Skip to content

Kupuʻi Lea mo Hono ʻUhinga

Kupuʻi Lea mo Hono ʻUhinga

ʻOku mau fakamālō atu ʻi hoʻo mahuʻingaʻia ʻi hono līpooti ʻa e ngaahi ngāue ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Kuo teuteuʻi ʻa e tataki ko ení ke tokoni ki hono mahinoʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku ngāueʻaki ʻe heʻemau kautaha lotú. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ha kaveinga ʻoku ʻikai fakamatalaʻi ʻi he tataki ko ení, kātaki ʻo fetuʻutaki ki he ʻōfisi vaʻa fakalotofonua ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi ho fonuá.

Fakamanatu ʻo e pekia ʻa Kalaisí. Ko hono fakamanatu fakataʻu ʻo e pekia ʻa Kalaisí, ʻoku toe ui foki ko e Kai Efiafi ʻa e ʻEikí pe ko e ʻOhomohe ʻa e ʻEikí, ʻoku vakai ki ai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ko e kātoanga mahuʻinga taha ia ʻo e taʻú pea ko e kātoanga fakalotu pē ia ʻe taha naʻe fekauʻi fakahangatonu ʻe Kalaisi ki hono kau muimuí ke nau kātoangaʻí.​—Luke 22:19, 20.

fakataha-lahi. Sio ki he:  fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga mo e  fakataha-lahi fakavahe.

 fakataha-lahi fakavahaʻapuleʻanga. Ko ha fakataha ʻaho ʻe tolu ʻoku fokotuʻutuʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke lotu pea mo ha fakahinohino Fakatohitapu ʻo fakahoko tuʻo taha hili ha ngaahi taʻu ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe takatakai he māmaní. ʻOku fakaafeʻi ʻa e Kau Fakamoʻoni mei he ngaahi fonua kehekehe ke nau kau ki ai ko e kau fakafofonga. ʻOku ʻatā eni ki he kakaí ke nau kau ki ai pea ʻoku fakataumuʻa ke tokoniʻi ʻa e faʻahinga ʻoku kau ki aí ke nau ʻunuʻunu ofi ange ki he ʻOtuá pea fakaivimālohiʻi ʻa e fāʻūtaha ʻi māmani lahi ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku anga-maheni ke fakahoko ʻa e ngaahi fakataha-lahi ko ení ʻi he ngaahi fale ʻoku totongi ʻo kamata mei he Falaite ki he Sāpate.

 fakataha-lahi fakavahe. Ko ha fakataha-lahi fakataʻu ʻaho ʻe tolu ʻa ha ngaahi fakatahaʻanga kehekehe ʻi ha feituʻu pau kuo vaheʻi pea ʻoku fakataumuʻa ia ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke ʻunuʻunu ofi ange ki he ʻOtuá. ʻOku ʻatā ia ki he kakaí ke nau kau ki ai pea ʻoku taʻetotongi. ʻOku kau ki he polokalamá ʻa e ngaahi fokotuʻu ke tokoniʻi ʻa e kau fanongo mei he taʻumotuʻa kehekehe ke nau maʻu ʻaonga mei he faleʻi ʻa e Tohi Tapú. ʻOku fakahoko ai ʻa e ngaahi fakahāhā ʻo kau ki he moʻui fakaʻahó mo e ngaahi fakamatala Fakatohitapu, ke fakatātaaʻi ʻa e founga ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú. ʻOku faʻa fakahoko ʻa e ngaahi fakataha-lahí ʻi he ngaahi feituʻu lalahi ʻoku totongi hangē ko e ngaahi malaʻe vaʻinga, sitētiume mo e ngaahi holo faiʻanga fakataha-lahi. Ko e ngaahi fakataha-lahi iiki angé ʻe lava nai ke fakahoko ia ʻi ha Holo ʻAsemipilī ofi atu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku anga-mahení ko e fakataha-lahi mata ki he matá ʻoku fakahoko ia ʻi he ʻaho Falaité ki he Sāpaté. ʻI he ngaahi taʻu ki muí ni maí, ko e hiki ʻo e ngaahi polokalamá ʻoku ala maʻu ia ʻi he ʻinitanetí.

fakataha lolotonga e uiké. Ko e fakataha fakauike ʻa e fakatahaʻangá ʻoku anga-maheni ʻaki hono fakahoko ʻi ha efiafi he lolotonga ʻo e uiké. ʻOku faʻuʻaki ia ha polokalama konga ʻe tolu ʻoku fakakaveinga Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú, ko e fakatahá ʻoku fakataumuʻa ia ke tokoniʻi ʻa e Kau Fakamoʻoní ke nau hoko ko e kau faifekau ola lelei ange ʻa e ʻOtuá. Hangē pē ko e ngaahi fakataha kotoa ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ko e maʻu ʻa e fakatahá mata ki he matá pe fakafou ʻi he ʻinitanetí ʻoku taʻetotongi pea ʻoku ʻikai ke fai ai ha tānaki paʻanga.

