Skip to content

Skip to table of contents

Hatudu respeitu ba Ita-nia kaben

Hatudu respeitu ba Ita-nia kaben

Oinsá atu família moris kontente

Hatudu respeitu ba Ita-nia kaben

Mane ida naran Will * hatete: “Bainhira haʼu-nia feen Sara sente triste, nia sempre tanis. Se haʼu tuur atu koʼalia ho nia, nia sai nervozu no lakohi atu koʼalia ba haʼu. Maski haʼu hakaʼas an maibé haʼu sente buat hotu saugati deʼit.”

Feto ida naran Sara hatete: “Kuandu Will fila ba uma, haʼu tanis hela. Haʼu koko atu esplika tanbasá haʼu triste maibé nia hanetik haʼu koʼalia. Nia dehan problema neʼe ladún boot no diʼak liu husik deʼit. Neʼe halo haʼu sente triste liután.”

DALA ruma Ita mós sente hanesan Will no Sara ka lae? Sira naʼin-rua hakarak atu koʼalia ba malu maibé sira la rona malu. Tanbasá?

Mane no feto sira koʼalia iha dalan neʼebé la hanesan no sira ida-idak nia hanoin no sentimentu mós la hanesan. Dala ruma feto sira hakarak atu fó sai sira-nia sentimentu. Maibé, mane barak hakarak deʼit atu hadiʼa problema lalais hodi uma laran bele hakmatek. Entaun, oinsá mak laʼen no feen bele koʼalia ba malu hodi komprende ida-idak nia sentimentu? Neʼe mak hatudu respeitu ba malu.

Ema neʼebé hatudu respeitu ba ema seluk hakaʼas an atu komprende ema seluk nia sentimentu. Karik husi kiʼik kedas Ita aprende atu hatudu respeitu ba ema neʼebé iha pozisaun aas liu Ita ka iha esperiénsia liu Ita. Maibé, iha moris kaben nian, buat neʼebé susar mak atu hatudu respeitu ba Ita-nia kaben, tanba nia hanesan deʼit ho Ita. Feto ida naran Linda, neʼebé kaben tinan ualu ona, hatete: “Haʼu-nia laʼen Phil rona didiʼak no hakaʼas an atu komprende ema seluk nia sentimentu. Haʼu mós hakarak nia atu komprende haʼu-nia sentimentu.” Karik Ita rona didiʼak no koʼalia ho respeitu ba Ita-nia kolega sira no mós ba ema neʼebé Ita la koñese. Maibé, Ita mós hatudu hahalok neʼe ba Ita-nia kaben ka lae?

Kuandu la hatudu respeitu ba malu, ida-neʼe bele hamosu estrese iha uma laran no bele lori problema boot. Ukun-naʼin ida neʼebé matenek hatete: “Diʼak liu han paun maran ida ho neon-hakmatek duké han ai-han festa nian iha uma ida nakonu ho istori malu.” (Provérbios [Amsal] 17:1, Lembaga Alkitab Indonesia) Bíblia haruka laʼen atu hamtaʼuk, ka hatudu respeitu ba ninia feen. (1 Pedro 3:7) Feen mós tenke “hamtaʼuk nia laʼen”.—Efeso 5:33.

Oinsá mak Ita bele koʼalia ba malu ho respeitu? Mai ita koʼalia kona-ba konsellu balu husi Bíblia.

Kuandu Ita-nia kaben iha buat ruma atu hatete

Buat neʼebé susar: Ema balu gosta atu koʼalia barak duké rona. Ita mós hanesan neʼe ka lae? Bíblia dehan katak ema neʼebé beik mak ida neʼebé “hatán kona-ba buat ida antes nia rona kona-ba neʼe”. (Provérbios 18:13) Entaun, rona uluk, antes Ita atu koʼalia. Tanbasá? Feto ida naran Kara, neʼebé kaben tinan 26 ona, hatete: “Haʼu gosta se haʼu-nia laʼen la koko atu hadiʼa kedas haʼu-nia problema. La importante se nia la bele rezolve problema neʼe. Haʼu hakarak nia atu rona deʼit no komprende haʼu-nia sentimentu.”

Iha parte seluk, mane no feto balu lakohi atu fó sai sira-nia hanoin no sente ladún diʼak se sira-nia kaben obriga sira atu koʼalia kona-ba sira-nia sentimentu. Feto ida naran Lorrie, neʼebé foin kaben, haree katak ninia laʼen presiza tempu barak atu fó sai ninia sentimentu. Nia hatete: “Haʼu presiza atu hatudu pasiénsia hodi nia bele koʼalia sai nia sentimentu.”

