Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 1

Kulinyona

Kulinyona

KULINYONA CHAAMBAANZI?

Kulinyona kuswaanizya

  • kulindila

  • kutafwambaanina kuchita chimwi chintu

  • kuchita imwi milimu nikuba kutayandi

  • kubikka nzibayanda bamwi mubusena bwakusaanguna

NKAMBOONZI KULINYONA NIKUYANDIKANA?

Bana balinyona balakonzya kuleka kuchita chimwi chintu, nikuba kachibonekaanga chilabagwasya. Pesi bana batalinyoni chiindi chiingi

  • balafwambaana kunyema

  • balakonzya kuba aabulwazi bwa-depression

  • balakonzya kufwepa, kubelesya ma-drugs akunywa bukande zyiindilide

  • balya chakulya chitayaki mubili

Kumwi kuyanduulisisya kwakachitwa, kwakatondeezya kuti bana balinyona chiindi chiingi tabachiswi-chiswi, tababi apenzi lyamali alubo balaswiilila milawu nibakomena. Kuyanduulisisya ooku kwakapa kuti Professor Angela Duckworth, wakuUniversity of Pennsylvania aambe kuti: “Kulinyona kulagwasya chiindi choonse.”

MBUKONZYA KUYIISYA MWANAAKO KULINYONA

Utachinchi pe nzwaamba.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: ‘Kwaamba kwanu kuti ‘Iiyi’ akube iiyi, akuti ‘Peepe’ akube peepe.’—Matayo 5:37.

Bana balakonzya kusunka bazyali babo kwiinda mukulilila chimwi chintu nikuba akati kabantu. Kuti muzyali wazumina ziyandwa aamwana, mwana ulaziba kuti, kuti kaayanda chimwi chintu weelede kuchililila.

Pesi kuti muzyali wakaka kuchita chimwi chintu akutachincha nzyaawamba, mwana ulayiya chiiyo chiyandikana mubuumi chakuti, tazichiti pe kuti tujane zintu zyoonse nzituyanda chiindi choonse. Dr. David Walsh wakalemba kuti: “Chiindi chiingi, bantu balinyona mbabo babotelwa pesi kukomezya bana besu kabazi kuti balakonzya kupegwa kufumbwa nchibayanda kutondeezya kutabayanda.” *

Gwasya mwanaako kuziba kuti zintu zyoonse zili ampindu.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: ‘Kufumbwa chintu muntu nchabyala, nchicho nchayootebula.’—Bagalatiya 6:7.

Mwanaako weelede kuziba kuti zintu zyoonse nzyachita zili ampindu akuti kutalinyona kweeta mpindu mbi. Muchikozyano, kuti mwana kafwambaana kunyema, bantu balakonzya kutayanda kusaana anguwe. Pesi kuli limwi bbazu, kuti mwana kalinyona, kali amoyo mulamfu, utanjili bamwi munkanwa chiindi nibaambuula nikuba kuti bamunyemya, bantu banoomuyanda. Gwasya mwana kuziba kuti unoobotelwa mubuumi kuti kalinyona.

Yiisya mwanaako kubikka zintu ziyandikana mubusena bwakusaanguna.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Musinizye [naakuti muzibe] zintu ziyandika kapati.”—Bafilipi 1:10.

Kulinyona takwaambi kuleka kuchita zintu zibi luzutu pesi kuswaanizya kuchita zintu ziyandikana nikuba kazitanoneezyi. Kulayandikana kuti mwanaako azibe kubikka ziyandikana mubusena bwakusaanguna akuzichita chiindi choonse. Gwasya mwanaako kuti kasaanguna kuchita zintu ziyandikana. Muchikozyano, weelede kusaanguna kuchita homework katanayinka kuyoosaana.

Bachikozyano chili kabotu.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Ndamupa citondezyo, kuti mbubonya mbondamucitila, kamucita mbubonya andinywe.”—Johane 13:15.

Mwanaako ulabona mbuchita kuti umwi muntu wakunyemya. Tondeezya kuti kulinyona kweeta mpindu mbotu, kwiinda mukuba chikozyano chili kabotu. Muchikozyano, chiindi mwanaako nachita chimwi chintu chiyanda kuti utondeezye moyo mulamfu, ulafwambaana na kunyema naakuti ulalinyona?

^ par 20 Kuzwa mubbuku litegwa, No: Why Kids—of All Ages—Need to Hear It and Ways Parents Can Say It.