Skip to content

Sena Banakristo Beelede Kubamba Sabata?

Sena Banakristo Beelede Kubamba Sabata?

Bwiinguzi bwamu Bbaibbele

 Banakristo tabeelede kubamba sabata yansondo ansondo. Banakristo batobela “mulawo wa Kristo,” walo uutabikkilizyi kubamba Sabata. (Bagalatiya 6:2; Bakolose 2:16, 17) Nkaambo nzi ncotuli masimpe kuti cili boobo? Cakusaanguna, amulange-lange mboyakatalika Sabata.

Ino Sabata Ninzi?

 Ibbala lyakuti “sabata” lizwa kubbala lya Chihebrayo ilyaamba “kulyookezya; kumana.” Lilajanika ciindi cakusaanguna mu Bbaibbele mumilawo yakapegwa bana Israyeli bansiku. (Kulonga 16:23) Mucikozyanyo, mulawo wane mu Milawo Iili Kkumi waamba kuti: “Kobamba buzuba bwa Sabata akububona kuti bulisetekene. Weelede kubeleka milimo yako yoonse mumazuba aali cisambomwe, pele buzuba bwaciloba mbuzuba bwa Sabata ya Jehova Leza wako. Toyelede kubeleka mulimo uuli woonse.” (Kulonga 20:8-10) Buzuba bwa Sabata bwakali kutalika muli Bwasanu kumangolezya kusikila mangolezya aamu Mujibelo. Muciindi eeci, bana Israyeli tiibakali kuzwa abusena bwabo, kukunka mulilo, kutebba nkuni naa kunyamuna mukuli. (Kulonga 16:29; 35:3; Myeelwe15:32-36; Jeremiya 17:21) Kutautobela mulawo wa Sabata wakali mulandu mupati.—Kulonga 31:15.

 Mazuba aamwi mukkalenda yaba Juda akali kwiitwa kuti mazuba aasabata, kubikkilizya amwaka waciloba awa 50. Mumyaka ya Sabata, nyika tiiyakeelede kulimwa alimwi bana Israyeli tiibakeelede kusungilizyigwa kubbadela zikwelete.—Levitiko 16:29-31; 23:6, 7, 32; 25:4, 11-14; Deuteronomo 15:1-3.

Cinunuzyo ca Jesu cakapa kuti mulawo wa Sabata kautacibeleki

Nkaambo nzi mulawo wa Sabata ncoutabeleki ku Banakristo?

 Mulawo wa Sabata wakali kubeleka buyo kubantu bakeelede kulyookezya ku Mulawo wakapegwa kwiinda muli Musa. (Deuteronomo 5:2, 3; Ezekieli 20:10-12) Leza tanaakali kuyanda bantu bamwi kuti kabalyookezya mubuzuba bwasabata. Kuyungizya waawo, nobaba ba Juda ‘bakaangununwa ku Mulawo’ wa Musa, kubikkilizya a Milawo Iili Kkumi, kwiinda mucinunuzyo ca Jesu Kristo. (Baroma 7:6, 7; 10:4; Bagalatiya 3:24, 25; Baefeso 2:15) Muciindi cakukakatila ku Mulawo wa Musa, Banakristo batobela mulawo mupati wakuba aluyando.—Baroma 13:9, 10; Bahebrayo 8:13.

Makani aakubeja aajatikizya Sabata

 Makani aakubeja: Leza wakatalisya Sabata ciindi naakalyookezya mubuzuba bwaciloba.

 Makani aamasimpe: Bbaibbele lyaamba kuti: “Leza wakalongezya buzuba bwaciloba akubwaamba kuti bulisetekene, nkaambo mubuzuba oobu Leza wali kulyookezya kumulimo wakwe woonse wakulenga zintu zyoonse nzyaakali kuyanda kulenga.” (Matalikilo 2:3) Kapango aaka takaambi mulawo wapegwa kubantu, pele kaamba buyo ncaakacita Leza mubuzuba bwaciloba bwakulenga. Bbaibbele talyaambi muntu uuli woonse wakali kulyookezya musabata katanapona Musa.

 Makani aakubeja: Bana Israyeli bakali kutobela mulawo wa Sabata kabatanatambula Mulawo wa Musa.

