Skip to content

Skip to table of contents

KONA-BA INFORMASAUN IHA OIN

Belun neʼebé loos mak oinsá?

Belun neʼebé loos mak oinsá?

IHA loron 25 Dezembru 2010, feto ida ho tinan 42 iha rai-Bretaña, hakerek nota iha ninia sítiu internét nian hodi fó-hatene katak nia atu oho an. Ninia mensajen neʼe atu buka ajuda husi kolega sira. Maski feto neʼe iha kolega rihun ida liu iha ninia sítiu neʼe, maibé sira ida la ajuda nia. Loron tuirmai, polísia hetan ninia mate-isin tanba nia hemu ai-moruk barak demais halo nia bulelu toʼo mate.

Ohin loron, liuhusi teknolojia, ema bele halo kolega rihun ba rihun lalais deʼit hodi tau sira-nia naran ba sira-nia lista kolega nian iha internét. Se sira lakohi ona kolega ho ema ida, sira sei hasai deʼit ninia naran husi lista neʼe. Maibé, hanesan istória triste husi rai-Bretaña neʼebé temi tiha ona, realidade mak ema barak seidauk hetan belun neʼebé loos. Tuir relatóriu ida neʼebé kompara tempu uluk ho agora, hatete katak agora ema uza tempu barak liu atu ransu malu, maibé belun neʼebé loos susar liu atu hetan.

Karik Ita mós hanoin atu hetan belun neʼebé diʼak mak importante. Maibé Ita mós hatene katak atu sai belun neʼebé loos, laʼós deʼit atu klik komputadór ka telemovel hodi buka belun. Ita hakarak ema hanesan saida mak atu sai Ita-nia belun? Oinsá mak Ita rasik bele sai belun neʼebé diʼak? Saida mak Ita presiza halo atubele sai belun ho ema ba tempu kleur?

Hanoin kona-ba matadalan haat tuirmai, no haree oinsá Bíblia ajuda Ita atu hatudu hahalok diʼak, hodi nuneʼe, ema seluk sei hakarak habelun ho Ita.

1. Hanoin Ita-nia belun husi laran

Belun neʼebé diʼak sempre laran-metin ba malu. Ita-nia belun sente katak nia iha responsabilidade ba Ita, no nia hanoin tebes Ita. Maibé laʼós ema ida deʼit mak hakaʼas an atu buka maluk nia diʼak. Ema naʼin-rua presiza hanoin malu. Se Ita hakaʼas an, neʼe sei lori rezultadu diʼak. Husu ba Ita-nia an: ‘Haʼu prontu atu fó haʼu-nia an no haʼu-nia tempu ba haʼu-nia belun ka lae?’ La haluha katak, atu hetan belun neʼebé diʼak, ulukliu Ita rasik mak presiza sai belun neʼebé diʼak.

EMA HAKARAK BUKA BELUN HANESAN SAIDA?

Irene: “Habelun ho ema ida mak hanesan halo jardín furak tanba presiza tempu barak no tau atensaun ba neʼe. Primeiru, Ita rasik presiza haburas hakarak atu sai belun diʼak. Hatudu laran-diʼak no interese ba ema seluk. No mós sai prontu atu fó Ita-nia tempu ba belun neʼe kuandu nia presiza Ita.”

Luis Alfonso: “Ohin loron, mundu neʼe book ema atu hanoin an deʼit duké hanoin uluk ema seluk nia diʼak. Tan neʼe, kuandu ema ida hanoin ita, no nia la husu fali buat ida husi ita, ita hafolin duni ida-neʼe.”

SAIDA MAK BÍBLIA HATETE?

“Buat neʼebé imi hakarak ema halo ba imi, halo mós nuneʼe ba sira. Fó ba ema seluk, no sira mós sei fó ba imi.” (Lucas 6:31, 38) Iha eskritura neʼe, Jesus anima ema atu hatudu laran-luak no la hanoin an deʼit. Kuandu ema hatudu laran-luak ba malu, sira sei sai belun neʼebé metin liu. Se Ita tau uluk Ita-nia belun sira-nia diʼak hodi la hanoin atu simu buat ruma, sira sei hakarak hakbesik ba Ita.

2. Koʼalia ba malu

Ema neʼebé la koʼalia ba malu, susar atu sai belun neʼebé diʼak. Nuneʼe, koʼalia ba malu kona-ba buat neʼebé imi gosta. Bainhira belun ida koʼalia ba Ita, rona ba nia, no hatudu respeitu ba ninia opiniaun. Se bele, gaba nia no fó laran-manas ba nia. Dala ruma, Ita-nia belun presiza matadalan ruma ka konsellu ruma, no atu hatete ba nia, neʼe la fasil. Maibé belun neʼebé laran-metin sei la taʼuk atu koʼalia loloos ba ninia belun no fó matadalan neʼebé diʼak.

