Controlakuq runaqa:

• suyanmi imachus munasqanta chaskinanpaq

• manan usqhayllachu phiñakun

• mana gustasqan ruwanakunatapas ruwaytan tukun

• jujkunatan yanapan

Controlakuq wawakunaqa manan millaykunata ruwankuchu jujkunaña chayta ruwaspa kusikunku chaypas. Mana controlakuq wawakunan ichaqa:

• pitapas maqarunku

• llaki onqoywan jap’ichikunku

• fumanku, drogakunku, tragota askhata ujanku

• mana allintachu alimentakunku

Estudiaq runakunan qhawarirqanku controlakuq wawakunaqa kuraq kaspa mana nishutachu onqosqankuta, qolqenkuta mana nishutachu gastasqankuta, nitaq juiciokunapichu purisqankuta. Chayta yachaspan allin reqsisqa universidadmanta Angela Duckworth profesora nirqan: “Manan pipas ninmanchu: Noqaqa allintan controlakuni”, nispaqa.

“Manan” nisqaykitan junt’anayki

BIBLIAPIN NIN: “Arí nisqaykichisqa arí nisqallapuni kachun, manan nisqaykichistaq manan nisqallapuni kachun”, nispa (Mateo 5:37).

Mayninpin wawakunaqa waqaspanku tayta-mamankuq imachus nisqanta cambiachinku. Sichus wawayki chayta ruwaqtin imachus nisqaykita cambianki chayqa, sapa kutillanmi chayta ruwanayki kanqa.

Ichaqa sichus tayta-mamakuna wawankuman mana llapa munasqantachu qonqaku chayqa, wawanqa yachanqan mana munasqanman jinachu tukuy imapas ruwakusqanta. David Walsh psicologon nirqan: “Chhayna uywasqa wawakunan qhepamanqa kusisqa kausanku”, nispa. Chaymantapas nirqanmi: “Wawanchiskunaman tukuy munasqankuta qospaqa manan allintachu ruwashanchis”, nispa. *

Wawaykiman mana llapa munasqantachu qospan controlakuyta yachachishanki. Chaymi yanapanqa ima tentacionmanpas ama usqhaylla urmananpaq, wakinmi kanman qhelli juchata ruway, drogakuy ima.

Yachachinaykin allinta portakuqtin allinpi tarikunanta, mana allinta portakuqtin llakipi tarikunantapas

BIBLIAPIN NIN: “Imatachus runaqa tarpunqa chayllatataqmi cosechanqapas”, nispa (Gálatas 6:7).

Wawaykiqa yachananmi imayna portakusqanman jina allinpi mana allinpi tarikunanta, manachus controlakuyta yachanqa chayqa, llakipin tarikunqa. Ratullachus imawanpas phiñakunqa chayqa, mana amigokunayoqmi kanqa. Ichaqa sichus genionta controlakunqa, pacienciawantaq jujkunata uyarinqa chayqa, askha amigokunayoqmi kanqa. Chaymi wawaykita yanapanayki controlakuyta yachananpaq, jinan mana nishu llakikunapichu tarikunqa.

Reparachiy ima ruwaykunachus aswan importante kasqanta

BIBLIAPIN NIN: “Aswan allin kaqkunatan allinta reparanaykichis”, nispa (Filipenses 1:10).

Controlakuyta yachaqqa manan millay ruwaykunallamantachu cuidakun, chaymantapas imachus ruwanantan ruwayta tukun manaña gustaqtinpas. Wawaykiqa reparananmi ima ruwaykunachus aswan importante kasqanta, jinaspa chaykunata ñaupaqta ruwanan. Chaymi tareankunata ñaupaqta ruwanan, chay qhepamanñan puqllaqqa lloqsinan.

Wawaykikunapaq ejemplo kay

BIBLIAPIN NIN: “Noqan ejemplota churashaykichis; chayrayku, imaynatachus ruwaraykichis, chhaynallatataqmi qankunapas ruwanaykichis”, nispa (Juan 13:15).

Wawakunaqa rikushankun ima mana allinpas pasaqtin tayta-mamankuq imachus ruwasqanta. Sumaqllata allichaspan rikuchinqaku controlakuyta yachasqankuta. Chaymi tapukunayki: “¿Imatan ruwani wawaykuna pacienciayta tukuwaqtin? ¿Phiñakunichu ichaqa mana phiñakuspallachu rimapayani?”, nispa.