ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

จาก​ปก | ผู้​ขี่​ม้า​ทั้ง​สี่ ส่ง​ผล​ต่อ​คุณ​อย่าง​ไร?

ผู้ขี่ม้าทั้งสี่ พวกเขาเป็นใคร?

ผู้ขี่ม้าทั้งสี่ พวกเขาเป็นใคร?

เรื่อง​ผู้​ขี่​ม้า​ทั้ง​สี่​อาจ​ดู​ลึกลับ​และ​น่า​กลัว แต่​จริง ๆ แล้ว​เรื่อง​นี้​ไม่​ได้​เป็น​แบบ​นั้น ทำไม​ล่ะ? เพราะ​คัมภีร์​ไบเบิล​และ​เหตุ​การณ์​หลาย​อย่าง​ที่​เกิด​ขึ้น​ช่วย​ให้​เรา​รู้​ว่า​ผู้​ขี่​ม้า​แต่​ละ​คน​เป็น​ใคร​และ​หมาย​ถึง​อะไร และ​ถึง​แม้​เรื่อง​นี้​เป็น​สัญญาณ​ของ​ความ​ทุกข์​ลำบาก​ที่​เกิด​ขึ้น​บน​โลก แต่​ก็​เป็น​ข่าว​ดี​สำหรับ​คุณ​และ​ครอบครัว​ด้วย เป็น​อย่าง​นั้น​ได้​อย่าง​ไร? ก่อน​อื่น ให้​เรา​มา​ดู​ลักษณะ​ของ​ผู้​ขี่​ม้า​แต่​ละ​คน​กัน

ผู้​ขี่​ม้า​สี​ขาว

นิมิต​นี้​เริ่ม​ด้วย​คำ​พูด​ที่​ว่า “และ​ผม​ก็​เห็น ดู​นั่น! มี​ม้า​ขาว​ตัว​หนึ่ง คน​ที่​ขี่​ม้า​ตัว​นั้น​มี​คัน​ธนู​และ​ได้​รับ​มงกุฎ ท่าน​ควบ​ม้า​ออก​ไป​อย่าง​ผู้​มี​ชัย​เพื่อ​จะ​ได้​ชัย​ชนะ​อย่าง​เด็ดขาด”—วิวรณ์ 6:2

ผู้​ขี่​ม้า​สี​ขาว​เป็น​ใคร? แหล่ง​ข้อมูล​สำคัญ​ที่​ทำ​ให้​เรา​รู้​ว่า​เขา​เป็น​ใคร​มี​บอก​ไว้​ใน​หนังสือ​เล่ม​เดียว​กัน​นี้​คือ​หนังสือ​วิวรณ์ ซึ่ง​มี​การ​ระบุ​ตัว​ผู้​ขี่​ม้า​ใน​สวรรค์​ผู้​นี้​ว่า​เป็น “โฆษก​ของ​พระเจ้า” (วิวรณ์ 19:11-13) ตำแหน่ง​โฆษก​เป็น​ของ​พระ​เยซู​คริสต์ เพราะ​ท่าน​ทำ​หน้า​ที่​เป็น​ผู้​พูด​แทน​พระเจ้า (ยอห์น 1:1, 14) นอก​จาก​นั้น ท่าน​ถูก​เรียก​ว่า “กษัตริย์​เหนือ​กษัตริย์​ทั้ง​หลาย​และ​นาย​เหนือ​เจ้านาย​ทั้ง​หลาย” และ​ท่าน “ซื่อ​สัตย์​และ​เชื่อถือ​ได้” (วิวรณ์ 19:11, 16) เห็น​ได้​ชัด​ว่า พระ​เยซู​ได้​รับ​อำนาจ​ให้​เป็น​กษัตริย์​นัก​รบ และ​ท่าน​จะ​ไม่​ใช้​อำนาจ​ใน​ทาง​ทุจริต​หรือ​ใน​ทาง​ที่​ไม่​ถูก​ต้อง อย่าง​ไร​ก็​ตาม นี่​อาจ​ทำ​ให้​เกิด​คำ​ถาม​บาง​อย่าง​ด้วย

