Skip to content

FAKAMATALAʻI ʻO E NGAAHI KONGA TOHI TAPÚ

ʻAisea 26:3​—“Te Ke Tauhi Ia i he Melino Haohaoa, Aia Oku Faaki Hono Loto Kiate Koe”

ʻAisea 26:3​—“Te Ke Tauhi Ia i he Melino Haohaoa, Aia Oku Faaki Hono Loto Kiate Koe”

 “Te ke maluʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau falala kakato atu kiate koé; te ke ʻoange kiate kinautolu ha melino hokohoko, koeʻuhi ko koe ʻoku nau falala atu ki aí.”​—‘Aisea 26:3, Liliu Tohi Tapu Māmani Foʻoú.

 “Te ke tauhi ia i he melino haohaoa, aia oku faaki hono loto kiate koe: koeuhi oku ne falala kiate koe.”​—ʻAisea 26:3, Paaki Motuʻa.

ʻUhinga ʻo e ʻAisea 26:3

 ʻI he ngaahi lea fakafiemālie ko ení, ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he palōfita ko ʻAiseá ko e ʻOtuá ʻokú ne maluʻi kinautolu ʻoku falala kakato kiate Iá. ʻOkú ne fai ia ʻaki hono tokoniʻi ʻa e faʻahinga peheé ke nau ongoʻi malu mo melino.

 “Te ke maluʻi ʻa e faʻahinga ʻoku nau falala kakato atu kiate koé.” ʻOku fakamatalaʻi ʻi he konga ko eni ʻo e vēsí ʻa e faʻahinga ʻoku nau fakapapauʻi kakato ʻi honau ʻatamaí ke falala kia Sihova a ko e ʻOtuá ʻi he taimi kotoa pē. Ko e faʻahinga ʻoku nau falala ki he ʻOtuá ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku fiemaʻu ke nau fakafalala kiate ia. Ko e fakatātaá, ʻoku ʻikai ke nau falala pē ki heʻenau fakakaukaú ʻi hono fai ʻa e ngaahi fili mahuʻingá. ʻI hono kehé, ʻoku nau fakakaukau maʻu pe ki he vakai ʻa e ʻOtuá ʻi he meʻa kotoa pē ʻoku nau faí. (Palōveepi 3:5, 6) ʻOku nau fakapapauʻi eni ʻaki hono lau fakalelei ʻene Folofolá, ʻa e Tohi Tapú, pea fakakaukau loloto fekauʻaki mo e meʻa ʻoku nau laú. (Saame 1:2; 119:15) ʻI heʻenau fehangahangai mo e ngaahi tuʻunga faingataʻá, ʻoku nau hanga kia Sihova ʻi he lotu tōtōivi, ʻo kole ʻene tokoní. (Saame 37:5; 55:22) ʻI he fai peheé, ʻoku nau fakahāhā ai ʻenau falala pau ki he ʻOtuá, ʻa ia te ne ʻoange kiate kinautolu ʻa e melinó.

 “Te ke ʻoange kiate kinautolu ha melino hokohoko.” ʻI he muʻaki lea faka-Hepeluú, ko e foʻi lea ki he “melino” ʻoku ʻasi tuʻo ua ia ke fakamamafaʻi; ko ia ai, ke fakahaaʻi ení, ko e kupuʻi lea ko ení ʻe lava ke liliu ia ko e “melino hokohoko,” “melino haohaoa” pe “melino kakato.” ʻI hono toe fakalea ʻe taha, ko kinautolu ʻoku falala kakato kia Sihová ʻoku nau maʻu ʻa e melino, ko ha nonga ʻi loto ʻoku ʻikai fakafalala ia ki honau ngaahi tuʻungá. (Saame 112:7; 119:165) Ko e melino ko ení, ʻoku haʻu ia mei hono maʻu ha vahaʻangatae fakafoʻituitui vāofi mo Sihova pea mo e feinga ke fai ʻa e meʻa ʻoku totonu ʻi hono ʻaó.​—Palōveepi 3:32; ʻAisea 48:18.

 Ko e “melino hokohoko” ko ení ʻoku ʻikai ke ʻuhinga ia ʻoku maluʻi ʻe he ʻOtuá ʻene kau lotú mei he ngaahi faingataʻá, ʻo fakahaofi kinautolu mei he loto-moʻua kotoa pē. (1 Sāmiuela 1:6, 7; Siope 6:1, 2; Saame 31:9) ʻI hono kehé, ʻokú ne tokoniʻi kinautolu ke nau fekuki mo honau ngaahi faingataʻá. (ʻAisea 41:10, 13) ʻOkú ne tali ʻenau ngaahi lotú, ʻo ʻoange kiate kinautolu ʻa e poto, mālohi mo e fakafiemālie. (Saame 94:19; Palōveepi 2:6; ʻAisea 40:29) Ko hono olá, ʻe lava ke nau nofoʻaki nonga pē naʻa mo e ʻi he ngaahi tuʻunga faingataʻá.​—Filipai 4:6, 7.

Puipuituʻa ʻo e ʻAisea 26:3

 Naʻe moʻui ʻa e palōfita ko ʻAiseá lolotonga ʻa e senituli hono valu K.M. Ko e tokolahi ʻi Siuta ʻi he taimi ko iá, pea mo e ngaahi taʻu ki mui aí, naʻe ʻikai ke nau lotu faitōnunga kia Sihova ko e ʻOtuá. Ko hono olá, naʻe faai atu pē ʻo fakaʻatā ʻe Sihova ʻa honau kolomuʻá, ʻa Selusalema, ke fakaʻauha ʻi he taʻu 607 K.M.

 Kae kehe, laka hake ʻi he taʻu ʻe teau ki muʻa ʻi he fakaʻauhá, naʻe hiki ʻe ʻAisea ha hiva fakaekikite ʻo e fakahīkihiki kia Sihova ʻa ia ʻoku hiki ʻi he vahe 26. (ʻAisea 26:1-6) Naʻe tuhu ʻa e hiva ko iá ki ha taimi ʻi he kahaʻú ʻe toe langa ai ha kolo lahi, ʻa ia ʻoku ngalingali ko Selusalema, ʻi he fonua ko Siutá.

 Naʻe kakato hono langa ʻo Selusalemá ʻi he ngaahi taʻu ki mui ʻi he 537 K.M. ʻI he hoko ʻa e meʻa ko iá, ko e kau Siu faitōnunga naʻe toe fakafokí naʻe lava ke nau ongoʻi malu mo nau pehē: “ʻOku mau maʻu ha kolo mālohi.” (ʻAisea 26:1) Kae kehe, ko e ngaahi ʻā fakakolotau ʻo e koló naʻe ʻikai ko e meʻa ia naʻá ne ʻai ʻa e koló ke mālohí. ʻI hono kehé, ko e maluʻanga ʻo e koló naʻe fakafalala ia ki he tāpuaki mo e maluʻi ʻa Sihová.​—ʻAisea 26:2.

 ʻOku meimei tatau pē mo e ʻahó ni. Ko kinautolu ʻoku nau falala kakato kia Sihová ʻoku nau ongoʻi malu koeʻuhí ʻoku nau vakai kiate ia ko honau “Makatuʻu” pe hūfangaʻanga.​—ʻAisea 26:4.

 Sio ʻi he vitiō nounou ko ení ke maʻu ha vakai fakalūkufua ki he tohi ʻa ʻAiseá.

a Ko e Sihová, ko e huafa fakafoʻituitui ia ʻo e ʻOtuá. (Saame 83:18) Sio ki he kupu “Ko Hai ʻa Sihova?