Fakataha Maʻá e Kakaí. Ko e fakataha fakauike ia ʻa e fakatahaʻangá, ko e anga-mahení ʻoku fakahoko ia ʻi he fakaʻosinga uiké ʻa ia ʻoku fai ai ha malanga Fakatohitapu miniti ʻe 30 maʻá e kakaí. ʻI he hili ʻa e malanga Fakatohitapú ʻoku faʻa hoko atu ʻaki ʻa e fetalanoaʻaki ki ha kaveinga ʻoku makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú ʻa ia ko e fehuʻi mo e tali houa ʻe taha ʻo ngāueʻaki ha kupu ʻi he pulusinga ako ʻo e Taua Leʻo. Hangē pē ko e ngaahi fakataha kotoa ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ko e maʻu ʻa e fakatahá mata ki he matá pe fakafou ʻi he ʻinitanetí ʻoku taʻetotongi pea ʻoku ʻikai ke fai ai ha tānaki paʻanga.

fakatahaʻanga. Ko ha kulupu fokotuʻutuʻu maau ʻo e Kau Fakamoʻoní ʻoku nau fakatahataha fakataha maʻu pē ke lotu. ʻOku vaheʻi ha kulupu ʻo e kau mātuʻá ke nau vahevahe ʻa e ngaahi fatongia ʻo hono fakahoko ʻa e ngaahi polokalama kehekehe ʻo e fakahinohino Fakatohitapú mo e tataki fakalaumālie ki he fakatahaʻangá ʻi he tuʻunga ko ha kulupu pe fakatāutaha. Ko e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá ʻoku ʻatā ia ki he kakaí ke nau kau ki ai.

Fale Fakatahaʻanga ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko ha feituʻu faiʻanga lotu fakalotofonua ʻoku ngāueʻaki ʻe ha fakatahaʻanga ʻe taha pe lahi ange. ʻOku faʻa ui ia ko ha “Fale Fakatahaʻanga.” Kātaki ʻo fakaʻehiʻehi mei hono ngāueʻaki ʻa e lea “ʻapi siasi.”

fetokouaʻaki. Ko e kupuʻi leá ʻi heʻene mataʻitohi siʻí ʻoku ngāueʻaki ia ʻi he lave ki he haʻohaʻonga ʻi māmani lahi ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová fakatouʻosi ʻa e tangata mo e fefine.​—1 Pita 5:9.

Holo ʻAsemipilī ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko ha feituʻu faiʻanga lotu lahi ange ʻoku maʻu ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová pea ʻoku ngāueʻaki maʻu pē ki he ngaahi fakatahá ʻa ia ʻoku kau ki ai ha ngaahi fakatahaʻanga lahi ʻi ha feituʻu pau kuo vaheʻi. ʻOku lava ke ui ia ko ha “Holo ʻAsemipilī.”

Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova. Ko ha kulupu lotu faka-Kalisitiane ʻa ia ko hono kau mēmipá ʻoku nau lotu kia Sihova ko e ʻOtuá pea pouaki longomoʻui ʻa hono ako ʻa e Tohi Tapú fakafou ʻi he ngaahi founga kehekehe ʻo e ngāue fakaʻevangeliō. Ko e taumuʻa tefito ʻenau ngāue fakaeako Tohi Tapú ke vahevahe ʻa e ongoongo lelei fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá pe founga-pule ʻa e ʻOtuá. (Mātiu 24:14) Ko e hingoá ʻokú ne fakafaikehekeheʻi kinautolu mei he ngaahi lotu kehé pea ʻoku ʻikai ngata pē ʻi heʻene lave ki he tokotaha ʻoku nau fakafofongaʻí kae toe pehē foki ki he ngāue fakafaifekau ʻoku nau pole ke fakahoko ʻi he huafa ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ke lau ha tokotaha ko ha taha ia ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová kae ʻoua kuó ne maʻu ha mahino feʻunga ʻo e ngaahi akonaki Fakatohitapu tefitó, taau ke kau ki he ngāue fakafaifekaú ʻi he feohi mo ha fakatahaʻanga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ʻokú ne papitaiso ko ha fakahāhā ia ʻene fakatapui fakafoʻituitui ki he ʻOtuá. ʻOku totonu ke ngāueʻaki ʻa e hingoa kakató ʻi he fuofua lave ki ai ʻi ha kupu. Ko hano toe ui ʻe taha ʻoku ala talí ʻa e “Kau Fakamoʻoní.” ʻI he lave ki ha tokotaha tāutaha, ngāueʻaki ʻa e “ko ha Fakamoʻoni” pe “taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.” ʻOku hala ke pehē “Fakamoʻoni Sihova.”​—ʻAisea 43:10.