ใคร​เป็น​ผู้​ให้​อำนาจ​พระ​เยซู​ออก​ไป​รบ​และ​ได้​ชัย​ชนะ? (วิวรณ์ 6:2) ผู้​พยากรณ์​ดาเนียล​เห็น​นิมิต​เกี่ยว​กับ​เมสสิยาห์ (หมาย​ถึง ผู้​ที่​พระเจ้า​แต่ง​ตั้ง) ซึ่ง​มี​การ​เรียก​ผู้​นี้​ว่า “ลูก​มนุษย์” ที่​ได้​รับ “เกียรติยศ และ​อำนาจ​ปกครอง​ใน​รัฐบาล” จาก “ผู้​มี​ชีวิต​อยู่​ตั้ง​แต่​ดึกดำบรรพ์” คือ​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า * (ดาเนียล 7:13, 14) ดัง​นั้น ผู้​ที่​ให้​อำนาจ​และ​สิทธิ​แก่​พระ​เยซู​ใน​การ​ปกครอง​และ​พิพากษา​ก็​คือ​พระเจ้า​ผู้​มี​พลัง​อำนาจ​สูง​สุด หลาย​ครั้ง​ที่​คัมภีร์​ไบเบิล​ใช้​สี​ขาว​เป็น​สัญลักษณ์​ถึง​ความ​ถูก​ต้อง​ชอบธรรม ดัง​นั้น จึง​เหมาะ​สม​ที่​จะ​ใช้​ม้า​สี​ขาว​เป็น​สัญลักษณ์​ถึง​สงคราม​ที่​ถูก​ต้อง​ชอบธรรม​ซึ่ง​นำ​โดย​ลูก​ชาย​ของ​พระเจ้า—วิวรณ์ 3:4; 7:9, 13, 14

ผู้​ขี่​ม้า​เริ่ม​ควบ​ม้า​เมื่อ​ไร? ขอ​สังเกต​ว่า​ผู้​ขี่​ม้า​คน​แรก​คือ​พระ​เยซู​เริ่ม​ควบ​ม้า​เมื่อ​ท่าน​ได้​รับ​มงกุฎ (วิวรณ์ 6:2) แล้ว​พระ​เยซู​ได้​รับ​มงกุฎ​เพื่อ​เป็น​กษัตริย์​ใน​สวรรค์​เมื่อ​ไร? ท่าน​ไม่​ได้​รับ​ใน​ทันที​ตอน​ที่​กลับ​ไป​สวรรค์​หลัง​จาก​ฟื้น​ขึ้น​จาก​ตาย คัมภีร์​ไบเบิล​บอก​ว่า​ท่าน​ต้อง​รอ​อยู่​ช่วง​หนึ่ง​ก่อน (ฮีบรู 10:12, 13) พระ​เยซู​บอก​สาวก​ถึง​สัญญาณ​ต่าง ๆ ที่​ทำ​ให้​รู้​ว่า​ช่วง​เวลา​ที่​ท่าน​ต้อง​รอ​คอย​สิ้น​สุด​ลง​และ​การ​ปกครอง​ของ​ท่าน​ใน​สวรรค์​ได้​เริ่ม​ต้น ท่าน​บอก​ว่า​เมื่อ​การ​ปกครอง​ของ​ท่าน​เริ่ม​ต้น​ขึ้น สภาพการณ์​ต่าง ๆ ใน​โลก​จะ​แย่​ลง​อย่าง​เห็น​ได้​ชัด จะ​เกิด​สงคราม การ​ขาด​แคลน​อาหาร และ​โรค​ระบาด (มัทธิว 24:3, 7; ลูกา 21:10, 11) มนุษย์​ทั้ง​สิ้น​เข้า​สู่​ช่วง​เวลา​นั้น​จริง ๆ เพราะ​ไม่​นาน​หลัง​จาก​สงคราม​โลก​ครั้ง​ที่ 1 ซึ่ง​เกิด​ขึ้น​ใน​ปี ค.ศ. 1914 โลก​ก็​ตก​อยู่​ใน​ช่วง​เวลา​ที่​ยาก​ลำบาก​ตาม​ที่​คัมภีร์​ไบเบิล​เรียก​ว่า “สมัย​สุด​ท้าย”—2 ทิโมธี 3:1-5