 Makani aamasimpe: Musa wakaambila bana Israyeli kuti “Jehova Leza wesu wakapanga cizuminano andiswe ku Horebu,” busena bwakali afwaafwi a Cilundu ca Sinai. Cizuminano eeci cakali kubikkilizya amulawo wa Sabata. (Deuteronomo 5:2, 12) Icakabacitikila bana Israyeli kujatikizya Sabata citondezya kuti cakali cintu cipya kulimbabo. Ikuti naa bana Israyeli bakali kuutobela kale mulawo wa Sabata nibakali ku Egepita, ino Sabata niyakabayeezya buti kujatikizya kufwutulwa mu Egepita kweelana ambwaakaamba Leza? (Deuteronomo 5:15) Nkaambo nzi ncobakaambilwa kutabwezelela mana mubuzuba bwaciloba? (Kulonga 16:25-30) Alimwi nkaambo nzi ncobatakazyi cakumucita muntu wakasaanguna kutyola mulawo wa Sabata?—Myeelwe 15:32-36.

 Makani aakubeja: Mulawo wa Sabata ncizuminano citamani aboobo ciciyandika.

 Makani aamasimpe: Ma Bbaibbele aamwi aamba Sabata kuti “ncizuminano calyoonse.” (Kulonga 31:16) Nokuba boobo, bbala lya Chihebrayo lyakasandululwa kuti “calyoonse” alimwi lilakonzya kwaamba “cintu citazyibidwe nociyoomana,” kutali kuti cinooliko mane kukabe kutamani. Mucikozyanyo, Bbaibbele libelesya bbala ndemunya eeli ikwaamba bupaizi bwabana Israyeli, Leza mbwaakamana myaka iibalilwa ku 2,000 yainda.—Kulonga 40:15; Bahebrayo 7:11, 12.

 Makani aakubeja: Banakristo beelede kubamba Sabata akaambo kakuti Jesu wakali kwiibamba.

 Makani aamasimpe: Jesu wakali kwiibamba Sabata akaambo kakuti wakali mu Juda, kuzwa kubuvwanda wakaleelede kutobela Mulawo wa Musa. (Bagalatiya 4:4) Jesu naakafwa, Mulawo wacizuminano ooyu—kubikkilizya a Sabata—wakagusyigwa.—Bakolose 2:13, 14.

 Makani aakubeja: Mwaapostolo Paulo wakali kubamba Sabata kali Munakristo.

 Makani aamasimpe: Paulo wakali kunjila muzikombelo mu Sabata, pele kutali kusangana ba Juda muzintu nzyobakali kucita. (Milimo 13:14; 17:1-3; 18:4) Muciindi caboobo, kweelana acilengwa cakaliko aciindi eeco, wakali kukambauka makani mabotu muzikombelo, akaambo kakuti baambi baswaya bakali kutambwa kuti bazookambaukile bantu baswaangana kukomba. (Milimo 13:15, 32) Paulo wakali kukambauka “buzuba abuzuba,” kutali buyo mubuzuba bwa Sabata.—Milimo 17:17.

 Makani aakubeja: Sabata ya Banakristo ili mu Nsondo.

 Makani aamasimpe: Bbaibbele kunyina nolipa mulawo wakuti Banakristo beelede kulyookezya akukomba mu Nsondo, ibuzuba bwakusaanguna bwansondo. Ku Banakristo bakusaanguna, Nsondo bwakali buzuba bwakubeleka mbubwenya mbwaabede mazuba aamwi. Bbuku litegwa The International Standard Bible Encyclopedia lyaamba boobu: “Mwakali mumwaanda wamyaka wane izilengwa zyakali kucitwa musabata nozyakatalika kucitwa amu Nsondo, [Mwami wabulelo bwa Rome iwatakali kukomba] Constantine naakapa mulawo wakuti milimo iimwi tayeelede kucitwa mu Nsondo.” a

 Ino mbuti kujatikizya zibalo zitondezya mbuli kuti buzuba bwa Nsondo bwakali buzuba bulibedelede? Bbaibbele lyaamba kuti mwaapostolo Paulo wakalya cakulya abakombinyina “mubuzuba bwakusaanguna bwansondo,” mu Nsondo, pele eeci cakali buyo kabotu akaambo kakuti Paulo wakali kuyanda kuunka buzuba bwakatobela. (Milimo 20:7) Ncimwi buyo, mbungano zimwi zyakaambilwa kubikka mali ambali “mubuzuba bwakusaanguna bwansondo imwi aimwi,” aakugwasyilizya mumulimo wakupa lugwasyo, pele ooyu wakali muzeezo buyo wakubamba mali. Mali aakasangwa akali kuyobwedwa kuŋanda, kutali kuletwa kubusena bwakuswaanganina.—1 Bakorinto 16:1, 2.

 Makani aakubeja: Taciluzi pe kubikka buzuba bomwe munsondo kuti mbwakulyookezya akukomba.

 Makani aamasimpe: Bbaibbele lyaamba kuti Munakristo umwi aumwi weelede kulisalila.—Baroma 14:5.

a Alimwi amubone bbuku litegwa New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volume 13, peeji 608.