Kiliati, Akoʻanga Kiliatí. ʻOku ʻuhinga ia ki he Akoʻanga Tohi Tapu Taua Leʻo ko Kiliatí, naʻe fokotuʻu ʻi he 1943 ʻo kamataʻaki hono akoʻi ʻa e kau misinalé. ʻI he tuʻunga lolotongá, ko ha koosi ako Tohi Tapu makehe ia ʻi he māhina ʻe nima ki he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova kuo fakaafeʻi ke nau kau ki ai. ʻOku mataʻitohi siʻi ʻa e “akoʻanga” ʻi he taimi ʻoku tuʻu toko taha aí.

Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová. Ko e ʻuluʻi-kaveinga ia ʻo e makasini tefito ʻoku pulusi pea tufaki ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku toe lave foki ki ai Ko e Taua Leʻo. Ko e hingoá ʻoku haʻu ia mei he foʻi fakakaukau ʻo e hanganaki leʻo ʻi he fekauʻaki mo e fakahoko ʻo e ngaahi taumuʻa ʻa e ʻOtuá. (Mātiu 24:42) Ko e pulusinga Taua Leʻo maʻá e kakaí ʻoku ʻave taʻetotongi ia ki he faʻahinga ʻoku mahuʻingaʻiá. Ko e pulusinga ako ʻo e Taua Leʻo ʻoku ngāueʻaki fakauike ia ki ha fetalanoaʻaki fehuʻi mo e tali ʻi he ngaahi fakatahaʻangá takatakai ʻi he māmaní. Kuo hokohoko atu hono pulusi ʻa e Taua Leʻo talu mei he taʻu 1879 pea ʻi he māhina taki taha ʻoku tufaki lahi taha ia ʻi ha toe makasini ʻi he māmaní.

Kōmiti Vaʻa. ʻI he fokotuʻu pē ha ʻōfisi vaʻa, ʻoku fakanofo leva ai ha kau mātuʻa ʻe toko tolu pe lahi ange ko ha Kōmiti Vaʻa ke nau tokangaʻi ʻa e ngāue ʻi he fonua pe ngaahi fonua ʻoku ʻi he malumalu ʻo e mafai ʻo e vaʻa ko iá.

Kulupu Pule. Ko ha kulupu tokosiʻi ʻo e kau mātuʻa kuo fakanofo ke tokangaʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu fakalaumālie ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he māmaní takatakai. ʻOku nau kaunga fakahangatonu ki hono teuteu ʻa e ʻū tohi makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú. Neongo ʻoku takimuʻa hono kau mēmipá ʻi hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi ngāue fakavahaʻapuleʻanga ʻa e Kau Fakamoʻoní, ko e Kulupu Pulé ʻoku nau maʻu ʻa e vakai ko Sīsū Kalaisi pē ʻa e Taki ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e ngaahi ʻōfisi ʻo e Kulupu Pulé ʻoku tuʻu ia ʻi he ʻUluʻi ʻApitanga ʻi Māmani Lahi ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi Warwick, Niu ʻIoke, ʻAmelika.

