Skip to content

Skip to table of contents

Chiiyo 6

Kuba Aabuntu Bulikabotu

Kuba Aabuntu Bulikabotu

CHAAMBAANZI KUBA AABUNTU BULIKABOTU?

Bantu balaabuntu bulikabotu balizi kusiyanisya chintu chibotu achibi. Alubo tabatobelezyi mbubalimvwa kuti bachitikilwa chimwi chintu pesi batobelezya malayilile ngibakayiisigwa ali atala achibotu achibi nikuba kuti taakwe muntu uubabwene.

NKAMBOONZI KUBA AABUNTU BULIKABOTU NIKUYANDIKANA?

Bana bamvwa makani asiyene-siyene atala akuziba chibotu achibi. Baamvwa kubeenzinyina mbibayiya aabo kuchikolo, kumamuuvi amumapulogilamu aamuTV ngibeebela. Nzibamvwa zilakonzya kupa kuti batakonzyi kusiyanisya chibotu achibi.

Penzi eeli likataazya kapati bachikula. Bbuku litegwa Beyond the Big Talk lyakati bachikula “beelede kuziba kuti bantu balakonzya kubeena kuti babe aabuntu butalikabotu, kabachitila kuti bayandwe abeenzinyina pesi beelede kwiiya kulisalila chibotu achibi nikuba kuti beenzinyina kabatayandi.” Nkinkaako bazyali beelede kuyiisya bana babo kusiyanisya chibotu achibi kabachili baniini.

MBUKONZYA KUYIISYA MWANAAKO KUBA AABUNTU BULIKAKABOTU

Yiisya mwanaako chibotu achibi.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: ‘Bantu basimide . . . balaamaanu aayiisidwe kusiyanisya chibotu achibi.’—Bahebrayo 5:14.

  • Belesya mabala apandulula chibotu achibi. Kuti mwanaako wakubuzya chimwi chintu ulakonzya kwaamba kuti: “Eechi nichoonzyo, eechi teechoonzyo pe.” “Ooku nkusyomeka; ooku nkutasyomeka.” “Oolu nduzyalo; oolu teeluzyalo pe.” Mukuya kwachiindi mwanaako ulayiya zintu zibotu nzyayelede kuchita azintu zibi nzyateelede kuchita.

  • Mupandulwide kuti nkamboonzi nchaachita nichilikabotu naakuti nichilichibi. Muchikozyano, buzya mibuzyo iili mbuuli kuti: Nkamboonzi kusyomeka nikuyandikana? Nkamboonzi kubeja nikutali kabotu? Nkamboonzi kubba nikuli kubi? Gwasya mwanaako munzila iikonzya kupa kuti azibe kusiyanisya chibotu achibi.

  • Mubuzye bubotu bwakuba aabuntu bulikabotu. Ulakonzya kumubuzya kuti: “Kuti kuusyomeka, beenzinyokwe banookusyoma,” naakuti “Kuti kubafwida luzyalo bamwi, bantu banooyanda kusaana anduwe.”

Baachoonzyo kuti moonse mumpuli muli aabuntu bulikabotu.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Amuzumanane kulilingula kutegwa mubone bwini mbomubede.”—2 Bakorinto 13:5.

  • Kuti mpuli yanu kilaabuntu bulikabotu, ulakonzya kwaamba kuti:

    • “Mumpuli yesu tatubeji pe.”

    • “Tatulwani naakuti kukalalila bamwi.”

    • “Tatutukili bamwi.”

Mwanaako ulaziba kuti buntu bulikabotu teemulawu ngwayelede kutobela luzutu pesi bupa kuti mpuli ibe ampuwo mbotu.

  • Kkala kuwambuula amwanaako atala abuntu mbuyanda kuti abaabo. Belesya zintu zichitika buzuba abuzuba kuti uyiisye mwanaako. Ulakonzya kumugwasya kubona musiyano uuliwo kubuntu mbumulaabo abuntu bujanika kuchikolo amumapulogilamu aamuTV. Buzya mwanaako kuti: “Kaansinga nduwe wali muchiimo eechi walikunoochita biyeni?” “Mpuli yesu yalikunoochita biyeni?”

Musungwaazye kuchita zintu zilikabotu.

NZILYAAMBA BBAYIBBELE: “Amuzumanane kuba amanjezyeezya mabotu” naakuti moyo uyiisidwe kabotu.—1 Petro 3:16.

  • Mulumbe kuti wachita kabotu. Kuti mwanaako watondeezya buntu bulikabotu, mulumbayizye akumubuzya kuti nkamboonzi nchaachita nichili kabotu. Muchikozyano, ulakonzya kwaamba kuti: “Ndabotelwa mwanaangu nkaambo wasyomeka.” Kuti mwanaako wakubuzya atala achimwi chintu nchaabisya, saanguna kumulumbayizya akusyomeka nkwaachita nutamululamike.

  • Mululamike kuti watondeezya buntu butali kabotu. Gwasya bana bako kuti babambulule kuti babisya. Bana beelede kuziba chintu nchibabisya ambuchiteendelani abuntu mbubeelede kubaabo mumpuli. Bamwi bazyali tabayandi kubuzya bana babo kuti babisya nkaambo tabayandi ‘kubafwisya bweeme’ pesi kubuzya mwana atala akubisya kwakwe kulamugwasya kusiyanisya chibotu achibi.