แต่​ทำไม​สภาพการณ์​ของ​โลก​กลับ​แย่​ลง​แทน​ที่​จะ​ดี​ขึ้น​ทั้ง ๆ ที่​พระ​เยซู​ได้​รับ​มงกุฎ​เพื่อ​เป็น​กษัตริย์​แล้ว​ตั้ง​แต่​ปี 1914? เพราะ​พระ​เยซู​ยัง​ไม่​ได้​ปกครอง​โลก แต่​ท่าน​เริ่ม​ปกครอง​ใน​สวรรค์ ตอน​นั้น​ได้​เกิด​สงคราม​ขึ้น​ใน​สวรรค์ และ​พระ​เยซู​หรือ​อีก​ชื่อ​คือ​มีคาเอล​ซึ่ง​เป็น​กษัตริย์​องค์​ใหม่​ได้​เหวี่ยง​ซาตาน​กับ​ปีศาจ​พวก​ของ​มัน​ลง​มา​บน​โลก (วิวรณ์ 12:7-9, 12) ซาตาน​ถูก​จำกัด​ให้​อยู่​แต่​ใน​โลก ตั้ง​แต่​ตอน​นั้น​มัน​ก็​โกรธ​มาก มัน​รู้​ว่า​เวลา​ของ​มัน​เหลือ​น้อย​เต็ม​ที ที่​จริง อีก​ไม่​นาน​พระเจ้า​จะ​จัด​การ​กับ​ซาตาน​ที่​อยู่​บน​โลก​นี้ เพราะ​นั่น​เป็น​ความ​ต้องการ​ของ​พระองค์ (มัทธิว 6:10) ตอน​นี้​ให้​เรา​มา​ดู​กัน​ว่า ผู้​ขี่​ม้า​ที่​เหลือ​อีก​สาม​คน​จะ​ช่วย​ให้​เรา​แน่​ใจ​ได้​อย่าง​ไร​ว่า​เรา​อยู่​ใน “สมัย​สุด​ท้าย” ที่​มี​แต่​ปัญหา​จริง ๆ ผู้​ขี่​ม้า​อีก​สาม​คน​ไม่​เหมือน​กับ​ผู้​ขี่​ม้า​คน​แรก​ที่​เรา​ระบุ​ได้​ชัดเจน​ว่า​เป็น​บุคคล เพราะ​ผู้​ขี่​ม้า​ที่​ตาม​มา​ทั้ง​สาม​หมาย​ถึง สภาพการณ์​ต่าง ๆ ที่​เกิด​ขึ้น​กับ​สังคม​มนุษย์​ทั่ว​โลก

ผู้​ขี่​ม้า​สี​แดง

“ม้า​อีก​ตัว​หนึ่ง​ก็​ออก​มา เป็น​ม้า​สี​แดง​เพลิง คน​ที่​ขี่​ม้า​ตัว​นั้น​ได้​รับ​อนุญาต​ให้​เอา​สันติ​สุข​ไป​จาก​โลก ให้​ผู้​คน​รบรา​ฆ่า​ฟัน​กัน และ​เขา​ได้​รับ​ดาบ​เล่ม​ใหญ่​เล่ม​หนึ่ง”—วิวรณ์ 6:4

ผู้​ขี่​ม้า​ตัว​นี้ หมาย​ถึง สงคราม เรา​สังเกต​ว่า​ผู้​ขี่​ม้า​ตัว​นี้​เอา​สันติ​สุข​ไป​จาก​ทั้ง​โลก​ไม่​ใช่​แค่​ไม่​กี่​ประเทศ ใน​ปี 1914 ได้​เกิด​สงคราม​ใหญ่​ระดับ​โลก ซึ่ง​ถือ​เป็น​ครั้ง​แรก​ใน​ประวัติศาสตร์ แล้ว​หลัง​จาก​นั้น​ไม่​นาน​ก็​เกิด​สงคราม​โลก​ครั้ง​ที่​สอง​ตาม​มา​อีก มี​การ​ประมาณ​กัน​ว่า ตั้ง​แต่​ปี 1914 เป็น​ต้น​มา คน​ที่​เสีย​ชีวิต​จาก​สงคราม​และ​ความ​ขัด​แย้ง​มี​มาก​กว่า 100 ล้าน​คน! นอก​จาก​นั้น ยัง​มี​คน​อีก​มาก​มาย​ที่​ต้อง​ทน​ทุกข์​เพราะ​ได้​รับ​บาดเจ็บ​จาก​การ​สู้​รบ

