Skip to content

Skip to table of contents

TAHAN HASORU LARAN-TRISTE BAINHIRA EMA MATE

Tahan hasoru—Saida mak ita bele halo agora

Tahan hasoru—Saida mak ita bele halo agora

Se Ita buka informasaun kona-ba oinsá atu tahan laran-triste, Ita sei hetan informasaun barak, maibé balu deʼit mak bele ajuda. Karik neʼe akontese tanba ema ida-idak nia dalan atu hatudu sentimentu triste la hanesan. Informasaun neʼebé bele ajuda ema ida, karik ladún ajuda ema seluk.

Maski nuneʼe, iha duni matadalan báziku neʼebé ajuda ona ema barak. No konsellu-naʼin ka doutór barak uza matadalan neʼebé loloos hakerek ona iha Bíblia.

1: SIMU AJUDA HUSI FAMÍLIA NO BELUN SIRA

  • Matenek-naʼin balu hatete katak neʼe mak dalan importante liu hotu atu tahan hasoru laran-triste. Maibé normál se Ita hakarak atu mesamesak deʼit, ka Ita sai hirus kuandu família no belun sira koko atu ajuda.

  • Keta hanoin katak Ita tenke hamutuk ho ema seluk iha tempu hotu, maibé keta dada an husi ema seluk. Tuir loloos, karik Ita sei presiza sira-nia ajuda iha futuru. Ho laran-diʼak fó-hatene ba ema seluk se Ita presiza sira-nia ajuda ka lae.

  • Fahe tempu ho didiʼak atu bele mesamesak ka hamutuk ho ema seluk.

MATADALAN: “Ema naʼin-rua diʼak liu fali naʼin-ida . . . Tanba se sira ida monu, ida seluk bele ajuda ninia pár atu hamriik.”—Eclesiastes 4:9, 10.

2: Kuidadu Kona-ba Hahán No Halo Ezersísiu

  • Hodi kuidadu kona-ba hahán, sei ajuda hamenus estrese neʼebé mosu tanba laran-triste. Koko atu han ai-fuan, modo oioin, no hahán neʼebé iha proteína.

  • Hemu bee barak no buat seluk neʼebé diʼak ba saúde.

  • Se Ita ladún iha vontade atu han, diʼak atu han uitoan deʼit maibé halo ida-neʼe beibeik. Karik Ita mós bele husu ba doutór vitamina saida mak diʼak ba Ita. *

  • Hodi laʼo lalais ka halo ezersísiu bele hamenus sentimentu triste. Ezersísiu bele ajuda Ita atu la hanoin kona-ba Ita-nia laran-triste.

MATADALAN: “La iha mane ida neʼebé odi ninia isin rasik, maibé nia fó-han no hafolin ninia isin.”—Éfeso 5:29.

3: DESKANSA BARAK

  • Toba mak buat neʼebé importante, liuliu ba sira neʼebé sente laran-triste, tanba laran-triste bele halo ita sente kole tebes.

  • Kuidadu atu la hemu buat oioin neʼebé iha kafeína no tua, tanba buat sira-neʼe bele hanetik Ita atu toba.

MATADALAN: “Diʼak liu deskansa uitoan duké serbisu makaʼas demais, tanba neʼe hanesan duni tuir anin.”—Eclesiastes 4:6.

4: PRONTU ATU HALO MUDANSA

  • Ema ida-idak hatudu laran-triste iha dalan neʼebé la hanesan. Tan neʼe, importante atu buka-hatene dalan neʼebé diʼak ba Ita.

  • Ema balu sente katak hodi fó sai sira-nia laran-triste ba ema seluk bele ajuda sira, maibé ema seluk hili liu atu la fó sai sira-nia laran-triste. Matenek-naʼin balu hanoin katak importante atu fó sai sentimentu, maibé matenek-naʼin seluk la konkorda ho ida-neʼe. Se Ita presiza fakar sai Ita-nia sentimentu maibé Ita dada an, Ita bele komesa neineik-neineik hodi fó sai Ita-nia sentimentu ba belun diʼak ida.

  • Ema balu sente katak tanis bele hamenus sira-nia laran-triste, maibé ema seluk bele tahan hasoru sira-nia laran-triste maski sira ladún tanis.

MATADALAN: “Ema hatene ninia triste neʼebé iha nia laran rasik.”—Provérbios 14:10.

5: HASEES AN HUSI TOMAN AAT SIRA

  • Ema balu koko atu hamenus sira-nia laran-triste hodi hemu tua demais ka uza droga. Tuir loloos, neʼe bele estraga sira-nia an rasik. Maski sira sente kalma uitoan, maibé neʼe temporáriu deʼit no bele lori rezultadu neʼebé aat. Koko dalan seluk neʼebé diʼak atu halo Ita-nia an sente kalma.

MATADALAN: “Mai ita hamoos ita-nia an husi buat hotu neʼebé hafoʼer isin no neon.”—2 Korinto 7:1.

