Skip to content

LUGWASYO KUMUKWASYI | KUKOMEZYA BANA

Bana Alimwi a Social Media—Cibeela 1: Sena Mwanaangu Uleelede Kubelesya Social Media?

Bana Alimwi a Social Media—Cibeela 1: Sena Mwanaangu Uleelede Kubelesya Social Media?

 Buvwuntauzi bumwi bwakacitwa butondezya kuti bakubusi basika ku 97 Pesenti balaibelesya social media. Sena mwanaanu uliyandide kubasangana? Ikuti naa mboobo, kuli zintu zimwi nzyomweelede kulanga-langa.

Mucibalo eeci tulalanga-langa makani aatobela:

 Mwanaanu mbwakonzya kubelesya ciindi

 Imbunga iitegwa HelpGuide yaamba kuti, “ma social media abambilidwe munzila yakuti kaatumanina ciindi kwaabelesya, ciindi coonse katuli aintaneti, alimwi cakwiinduluka-induluka katulanga-langa asikkilini kubona zintu zipya zyabikkwa.”

 “Inga ndijisi makanze akulanga buyo kwamaminiti masyoonto a social media, pele cakutayeeyela nditola mawoola manji. Alimwi inga cilakatazya kuti wiisiye fooni akujana cintu cimwi cakucita icigwasya.”—Lynne, 20.

 Amulibuzye kuti: Sena mwanaangu unoocikonzya kutobela milawo njondimubikkila kujatikizya ciindi ncaelede kutola nali a social media? Sena mwanaangu ulisimide mumizeezo cakuti inga walibikkila milawo alimwi akwiitobela?

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Amucenjele kapati, mutanikweendi mbuli bafwubafwuba pe, pele mbuli bantu basongo, kamucibelesya kabotu ciindi coonse ncomujisi”—Baefeso 5:15, 16.

Kuzumizya mwanaanu kubelesya social media kakunyina kumubikkila milawo cili mbuli kuti mwamulekela kweenzya bbiza kakunyina kumuyiisya

 Mwanaanu mbwababona balongwe

 Social media ibambilidwe munzila yakuti bantu kabalimvwa kuti bajisi balongwe banji. Pele, kanji-kanji balongwe bali boobu tabali beni-beni.

 “Ndakabona kuti bunji bwabakubusi bayeeya kuti, ikuti naa bantu banji kabazikkomanina zintu nzyobabikka a social media, babona kuti banji balababikkila maano, nokuba kuti tababazyi.”—Patricia, 17.

 Amulibuzye kuti: Sena mwanaangu ulizyi kuti kuzibwa kapati aintaneti tacili cintu ciyandika kapati? Sena ulakonzya kuba abalongwe cakaanzambwene?

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Mulongwe mwini-mwini ulatondezya luyando ciindi coonse, alimwi ngomunyoko wakazyalilwa kuti akugwasye muziindi zyamapenzi.”—Tusimpi 17:17.

 Mwanaanu mbwakonzya kujatikizyigwa mumizeezo

 Basikuvwuntauzya bakabona kuti kubelesya kapati social media, kanji-kanji kupa bantu kulimvwa kulendelelwa, kulibilika, alimwi buya akutyompwa.

 “Kubona mafwoto aazintu nzyobacita beenzinyoko kabali abalongwe bamwi, kamutako nywebo cipa kutalimvwa kabotu.”—Serena, 19.

 Amulibuzye kuti: Sena mwanaangu ulisimide mumizeezo cakuti inga waceeleba ciyanza cakulibikkila kapati maano, muuya wakuzundana, naa kujatikizigwa kapati azintu nzyabona nzyobacita bamwi a social media?

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Tutalisumpuli pe, tutabusyi mizundano akati kesu, alimwi tutafwidilani munyono.”—Bagalatiya 5:26.

 Mwanaanu mbwanoocita zintu aintaneti

 Social media ilakonzya kukulwaizya bantu kucita luta kwiinda mubelesya intaneti, kulembelana naa kutuminana zintu ziletela muzeezo wakoonana, alimwi akweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana. Nokuba kuti mwanaanu inga taayanda kuzicita zintu eezyi, pele mukuya kwaciindi ulakonzya kutalika kujatikizyigwa.

 “Ndakabona kuti zintu zimwi zilakonzya kulibonya kuti zili kabotu pele zilakonzya kucinca akuba zintu zibi. Kuli ŋambawido mbyaabi kapati njobavwula kubelesya alimwi anyimbo zitali kabotu.”—Linda, 23.

 Amulibuzye kuti: Sena mwanaangu ulisimide mumizeezo cakuti inga waibelesya kabotu intaneti? Sena mwanaangu ulakonzya kulyeendelezya munzila iili kabotu naa kukaka kweebelela zintu zitali kabotu?

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Bwaamu abusofwaazi bwamusyobo uuli woonse naa busyaacivwulemwangu tazyeelede nokuba kwaambwa akati kanu pe, . . . alimwi kutabi bukkale buusya nsoni naa makani aabufwubafwuba naa kwaamba masesya aajatikizya zintu zitondwa.”—Baefeso 5:3, 4.

 Sena social media ilayandika?

 Muntu tayandiki social media kutegwa kapona kabotu naa kujana lukkomano mubuumi. Bunji bwabakubusi balilyaabide kupona kakunyina social media, kubikilizya abaabo ibakaleka kwiibelesya.

 “Nindakabona mupati wangu musimbi mbwaakali kucita zintu ciindi nakali kubelesya social media ndakasala kuti ndicileke kwiibelesya. Kuzwa aciindi eeco, ndilikkomene alimwi buumi bwangu buyaabwiindila buya kubota.”—Nathan, 17.

 Masimpe ngakuti: Kamutana muzumizya mwanaanu kubelesya social media, amube masimpe kuti ulisimide mumizeezo cakuti inga walibikkila ciindi cigaminide cakwiibelesya, kuba abalongwe bali kabotu, alimwi akweeleba zintu zibyaabi.

 Njiisyo yamu Bbaibbele: “Ooyo uucenjede ulakkala ansi kuyeeya ntaamu zyakwe.”—Tusimpi 14:15.