ขอบ​เขต​ของ​สงคราม​ใน​สมัย​ปัจจุบัน​กว้าง​ไกล​ขนาด​ไหน? ขนาด​ที่​มนุษย์​มี​ความ​สามารถ​ที่​จะ​ทำลาย​ล้าง​ชีวิต​มนุษย์​ทั้ง​โลก​ได้ ซึ่ง​เมื่อ​ก่อน​มนุษย์​ไม่​มี​ความ​สามารถ​ที่​จะ​ทำ​ได้​ขนาด​นี้ แม้​แต่​องค์การ​ที่​ผู้​คน​ถือ​กัน​ว่า​ช่วย​สร้าง​สันติภาพ เช่น องค์การ​สหประชาชาติ ก็​ไม่​สามารถ​หยุด​ยั้ง​ม้า​สี​แดง​นี้​ได้

ผู้​ขี่​ม้า​สี​ดำ

“แล้ว​ผม​ก็​เห็น ดู​นั่น! มี​ม้า​สี​ดำ​ตัว​หนึ่ง คน​ที่​ขี่​ม้า​ตัว​นั้น​ถือ​ตราชู​อยู่ ผม​ได้​ยิน​เสียง​ที่​เหมือน​กับ​ว่า​ดัง​มา​จาก​สิ่ง​มี​ชีวิต​ทั้ง​สี่​นั้น​พูด​ว่า ‘ข้าว​สาลี​ลิตร​ละ 1 เดนาริอัน ข้าว​บาร์เลย์ 3 ลิตร 1 เดนาริอัน และ​อย่า​ใช้​น้ำมัน​มะกอก​กับ​เหล้า​องุ่น​อย่าง​สิ้น​เปลือง’”—วิวรณ์ 6:5, 6

ผู้​ขี่​ม้า​ตัว​นี้ หมาย​ถึง ความ​อดอยาก เรา​เห็น​ภาพ​จาก​ข้อ​นี้​ว่า อาหาร​ขาด​แคลน​ไป​ทั่ว​จน​หา​ซื้อ​ได้​ยาก ข้าว​สาลี 1 ลิตร​ราคา 1 เดนาริอัน นั่น​เท่า​กับ​ค่า​แรง​หนึ่ง​วัน​เต็ม​ใน​สมัย​ศตวรรษ​แรก! (มัทธิว 20:2) และ​ด้วย​จำนวน​เงิน​เท่า​กัน​สามารถ​ซื้อ​ข้าว​บาร์เลย์​ซึ่ง​เป็น​ธัญพืช​ที่​ถือ​ว่า​คุณภาพ​ต่ำ​กว่า​ข้าว​สาลี​ได้​แค่ 3 ลิตร แล้ว​ครอบครัว​ที่​มี​สมาชิก​หลาย​คน​จะ​มี​พอ​กิน​ไป​ได้​นาน​แค่​ไหน? ดัง​นั้น จึง​มี​การ​เตือน​ให้​ผู้​คน​ประหยัด​แม้​แต่​อาหาร​ธรรมดา ๆ ที่​กิน​กัน​อยู่​ทุก​วัน เพราะ​มี​การ​พูด​ถึง​น้ำมัน​มะกอก​และ​เหล้า​องุ่น​ซึ่ง​เป็น​ภาพ​เปรียบ​เทียบ​แทน​วัตถุ​ดิบ​พื้น​ฐาน​ที่​ใช้​ทำ​อาหาร​กัน​ทั่ว​ไป​ใน​สมัย​นั้น

ตั้ง​แต่​ปี 1914 เป็น​ต้น​มา มี​หลักฐาน​อะไร​ไหม​ที่​ทำ​ให้​เรา​เห็น​ว่า ผู้​ขี่​ม้า​สี​ดำ​กำลัง​ควบ​ม้า​อยู่? มี​สิ! ใน​ช่วง​ศตวรรษ​ที่ 20 มี​ผู้​คน​ประมาณ 70 ล้าน​คน​ต้อง​เสีย​ชีวิต​จาก​ความ​อดอยาก หน่วย​งาน​หนึ่ง​กะ​ประมาณ​ว่า “มี 805 ล้าน​คน หรือ​ประมาณ 1 ใน 9 ของ​ประชากร​โลก​ขาด​สาร​อาหาร​เรื้อรัง​ใน​ช่วง​ปี 2012-2014” รายงาน​อีก​ฉบับ​หนึ่ง​มี​การ​เปิด​เผย​ว่า “ใน​แต่​ละ​ปี ความ​หิว​โหย​คร่า​ชีวิต​ผู้​คน​มาก​กว่า​โรค​เอดส์ มาลาเรีย และ​วัณโรค​รวม​กัน” ไม่​ว่า​จะ​มี​ความ​พยายาม​จริงจัง​มาก​แค่​ไหน​ใน​การ​ช่วย​ผู้​หิว​โหย แต่​ผู้​ขี่​ม้า​สี​ดำ​ก็​ยัง​ควบ​ม้า​ต่อ​ไป​อย่าง​ไม่​หยุด​ยั้ง

