nkhongono. Kweni munthu wangalongora kuti wali na lusungu para wakukondweskeka na ŵanji, kuyowoya mwalusungu, kuŵawovwira, kuŵapa cawanangwa, panji kuŵapa mwaŵi kuti ndiwo ŵadangire para tili pa mzere kulindilira cinthu cinyake. Para mukumanya makora yayi cakuyowoya panji cakucita pa nkhani yinyake, yowoyani panji citani mwalusungu. Muwukirano uyo wazunulika kukwambilira kwa nkhani iyi wakakhwaskika comene na lusungu ulo mishonale mucekuru wakamulongora. Lusungu ulu lukamovwira comene kuluska ivyo mishonale uyu wakayowoyanga. Lekani nchakuzizika yayi kuti Ciuta wakukhumba kuti ŵateŵeti ŵake ŵatemwenge “lusungu.”​—Mika 6:8.

Ntharika yinyake ya ku vyaru vya kumafumiro gha dazi kwa Asia yikuti: “Lizgu limoza lakuyowoyeka mwalusungu lungathukizga myezi yakuzizima yitatu.” Ntharika iyi yikulongosora makora kuti lusungu lucoko waka lungacita vinandi. Para munthu wakulongora lusungu na cilato ciwemi, ndipo comenecomene cifukwa cakuti wakutemwa Ciuta, lungawovwira kuti ŵanthu ŵanandi ŵajipulikenge makora. Nanga ŵanthu ŵangaleka kuwonga lusungu ulo taŵalongora, cikung’anamura kuti taphyoka pawaka yayi. Ciuta wakuwona kuti mwacita cinthu cakuzirwa comene. Baibolo likutisimikizgira kuti para tikulongora lusungu ŵanji ndikuti ‘tikubwereka Yehova.’ (Zintharika 19:17) Mphanyi tapenjerezga mipata yakulongolera lusungu ŵanji.