Oinsá atu rezolve: Se Ita ho Ita-nia kaben presiza koʼalia kona-ba buat ruma neʼebé karik bele hamosu problema, diʼak atu koʼalia kona-ba neʼe kuandu imi naʼin-rua sente kalma. Oinsá se Ita-nia kaben lakohi atu fó sai ninia sentimentu? Presiza rekoñese katak ema nia hanoin “hanesan bee neʼebé kleʼan, maibé ema neʼebé matenek mak ida neʼebé sei kuru nia”. (Provérbios [Amsal] 20:5) Se ita dada sai lalais bee husi posu, bee sei nakfakar. Hanesan neʼe mós, se Ita obriga Ita-nia kaben atu fó sai lalais ninia sentimentu, karik nia sei sai hirus no lakohi ona atu koʼalia ho Ita. Entaun diʼak atu husu pergunta ho laran-maus no hatudu respeitu. No mós, hatudu pasiénsia se Ita-nia kaben la fó sai kedas ninia sentimentu ho klaru.

Kuandu Ita-nia kaben koʼalia ba Ita, “lalais atu see tilun bá; neineik atu koʼalia, neineik atu hirus”. (Tiago 1:19) Ema neʼebé rona didiʼak ba ema seluk, la rona ho tilun deʼit maibé rona mós ho laran. Kuandu Ita-nia kaben koʼalia ba Ita, koko atu komprende ninia sentimentu. Liuhusi dalan neʼebé Ita rona, Ita-nia kaben bele haree se Ita hatudu respeitu ba nia ka lae.

Jesus hanorin ita oinsá atu rona. Porezemplu, kuandu ema moras ida hakbesik Jesus atu husu ajuda, Jesus la kura nia kedas. Ulukliu, nia rona ba mane neʼe nia sentimentu. Depois, nia husik buat neʼebé nia rona atu book nia laran. Ikusmai, nia kura mane neʼe. (Marcos 1:40-42) Hanesan neʼe mós, kuandu Ita-nia kaben koʼalia ho Ita, diʼak atu halo tuir Jesus nia ezemplu. Karik Ita-nia kaben hakarak deʼit atu Ita hanoin ninia sentimentu, la’ós atu hadiʼa lalais ninia problema. Entaun, rona didiʼak ba nia. Husik buat neʼebé Ita rona book Ita. Depois neʼe mak Ita foin bele koko atu ajuda nia. Se Ita halo nuneʼe, Ita hatudu respeitu ba Ita-nia kaben.

KOKO ATU HALO IDA-NEʼE: Kuandu Ita-nia kaben koʼalia ba Ita, diʼak atu la hatán kedas. Hein toʼo nia koʼalia hotu no Ita komprende buat neʼebé nia hatete. Loron tuirmai, husu ba nia: “Ita sente haʼu rona ba Ita ka lae?”

Kuandu Ita iha buat ruma atu hatete

Buat neʼebé susar: Linda, neʼebé temi ona, hatete: “Programa balu iha televizaun hatudu katak baibain deʼit atu koʼalia aat no hatún ema.” Ema balu sai boot iha família neʼebé la hatudu respeitu ba malu. Depois, kuandu sira kaben, susar ba sira atu troka hahalok sira-neʼe. Feto ida naran Ivy neʼebé hela iha rai-Kanadá hatete: “Haʼu sai boot iha família neʼebé sempre haksesuk malu.”

Oinsá atu rezolve: Kuandu Ita koʼalia kona-ba Ita-nia kaben ba ema seluk, ‘koʼalia deʼit liafuan neʼebé diʼak atu hametin imi-nia maluk nia fiar neʼebé rona’. (Efeso 4:29) Koʼalia kona-ba Ita-nia kaben iha dalan neʼebé halo ema seluk respeita nia.

Maski Ita mesak ho Ita-nia kaben, diʼak atu la koʼalia aat no hatún nia. Iha rai-Israel iha tempu antigu, feto ida naran Mical sai hirus ba ninia laʼen, liurai David. Nia koʼalia aat David hodi dehan katak nia “hanesan mane sira-neʼebé la iha kakutak”. Liafuan sira-neʼe hatún David no ida-neʼe mós halo Maromak la kontente. (2 Samuel 6:20-23) Saida mak ita aprende husi ida-neʼe? Hili didiʼak Ita-nia liafuan kuandu atu koʼalia ba Ita-nia kaben. (Koloso 4:6) Phil, neʼebé kaben ba tinan ualu ona, hatete katak nia ho ninia feen dala ruma iha hanoin neʼebé la hanesan kona-ba buat balu. No nia haree katak buat neʼebé nia hatete, dala ruma bele halo problema sai aat liu. Nia dehan: “Haʼu haree katak ami naʼin-rua diskute malu buka manán deʼit, neʼe ladún diʼak. Haʼu sente katak diʼak liu atu hametin ami-nia relasaun ba malu.”