EMA HAKARAK BUKA BELUN HANESAN SAIDA?

Juan: “Belun neʼebé loos sente katak nia bele koʼalia deʼit ninia hanoin hotu, maibé se Ita-nia hanoin la tuir ninian, nia la hirus.”

Eunice: “Haʼu gosta liu mak belun sira neʼebé prontu atu gasta tempu hamutuk ho haʼu no rona haʼu, liuliu se haʼu iha problema ruma.”

Silvina: “Belun neʼebé diʼak sei koʼalia loloos ba ita, maski sira hatene ita sei la gosta rona. Sira halo nuneʼe tanba sira hanoin kona-ba ita-nia diʼak.”

SAIDA MAK BÍBLIA HATETE?

“Ema ida-idak tenke lalais atu rona, neineik atu koʼalia, no neineik atu hirus.” (Tiago 1:19) Belun neʼebé diʼak gosta rona ba malu. Bainhira Ita koʼalia ho Ita-nia belun, se Ita fó sai deʼit Ita-nia hanoin no lakohi rona, neʼe hanesan Ita sente katak Ita-nia opiniaun mak importante liu fali sira-nian. Nuneʼe, rona didiʼak kuandu Ita-nia belun hakarak koʼalia sai ninia hanoin no sentimentu iha laran. No keta hirus se nia koʼalia momoos ba Ita. Provérbios (Amsal) 27:6 hatete: “Belun neʼebé laran-metin fó konsellu maski neʼe bele hakanek laran.”

3. Hanoin tuir realidade

Bainhira Ita hamutuk beibeik ho belun ida, Ita sei haree ninia fraku sira. Ita-nia belun sira mak sala-naʼin, nuneʼe mós ho Ita. Tan neʼe, Ita labele hanoin katak Ita-nia belun sei nunka halo sala ruma. Ita presiza hafolin sira-nia hahalok diʼak no fó perdua ba sira.

EMA HAKARAK BUKA BELUN HANESAN SAIDA?

Samuel: “Bainhira ita rasik halo sala, fasil atu perdua ita-nia an maibé la fasil atu fó perdua ba ema seluk nia sala. Se ita rekoñese ita rasik nia sala sira no hatene katak ita presiza ema atu fó perdua ba ita, ita mós bele fó perdua ba ema seluk.”

Daniel: “Realidade mak dala ruma ita-nia belun sira halo sala. Se problema mosu, diʼak atu rezolve problema neʼe lalais, no hakaʼas an atu haluha ida-neʼe.”

SAIDA MAK BÍBLIA HATETE?

“Ita hotu halo sala dala barak. Se ema ida la halo sala ho ninia liafuan, nia mak ema sala-laek, nia bele kontrola ninia isin tomak.” (Tiago 3:2) Eskritura ida-neʼe ajuda ita atu komprende ita-nia belun sira no taka sira-nia sala kiʼik. Bíblia hatete: “Kontinua hatudu pasiénsia ba malu no fó perdua ba malu ho laran tomak maski ema halo buat ruma hasoru imi. . . . Maibé, iha buat sira-neʼe hotu nia leten, tau domin nuʼudar imi-nia hatais, tanba domin mak kesi ita hamutuk iha dalan neʼebé kompletu.”Koloso 3:13, 14.

4. Habelun ho ema oioin

Ita presiza kuidadu atu la sai belun ho ema naran deʼit. Maibé neʼe la dehan katak Ita tenke habelun ho ema neʼebé idade hanesan ka rai hanesan deʼit. Se Ita hatudu interese ba ema neʼebé iha idade oioin, no husi rai oioin, ida-neʼe bele halo Ita-nia moris kontente liu.

EMA HAKARAK BUKA BELUN HANESAN SAIDA?

Unai: “Se ita habelun deʼit ho ema neʼebé idade hanesan ho ita no gosta buat neʼebé ita gosta, neʼe hanesan loroloron ita hatais deʼit roupa kór oin ida neʼebé ita gosta liu. Maski ita gosta loos kór neʼe, maibé loron ida ita sei sente baruk.”

Funke: “Habelun ho ema oioin ajuda haʼu atu sai ema maduru. Haʼu aprende oinsá atu halimar ho ema neʼebé idade boot no idade kiʼik husi rai oioin. Ida-neʼe ajuda haʼu atu la sai moedór no lalais atu toman ho ema. Haʼu-nia kolega sira gosta haʼu-nia hahalok neʼe.”

SAIDA MAK BÍBLIA HATETE?

“Haʼu koʼalia ba imi hanesan ba haʼu-nia oan sira: . . . loke luan imi-nia laran bá.” (2 Korinto 6:13) Bíblia anima ita atu hatudu interese ba ema oioin. Se Ita hakbesik an ba ema oioin, Ita sei la sente baruk iha Ita-nia moris, no ema sei gosta habelun ho Ita.