Liliu Tohi Tapu ʻo e Māmani Foʻoú ʻo e Tohi Tapu Māʻoniʻoní. Ko e ʻuluʻi kaveinga kakato ia ʻo e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Hepeluú (Fuakava Motuʻa) pea mo e Ngaahi Konga Tohi Tapu Faka-Kalisí (Fuakava Foʻou) ʻa ia kuo liliu pea pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻE lava ke ui ia ko e Liliu Tohi Tapu Māmani Foʻoú.

malanga. Sio ki he:  ngāue fakamalanga.

mātuʻa. Ko ha tangata matuʻotuʻa fakalaumālie ʻa ia ko ha Fakamoʻoni kuo fakanofo ke faiako pea ke tokangaʻi ʻa e tuʻunga lelei ʻo e kau mēmipa ʻo e fakatahaʻangá. Kuo pau ke aʻusia ʻe ha mātuʻa ʻa e ngaahi tuʻunga taau Fakatohitapu ʻoku hā ʻi he 1 Tīmote 3:1-7; Taitusi 1:5-9; Sēmisi 3:17, 18; mo e 1 Pita 5:2. Ko e kau mātuʻá ʻoku ʻikai ko ha kau faifekau totongi pea ʻoku ʻikai ke nau ngāue totongi ki he fakatahaʻanga ʻoku nau kau ki aí pe ko ha kautaha pē ʻoku felāveʻi mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e tokolahi taha ʻo e kau mātuʻá ʻoku nau ngāue paʻanga ke poupouʻi kinautolu pea mo honau ngaahi fāmilí. Ko e kau mātuʻá ʻoku ʻikai ke fakakalakalasi pea ʻoku ʻikai ke nau māʻolunga ange kinautolu ʻi he kau mēmipa kehe ʻo e fakatahaʻangá. Ko e kupuʻi leá ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga pe fakalāngilangi.

 ngāue fakamalanga. ʻOku ʻuhinga ia ki he ngāue fakafaifekau ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he muimui ki he fekau ʻa Sīsū ke vahevahe ʻa e “ongoongo lelei . . . ʻo e Puleʻangá” ki he kakai “ʻi he kotoa ʻo e māmani kuo nofoʻí ko ha fakamoʻoni ki he ngaahi puleʻanga kotoa pē.”​—Mātiu 24:14; 28:19.

Pēteli, tokotaha Pēteli, fāmili Pēteli. Ko e “Pēteli” ko ha hingoa faka-Hepelū ʻoku ʻuhingá ko e “Fale ʻo e ʻOtuá.” ʻOku uiʻaki ia ʻa e ngaahi fale ʻoku ngāueʻaki ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ke tataki mo poupouʻi ʻenau ngaahi ngāue fakalaumālie makatuʻunga ʻi he Tohi Tapú ʻi he fonua pe feituʻu taki taha. Ko e kau Fakamoʻoni ʻoku ngāue ʻi he ngaahi fale ko ení ʻoku nau ngāue pole ʻo ʻikai ke nau vahe ʻoku ʻiloa kinautolu ko e “kau Pēteli.” ʻI he tuʻunga ko ha kulupu, ʻoku ui kinautolu ko e “fāmili Pēteli” koeʻuhí ʻoku nau nofo, lotu pea ngāue fakataha ʻi he ngaahi fale peheé hangē pē ko ha fāmili. Ko e kupuʻi lea “tokotaha Pēteli” ʻoku ʻikai ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga ke fakalāngilangiʻi ʻaki ʻa e faʻahinga ʻoku ngāue ʻi aí.

sevāniti fakafaifekau. Ko ha tangata fakakaukau fakalaumālie ʻa ia ko ha Fakamoʻoni kuo fakanofo ke tokoni ki he kau mātuʻá ʻi hono tokangaʻi ʻa e fakatahaʻangá. Ke ngāue ko ha sevāniti fakafaifekau, kuo pau ke ne hokohoko atu ke aʻusia ʻa e ngaahi tuʻunga taau Fakatohitapu ʻoku lisi ʻi he 1 Tīmote 3:8-10, 12, 13 mo e Taitusi 2:2, 6-8. Ko e kau sevāniti fakafaifekaú ʻoku nau tokangaʻi ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu mahuʻinga pea poupou ki he ngaahi ngāue ʻi ha fakatahaʻanga. ʻOku ʻikai ke totongi ʻene ngāué pea ʻoku ʻikai ke ne ngāue totongi ki he fakatahaʻanga ʻokú ne kau ki aí pe ko ha kautaha pē ʻoku felāveʻi mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e tokolahi taha ʻo e kau sevāniti fakafaifekaú ʻoku nau ngāue paʻanga ke poupouʻi kinautolu mo honau ngaahi fāmilí. ʻI he faai atu ʻa e taimí, ko e niʻihi ʻo e kau sevāniti fakafaifekaú ʻe lava nai ke nau aʻusia ʻa e ngaahi tuʻunga taau Fakatohitapu ke ngāue ko e kau mātuʻa. Ko e kupuʻi lea “sevāniti fakafaifekau” ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi.

sēketi. Ko ha kulupu ʻo e ngaahi fakatahaʻanga ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi ha feituʻu pau kuo vaheʻi.

Sihova. Ko e huafa fakafoʻituitui ʻo e ʻOtua māfimafi-aoniú mo e Tokotaha-Fakatupú ʻo hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he Tohi Tapú. (Saame 83:18) Ko e foʻi lea “Sihova” ʻoku ʻikai totonu ke ngāueʻaki ia ʻo ʻuhingá ki ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.

Sīsū Kalaisi. Ko e ʻuluaki ʻAlo fakatupu ʻo e ʻOtuá. ʻOku vakai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová kia Kalaisi ko honau Takí ia pea feinga ke faʻifaʻitaki ki heʻene ngaahi faʻifaʻitakiʻangá pea ngāueʻaki ʻene ngaahi akonakí. ʻOku vakai ʻa e Kau Fakamoʻoní kiate ia ko e moʻungaʻi tangata lahi taha ia kuo moʻui maí, ko e Fakamoʻoni tuʻu-ki-muʻa ia ʻa Sihová, pea ko e tokotaha tefito ia ʻe ngāueʻaki ʻe Sihova ke fakahaofi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá.​—ʻAisea 9:6, 7; Fakahā 1:5.

tāimuʻa. Ko e hingoa ia ʻoku ngāueʻaki ki ha tokotaha ʻoku feinga mālohi ke ngāueʻi ha houa pau ʻi he māhina taki taha ʻi he ngāue fakafaifekaú. ʻOku faʻa ngāueʻaki lahi taha iá ko e fakanounou ki he “tāimuʻa tuʻumaʻu,” ko ha tokotaha ʻokú ne ngāueʻi ʻa e houa ʻe 600 ʻi he taʻu taki taha (houa ʻe 50 ʻi he māhina taki taha). ʻI he taimi ʻe niʻihi ʻoku ngāueʻaki ia ko e fakanounou ki he “tāimuʻa tokoni,” ko ha tokotaha ʻokú ne ngāueʻi ʻa e houa ʻe 15 pe 30 ʻi ha māhina pe ʻi ha ngaahi māhina hokohoko. Ko e kau tāimuʻá ʻoku ʻikai ke totongi ʻenau ngāué mo ʻenau ngāue fakafaifekaú pea ʻoku ʻikai ke nau ngāue totongi ki he fakatahaʻanga ʻoku nau kau ki aí pe ko ha kautaha pē ʻoku felāveʻi mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e tokolahi taha ʻo e kau tāimuʻá ʻoku nau ngāue paʻanga ke poupouʻi kinautolu. Ko e kupuʻi lea “tāimuʻa” ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi.

tokotaha malanga. Ko ha taha ʻoku kau ki he ngāue fakafaifekaú pea ko ha konga ia ʻo e fakatahaʻanga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e ngaahi tuʻunga tāú ʻoku kau ki ai hono mahinoʻi pea tui ki he ngaahi akonaki Fakatohitapu tefitó kae toe pehē ke moʻui ʻo fehoanaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻa e ʻOtuá. Ko e kau malangá ʻoku ʻikai ke totongi ʻenau ngāué mo ʻenau ngāue fakafaifekaú pea ʻoku ʻikai ke nau ngāue totongi ki he fakatahaʻanga ʻoku nau kau ki aí pe ko ha kautaha pē ʻoku felāveʻi mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Ko e kupuʻi leá ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi.

tokoua. Ko ha tangata ʻoku ʻosi papitaiso ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku mataʻitohi siʻi ʻi he taimi ʻoku ngāueʻaki ai ʻi ha ʻuhinga fakalūkufua. ʻOku mataʻitohi lahi ʻi he taimi ʻoku ngāueʻaki fakataha ai mo e fakaiku ʻo ha tangata ko ha Fakamoʻoni hangē ko e Tokoua Mafi. ʻOku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi. ʻOku ngāueʻaki tatau pē ʻi he taimi ʻoku lave ai ki ha fefine ko ha Fakamoʻoni hangē ko e Tuofefine Mafi.

tuofefine. Ko ha fefine ʻoku ʻosi papitaiso ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. ʻOku mataʻitohi siʻi ʻi he taimi ʻoku ngāueʻaki ai ʻi ha ʻuhinga fakalūkufua. ʻOku mataʻitohi lahi ʻi he taimi ʻoku ngāueʻaki fakataha ai mo e fakaiku ʻo ha fefine ko ha Fakamoʻoni hangē ko e Tuofefine Mafi. ʻOku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi. ʻOku ngāueʻaki tatau pē ʻi he taimi ʻoku lave ai ki ha tangata ko ha Fakamoʻoni hangē ko e Tokoua Mafi.