Feto-faluk ida iha Bíblia nia tempu fó laran-manas ba ninia feto-foun sira atu “hetan fatin hakmatek iha sira ida-idak nia laʼen nia uma”. (Rute 1:9) Sin, kuandu laʼen no feen hatudu respeitu ba malu, sira halo sira nia uma hanesan “fatin hakmatek”.

KOKO ATU HALO IDA-NEʼE: Fó tempu atu koʼalia hamutuk ho Ita-nia kaben kona-ba sujestaun sira iha leten. Husu ba nia: “Kuandu haʼu koʼalia kona-ba Ita iha ema nia oin, Ita sente haʼu hatudu respeitu ka hatún Ita? Haʼu bele halo saida atu koʼalia iha dalan neʼebé diʼak?” Rona didiʼak kuandu Ita-nia kaben fó sai ninia sentimentu. Depois, koko atu halo tuir buat neʼebé nia hatete ba Ita.

Rekoñese katak imi naʼin-rua la hanesan

Buat neʼebé susar: Kaben-naʼin foun balu hanoin sala kona-ba Bíblia nia liafuan neʼebé hatete katak kaben-naʼin sai “isin ida deʼit”. (Mateus 19:5) Sira hanoin katak sira presiza iha hanoin ida deʼit no hahalok ida deʼit. Maibé lakleur, sira haree katak neʼe hanesan mehi deʼit. Tanba sira hanoin la hanesan kona-ba buat ruma, neʼe bele hamosu istori malu. Linda hatete: “Buat neʼebé la hanesan entre haʼu no Phil mak nia la hanoin barak hanesan haʼu. Dala ruma, kuandu haʼu sente estrese, nia kalma deʼit. Ida-neʼe halo haʼu hirus tanba haʼu sente nia ladún interese ba buat neʼebé haʼu hanoin mak importante.”

Oinsá atu rezolve: Hafolin Ita-nia kaben nia hahalok ruma no rekoñese katak imi naʼin-rua la hanesan. Porezemplu: Ita-nia matan la hanesan ho ita-nia tilun, maibé buat rua neʼe serbisu hamutuk hodi ajuda ita hakat ba dalan sorin ho seguru. Feto ida naran Adrienne, neʼebé kaben besik tinan 30 ona hatete: “Ami kaben no sai isin ida deʼit la dehan katak ami sai ema ida deʼit. Entaun, la buat ida se ami iha hanoin neʼebé la hanesan, naran katak ami-nia hanoin la kontra Maromak nia Liafuan.”

Kuandu Ita-nia kaben iha hanoin neʼebé la hanesan ho Ita, la bele buka deʼit Ita rasik nia diʼak. Hanoin kona-ba ninia sentimentu. (Filipe 2:4) Adrienne nia laʼen naran Kyle, hatete: “Dala ruma haʼu la komprende ka la konkorda ho haʼu-nia feen nia ideia ruma. Maibé, haʼu hatene katak haʼu hadomi nia liu fali haʼu-nia ideia rasik. Kuandu nia sente kontente, haʼu mós sente kontente.”

KOKO ATU HALO IDA-NEʼE: Koko halo lista kona-ba Ita-nia kaben nia hanoin ka dalan neʼebé nia rezolve problema neʼebé diʼak liu fali Ita-nian. (Filipe 2:3)

Atu moris kaben nian bele kontente no tahan ba tempu kleur, importante atu hatudu respeitu ba malu. Linda hatete: “Hatudu respeitu mak halo ita sente seguru no kontente iha moris kaben nian. Sin, neʼe mak hahalok neʼebé ema presiza haburas.”

[Nota–rodapé]

^ par. 3 Naran sira laʼós naran neʼebé loos.

HUSU ITA-NIA AN . . .

▪ Oinsá mak ami-nia hahalok neʼebé la hanesan halo ami-nia moris família nian kontente liu?

▪ Tanbasá dala ruma diʼak atu halo tuir buat neʼebé haʼu-nia kaben hakarak halo, se ida-neʼe la kontra Bíblia nia matadalan?