6: UZA TEMPU HO DIDIʼAK

  • Ema barak hetan benefísiu hodi uza sira-nia tempu balu atu halo atividade seluk, hodi nuneʼe sira la hanoin demais kona-ba sira-nia laran-triste.

  • Diʼak atu ransu ho belun sira, aprende buat foun, ka halo atividade halimar nian, tanba neʼe bele ajuda Ita atu sente kalma.

  • Nuʼudar tempu liu daudaun, Ita bele haree mudansa ba Ita-nia sentimentu. Karik Ita sei ladún sente triste demais no neineik-neineik Ita sei kontente fali, neʼe mak prosesu neʼebé normál.

MATADALAN: “Iha tempu neʼebé loos ba buat hotu, . . . tempu atu tanis no tempu atu hamnasa; tempu atu lelir no tempu atu dansa.”—Eclesiastes 3:1, 4.

7: KAER METIN ITA-NIA TOMAN

  • Keta demora atu halaʼo fali atividade loron-loron nian.

  • Bainhira Ita kaer metin Ita-nia toman atu toba, serbisu no halo atividade seluk, Ita sei sente Ita-nia moris laʼo hanesan baibain fali.

  • Kontinua okupadu ho atividade oioin neʼebé bele ajuda Ita sente kmaan.

MATADALAN: “Nia sei la hatene katak loron sira liu daudaun iha ninia moris, tanba Maromak loos halo nia okupadu nafatin ho laran neʼebé haksolok.”—Eclesiastes 5:20.

8: LABELE ANSI ATU HALO DESIZAUN NEʼEBÉ BOOT

  • Ema barak neʼebé halo kedas desizaun boot bainhira ema neʼebé sira hadomi mate, ikusmai arrepende an.

  • Se bele, hein ba tempu balu antes deside atu muda uma, troka serbisu, ka soe ema neʼebé mate ona nia sasán.

MATADALAN: “Ema badinas nia planu sei hetan duni susesu, maibé ema hotu neʼebé ansi sei sai kiak duni.”—Provérbios 21:5.

9: HANOIN NAFATIN EMA NEʼEBÉ MATE ONA

  • Ema barak hetan benefísiu hodi halo buat oioin neʼebé ajuda sira atu hanoin nafatin ema neʼebé mate ona.

  • Bainhira Ita rai foto sira, sasán ruma, ka hakerek kona-ba Ita-nia tempu hamutuk, karik ida-neʼe bele halo Ita sente kalma.

  • Rai sasán sira neʼebé bele halo Ita hanoin fali kona-ba memória furak no kuandu Ita prontu, Ita bele haree fali sasán sira-neʼe.

MATADALAN: “Hanoin-hetan tempu uluk.”—Deuteronómio 32:7.

10: BÁ PASIAR

  • Halo planu pasiar ba fatin ruma.

  • Se Ita labele halo viajen ba tempu naruk, karik Ita bele halo buat ruma ba loron ida ka rua, hanesan saʼe foho, bá tasi, no bá pasiar ho karreta ka motór.

  • Hodi halo atividade simples ruma neʼebé baibain Ita la halo, neʼe mós bele ajuda Ita atu tahan hasoru laran-triste.

MATADALAN: “Mai ita laʼo mesamesak ba fatin ida neʼebé la iha ema atu deskansa uitoan.”—Marcos 6:31.

11: AJUDA EMA SELUK

  • Hanoin-hetan katak hodi uza tempu atu ajuda ema seluk, bele halo Ita sente diʼak.

  • Karik Ita bele komesa hodi ajuda belun sira no família neʼebé presiza maluk atu tanis hamutuk tanba sente laran-triste.

  • Hodi ajuda no fó kmaan ba ema seluk bele halo Ita sai kontente fali no karik neʼe mak buat neʼebé Ita presiza.

MATADALAN: “Kontente liu atu fó duké simu.”—Apóstolu 20:35.

12: HANOIN DIDIʼAK BUAT NEʼEBÉ IMPORTANTE LIU

  • Laran-triste bele ajuda Ita rekoñese saida mak importante liu iha Ita-nia moris.

  • Uza oportunidade neʼe atu hanoin kona-ba saida mak Ita halo ho Ita-nia moris.

  • Se presiza, halo mudansa balu kona-ba buat neʼebé importante liu.

MATADALAN: “Diʼak liu bá mate-uma duké bá festa-fatin, tanba mate mak ema hotu nia rohan, no ema neʼebé moris tenke hanoin ida-neʼe iha ninia laran.”—Eclesiastes 7:2.

Tuir loloos, la iha buat ida mak bele halakon kedas laran-triste. Maski nuneʼe, ema barak hetan ona benefísiu no sente kmaan hodi halo tuir hakat sira-neʼe. Neʼe laʼós lista kompletu kona-ba oinsá Ita bele hamenus laran-triste. Maibé se Ita koko sujestaun sira-neʼe, karik Ita bele sente kmaan uitoan.

^ par. 13 Livru Matan-moris bá! la halo promosaun kona-ba hahán ka suporta tratamentu ruma.