ผู้​ขี่​ม้า​สี​ซีด

“แล้ว​ผม​ก็​เห็น ดู​นั่น! มี​ม้า​สี​ซีด​ตัว​หนึ่ง คน​ที่​ขี่​ม้า​ตัว​นั้น​ชื่อ​ความ​ตาย และ​หลุม​ศพ​ก็​ตาม​มา​ติด ๆ ความ​ตาย​และ​หลุม​ศพ​ได้​รับ​อำนาจ​ที่​จะ​ฆ่า​คน 1 ใน 4 ส่วน​ของ​โลก ด้วย​ดาบ​ยาว ด้วย​การ​ขาด​แคลน​อาหาร ด้วย​โรค​ร้าย​ที่​ทำ​ให้​ถึง​ตาย และ​ด้วย​สัตว์​ร้าย​ต่าง ๆ”—วิวรณ์ 6:8

ผู้​ขี่​ม้า​ตัว​ที่​สี่ หมาย​ถึง ความ​ตาย​ที่​เกิด​จาก​โรค​ระบาด​และ​สาเหตุ​อื่น ๆ ไม่​นาน​หลัง​จาก​ปี 1914 หลาย​สิบ​ล้าน​คน​ต้อง​เสีย​ชีวิต​จาก​ไข้หวัด​ใหญ่​สเปน มี​ประมาณ 500 ล้าน​คน​ติด​เชื้อ อัตรา​ผู้​ติด​เชื้อ​ที่​รอด​ชีวิต​มี​ประมาณ 1 ใน 3 คน!

แต่​ไข้หวัด​ใหญ่​สเปน​เป็น​แค่​จุด​เริ่ม​ต้น​เท่า​นั้น ผู้​เชี่ยวชาญ​กะ​ประมาณ​ว่า ช่วง​ศตวรรษ​ที่ 20 มี​มาก​กว่า 300 ล้าน​คน​เสีย​ชีวิต​เพราะ​โรค​ฝี​ดาษ ใน​ทุก​วัน​นี้ แม้​จะ​มี​การ​วิจัย​ทาง​การ​แพทย์​อย่าง​เต็ม​ที่ แต่​ชีวิต​ของ​หลาย​ล้าน​คน​ก็​ต้อง​สั้น​ลง​เพราะ​โรค​เอดส์ วัณโรค และ​มาลาเรีย

ผล​ของ​สงคราม การ​ขาด​แคลน​อาหาร และ​โรค​ระบาด​ก็​คือ​ความ​ตาย หลุม​ศพ​ได้​รวบ​รวม​เหยื่อ​ที่​เสีย​ชีวิต​เหล่า​นั้น​ไป​อย่าง​ไร้​ความ​ปรานี

อนาคต​ที่​ดี​กว่า​รอ​อยู่​ข้าง​หน้า​แล้ว!

ช่วง​เวลา​ที่​ยาก​ลำบาก​ใน​สมัย​ปัจจุบัน​กำลัง​จะ​สิ้น​สุด​ลง ขอ​ให้​จำ​ไว้​ว่า ใน​ปี 1914 พระ​เยซู “ออก​ไป​อย่าง​ผู้​มี​ชัย” โดย​จำกัด​ให้​ซาตาน​อยู่​เฉพาะ​บน​โลก แต่​ท่าน​ยัง​ไม่​ได้​ชัย​ชนะ​อย่าง​เด็ดขาด (วิวรณ์ 6:2; 12:9, 12) อีก​ไม่​นาน ใน​ช่วง​อาร์มาเกดโดน​พระ​เยซู​จะ​ขจัด​อิทธิพล​ของ​ซาตาน​และ​จะ​ทำลาย​มนุษย์​ที่​อยู่​ฝ่าย​มัน​ด้วย (วิวรณ์ 20:1-3) พระ​เยซู​จะ​ไม่​ใช่​แค่​กำจัด​ผู้​ขี่​ม้า​ทั้ง​สาม​ให้​หมด​สิ้น​ไป​เท่า​นั้น แต่​ท่าน​จะ​เปลี่ยน​แปลง​ผล​เสียหาย​ที่​เกิด​จาก​ผู้​ขี่​ม้า​พวก​นั้น​ให้​กลับ​กลาย​เป็น​ผล​ดี​ด้วย จะ​เป็น​แบบ​นั้น​ได้​อย่าง​ไร? ขอ​ให้​เรา​พิจารณา​คำ​สัญญา​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ด้วย​กัน