ʻĀ Hake! Ko ha makasini ʻoku pulusi pea tufaki ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Naʻe fuofua pulusi ia ʻi he 1919 ʻo ʻiloa ko e The Golden Age pea naʻe liliu ia ki he Consolation ʻi he 1937. Ko e ʻĀ Hake! naʻe kamata ngāueʻaki ia ʻi he ʻīsiu ʻo ʻAokosi 22, 1946. Naʻe fili ʻa e ʻuluʻi kaveinga ʻĀ Hake! ke fakamamafaʻi ki he kau lautohí ʻoku totonu ke nau lāuʻilo ʻoku tau lolotonga moʻui ʻi ha taimi mātuʻaki mahuʻinga ʻo fakatatau ki he Tohi Tapú.

ʻasemipilī. Sio ki he:  ʻasemipilī fakasēketi.

 ʻasemipilī fakasēketi. Ko ha fakataha ʻaho ʻe taha ʻa e ngaahi fakatahaʻanga kehekehe ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻoku fakahoko tuʻo ua ʻi he taʻu. Ko e ngaahi ʻasemipilī fakasēketí ʻoku ʻatā ia ki he kakaí ke nau kau ki ai pea ʻoku fakataumuʻa ia ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke ʻunuʻunu ofi ange ki he ʻOtuá. ʻOku kau ki he polokalamá ʻa e ngaahi fokotuʻu ke tokoniʻi ʻa e kau fanongo mei he taʻumotuʻa kehekehe ke nau maʻu ʻaonga mei he faleʻi ʻa e Tohi Tapú. ʻOku kau ki ai ʻa e ngaahi fakahāhā ke fakatātaaʻi ʻa e founga ke ngāueʻaki ai ʻa e ngaahi lēsoni Fakatohitapú ʻi he moʻui fakaʻahó. ʻOku faʻa fakahoko ia ʻi he ngaahi Holo ʻAsemipilī ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ka ʻoku toe lava pē ʻo mamata ki ai ʻi he ʻinitanetí. Ko e anga-mahení, ʻoku fakahoko ʻa e ngaahi polokalamá ʻi he fakaʻosinga uiké.

ʻōfisi vaʻa. Ko e senitā pule fakalotofonua ia mo e ngaahi ʻōfisi ʻo ha Kōmiti Vaʻa ʻoku ngāueʻaki ke poupouʻi mo tokangaʻi ʻa e ngaahi ngāue fakalaumālie ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi ha fonua ʻe taha pe lahi ange ai. ʻOku faʻa ui fakanounou ia ʻi he taimi ʻe niʻihi ko e “vaʻa.”

ʻovasia sēketi. Ko ha mātuʻa taukei ʻoku ngāue ʻi he malumalu ʻo e tataki ʻa e ʻōfisi vaʻa fakalotofonuá ʻa ia (fakataha mo hono uaifí kapau ʻoku ʻosi mali) ʻokú ne ʻaʻahi maʻu pē ki he fakatahaʻanga taki taha ʻi ha sēketi, ʻo faʻa tuʻo ua ʻi he taʻu. Tānaki atu ki he fakalototoʻa fakafoʻituitui ʻokú ne ʻoatu ki he faʻahinga ʻoku kau ki he fakatahaʻanga taki taha, ʻokú ne ʻoatu ʻa e fakalototoʻa mo e ngaahi fokotuʻu ki he kau mātuʻá mo e kau sevāniti fakafaifekaú. ʻOku teuteu ʻe he kau ʻovasia sēketí ha polokalama ʻo e fakahinohino ʻo fakatefito ki he fakatahaʻanga taki taha. Ko e kupuʻi leá ʻoku ʻikai ke ngāueʻaki ia ko ha hingoa fakalakanga fakalāngilangi.

NOUTI: ʻI hono faʻu ha fakamatala fekauʻaki mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, kātaki ʻo ngāueʻaki ʻa e hingoa kakató ʻi he fuofua lave ki ai ʻi ha kupu.