Mafumbo Ghakufuma ku Ŵaŵazgi
Kasi “mwanakazi” uyo wakuyowoyeka pa Yesaya 60:1 ni njani, ndipo ‘wakuwuka’ na ‘kuŵala’ munthowa wuli?
Lemba la Yesaya 60:1 likuti: “Wuka, iwe mwanakazi, ŵala pakuti ungweru wako wafika. Uchindami wa Yehova ukuŵala pa iwe.” Nkhani yose yikulongora kuti “mwanakazi” wakaŵa Ziyoni, panji Yerusalemu, msumba ukuru wa Yuda pa nyengo iyo. a (Yes. 60:14; 62:1, 2) Msumba uwu ndiwo ukimiranga mtundu wose wa Israyeli. Mazgu gha Yesaya agha ghakuwuska mafumbo ghaŵiri: Lakwamba, kasi mphawuli apo Yerusalemu ‘wakawuka’ na kuŵaliska ungweru wauzimu, ndipo wakachita wuli nthena? Lachiŵiri, kasi mazgu gha Yesaya ghakufiskika chomene mu nyengo yithu yino?
Kasi mphawuli apo Yerusalemu ‘wakawuka’ na kuŵaliska ungweru wauzimu, ndipo wakachita wuli nthena? Yerusalemu na tempile lake vikaŵa vyakubwanganduka apo Ŵayuda ŵakaŵa ku wuzga ku Babuloni kwa vyaka 70. Kweni Babuloni wati wathereskeka na Ŵamedi na Ŵaperesiya, Ŵaisrayeli wose awo ŵakakhalanga ku Babuloni ŵakaŵa ŵanangwa kuwelera kukwawo na kukawezgerapo kusopa kutuŵa. (Ezir. 1:1-4) Kwambira mu 537 B.C.E., Ŵaisrayeli wose ŵakugomezgeka ŵa mu mafuko ghose 12 ŵakawelera kukwawo. (Yes. 60:4) Ŵakamba kupeleka sembe kwa Yehova, kuchita viphikiro, na kuzengaso tempile. (Ezir. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Apa sono uchindami wa Yehova ukamba kuŵala pa Yerusalemu, kung’anamura kuti pa ŵanthu ŵa Chiuta. Pamanyuma ŵanthu ŵa Chiuta aŵa, mwakuyelezgera ŵakaŵa ungweru ku mitundu yinyake iyo yikamumanyanga yayi Yehova.
Ndipouli, mauchimi gha Yesaya ghakuyowoya vya kuwezgerapo vinthu ghakafiskika pachoko waka pa Yerusalemu. Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakalutilira yayi kupulikira Chiuta. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Pamanyuma, ŵakamukana nanga ni Mesiya, Yesu Khristu. (Mat. 27:1, 2) Mu 70 C.E., Yerusalemu na tempile lake vikaparanyikaso kachiŵiri.
Yehova wakayowoyerathu kuti ivi vizamuchitika. (Dan. 9:24-27) Ntchakuwonekerathu kuti likaŵa khumbo lake yayi kuti Yerusalemu wa pa charu chapasi wafiskirethu mauchimi ghose ghakuwezgerapo vinthu agho ghakuyowoyeka pa Yesaya chaputara 60.
Kasi mazgu gha Yesaya ghakufiskika chomene mu nyengo yithu yino? Enya, kweni ghakufiskika pa mwanakazi wakuyelezgera—“Yerusalemu wakuchanya.” Mpositole Paulosi wakalemba vyakukhwaskana na iyo kuti: “Ni mama withu.” (Gal. 4:26) Yerusalemu wakuchanya ntchigaŵa cha gulu la Chiuta lakuchanya ilo muli vilengiwa vyauzimu vyakugomezgeka. “Ŵana” ŵake ŵakusazgapo Yesu na Ŵakhristu ŵakuphakazgika 144,000, awo nawo ŵali na chilindizga cha kuchanya nga ni Paulosi. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ndiwo ŵakupanga “mtundu utuŵa,” uwo ni “Israyeli wa Chiuta.”—1 Pet. 2:9; Gal. 6:16.
Kasi Yerusalemu wakuchanya ‘wakawuka’ wuli na ‘kuŵala’? Wakachita nthena kwizira mu ŵana ŵake ŵakuphakazgika ŵa pa charu chapasi. Yaniskani ivyo vikaŵachitikira na ivyo vikayowoyekerathu pa Yesaya chaputara 60.
Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakeneranga ‘kuwuka’ chifukwa ŵakanjira mu chisi chauzimu, apo ŵakugaluka awo ŵakaŵa nga ni duru ŵakathandazgika ŵapositole wose ŵati ŵafwa. (Mat. 13:37-43) Ntheura ŵakazgoka ŵazga ŵa Babuloni Mukuru, chinyina cha chisopa chautesi. Ŵakuphakazgika ŵakalutilira kuŵa ŵazga m’paka “paumaliro wa mgonezi uwu,” uwo ukamba mu 1914. (Mat. 13:39, 40, mazgu ghamusi) Nyengo yichoko waka yati yajumphapo, mu 1919, ŵakafwatuka ku wuzga uwu, ndipo mwaluŵiro ŵakamba kuŵala mwauzimu pakujipeleka chomene pa mulimo wakupharazga. b Mu vyaka ivyo vyajumpha, ŵanthu ŵakufuma mu mitundu yose ŵiza ku ungweru, kusazgapo ŵakukhalira ŵa Israyeli wa Chiuta—“mathemba” agho ghakuzunulika pa Yesaya 60:3.—Chivu. 5:9, 10.
Munthazi umu Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵazamuŵaliska ungweru wa Chiuta kuluska apa. Mwawuli? Para ŵamalizga uteŵeti wawo pa charu chapasi, ŵazamuŵa chigaŵa cha “Yerusalemu Muphya,” panji kuti mwali wa Khristu, awo ni mathemba na ŵasembe 144,000.—Chivu. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yerusalemu Muphya wazamuchita chigaŵa chikuru chomene pakufiska lemba la Yesaya 60:1. (Yaniskani Yesaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Chivumbuzi 21:2, 9-11, 22-26.) Nga umo Yerusalemu wa pa charu chapasi wakaŵira likuru la boma la Ŵaisrayeli mu nyengo yakale, Yerusalemu Muphya na Khristu, ŵazamuŵa boma la charu chiphya. Kasi Yerusalemu Muphya “wakukhira [wuli] kufuma kuchanya kwa Chiuta”? Mwa kuchitapo kanthu pa vinthu ivyo vikuchitika pa charu chapasi. Ŵanthu awo ŵakopa Chiuta kufuma mu mitundu yose ‘ŵazamwenda mu ungweru wake.’ Ŵazamufwatuka nanga nkhu kwananga na nyifwa. (Chivu. 21:3, 4, 24) Para ivi vyachitika, ‘vinthu vyose vizamuŵa kuti vyawezgekerapo,’ nga umo Yesaya na ntchimi zinyake ŵakayowoyerathu. (Mil. 3:21) Ntchito yikuru yakuwezgerapo vinthu yikamba apo Khristu wakimikikira kuŵa Themba ndipo yizamumara kuumaliro wa Muwuso wake wa Vyaka 1,000.
a Pa Yesaya 60:1, Baibolo la Mang’anamuliro gha Charu Chiphya likugwiliskira ntchito mazgu ghakuti “mwanakazi” m’malo mwa “Ziyoni,” panji “Yerusalemu,” chifukwa verebu la Chihebere la mazgu ghakuti “wuka” na “ŵala” likulongora kuti likuyowoya vya mwanakazi, lekani kuumaliro kwa vesi ili ŵamuyowoya kuti “iwe.” Lizgu lakuti “mwanakazi” likutovwira kumanya kuti lemba ili likuyowoya vya mwanakazi wakuyelezgera.
b Kuwezgekerapo kwa kusopa kwaunenesko panji kuti kuŵala mwauzimu uko kukachitika mu 1919 kukulongosorekaso pa Ezekiyeli 37:1-14 na Chivumbuzi 11:7-12. Ezekiyeli wakayowoyerathu kuti pamanyuma pa kuŵa mu wuzga kwanyengo yitali chomene, Ŵakhristu ŵakuphakazgika wose ŵazamuŵalaso mwauzimu. Uchimi wa mu buku la Chivumbuzi ukuyowoya vya kubabikaso mwauzimu kwa kagulu kachoko waka ka ŵabali ŵakuphakazgika ako kakalongozganga pamanyuma pa kuleka dankha kwakanyengo kuchita makora mulimo wawo chifukwa cha kujalirika mu jele. Mu 1919, ŵakimikika kuŵa “muzga wakugomezgeka na wavinjeru.”—Mat. 24:45; wonani buku la Yehova Wawezgerapo Kusopa Kutuŵa!, p. 118.