สงคราม​จะ​ไม่​มี​อีก​ต่อ​ไป จะ​มี​แต่​ความ​สงบ​สุข พระ​ยะโฮวา​จะ “ทำ​ให้​ทั่ว​โลก​ไม่​มี​สงคราม​อีก​เลย​พระองค์​หัก​คัน​ธนู​กับ​หอก” (สดุดี 46:9) คน​ที่​รัก​สันติ “จะ​ชื่นชม​ยินดี​และ​มี​แต่​ความ​สงบ​สุข”—สดุดี 37:11

การ​ขาด​แคลน​อาหาร​จะ​ไม่​มี​อีก​ต่อ​ไป จะ​มี​อาหาร​มาก​มาย​ล้น​เหลือ “จะ​มี​ข้าว​มาก​มาย​ใน​แผ่นดิน บน​ยอด​เขา​ทั้ง​หลาย​จะ​มี​ข้าว​อุดม​สมบูรณ์”—สดุดี 72:16

อีก​ไม่​นาน พระ​เยซู​จะ​เปลี่ยน​แปลง​ผล​เสียหาย​ที่​เกิด​จาก​ผู้​ขี่​ม้า​ทั้ง​สาม​นั้น

โรค​ภัย​ไข้​เจ็บ​และ​ความ​ตาย​จะ​ไม่​มี​อีก​ต่อ​ไป แต่​ทุก​คน​จะ​มี​สุขภาพ​สมบูรณ์​แข็งแรง​และ​มี​ชีวิต​ตลอด​ไป พระเจ้า “จะ​เช็ด​น้ำตา​ทุก​หยด​จาก​ตา​ของ​พวก​เขา ความ​ตาย​จะ​ไม่​มี​อีก​ต่อ​ไป ความ​โศก​เศร้า​หรือ​เสียง​ร้องไห้​เสียใจ​หรือ​ความ​เจ็บ​ปวด​จะ​ไม่​มี​อีก​เลย”—วิวรณ์ 21:4

พระ​เยซู​แสดง​ให้​เห็น​ตัว​อย่าง​ที่​ทำ​ให้​อุ่น​ใจ​ว่า​ชีวิต​ใน​อนาคต​ภาย​ใต้​การ​ปกครอง​ของ​ท่าน​จะ​เป็น​อย่าง​ไร ตอน​ที่​อยู่​บน​โลก​ท่าน​ได้​ทำ​ให้​เกิด​สันติ​สุข ท่าน​ทำ​การ​อัศจรรย์​เพื่อ​เลี้ยง​อาหาร​หลาย​พัน​คน รักษา​คน​เจ็บ​ป่วย และ​แม้​แต่​คน​ที่​เสีย​ชีวิต​ไป​แล้ว​ท่าน​ก็​ทำ​ให้​เขา​กลับ​มา​มี​ชีวิต​อีก​ครั้ง—มัทธิว 12:15; 14:19-21; 26:52; ยอห์น 11:43, 44

พยาน​พระ​ยะโฮวา​ยินดี​ช่วย​คุณ​ให้​เห็น​จาก​คัมภีร์​ไบเบิล​ว่า​คุณ​ต้อง​ทำ​อย่าง​ไร​เพื่อ​จะ​เตรียม​ตัว​ให้​พร้อม​ก่อน​ที่​การ​ควบ​ม้า​เหล่า​นั้น​จะ​สิ้น​สุด​ลง คุณ​อยาก​เรียน​รู้​เพิ่ม​เติม​ไหม?

^ วรรค 7 พระ​ยะโฮวา​เป็น​ชื่อ​ของ​พระเจ้า​ที่​บอก​ไว้​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล