Mashcaushca publicacionma ri

Quiilca tiaj ri

TEMA | BIBLIA CUNA TIMPUGAMA TIASHA CATIUSHCA

Biblia mana tucuchishca aca

Biblia mana tucuchishca aca

BIBLIA IMA TURMINDUS PASACA. Ashca religionmanda politicamanda ajcuna Biblia nishcahua cuntra rinuca. Caran cuti ashcauna paiguna ushaira utilizanuca runauna Bibliara ama charinuchu, ama shuj shimima Biblia quillcashcaunara pasachingaj. Ricushun ishqui ejemplo:

  • 167 huata mayambi Jesús manara pagarishcallaira, Rey seléucida Antíoco Epífanes nishca tucui Escrituras Hebreas nishca copiagunara tucuchingaj judío runauna griego quirinara charinuchu munaca. Quillcaj Heinrich Graetz quillcaca: “Chi mandajcuna tucuira lliquinuca, rupachinuca tucui ñaupa quillcashca leygunara maibi tupasha shinallara huañuchinuca maican leaujta cushiyachinara ursara charingaj mascaujta”.

  • Huata 476-1492gama, maican religionguna mandajcuna yapa piñarishca anuca runauna católico nishcaunara yachachina randimanda maspas Bibliamanda yachachinuca. Shinajpi cuntra churanuj aca maican runaunara Bibliamanda librora charijcunara, Salmos librollara latín shimii charina ushanuca. Maican quirijcuna caran parroquiagunai runaunara caita ruranuchu ninuca: “Alira mascanguichi caran cuti tucui cuntra aj runaunara [...] tucui huasiunai, huasi ucui tiaj cuartuunaras. [...] Maican huasiunai cuntra tiajcunaras tucuchina anuca”.

Biblia cuntrajcuna tucuchishca ajpi paihua rimashca shimi tucurishca anmaca.

William Tyndale inglés shimima pasachishca Biblia chara causasha catica cuntrauna tiajpis, maican rurashcaunara rupachinujpis shinallara Tyndale runara huañuchinujpis huata 1536​pi.

IMASNA BIBLIA ÑAUPAJMA CATICA. Rey Antíoco campañagunara rurarca Israelbi. Shinajpis judío runauna shu comunidad rurasha shuj partiunai causanuca. Caita yachajcuna ninun ñaupa punda sigloibi 60% yali judioguna causanuca Israelmanda caruibi. Paiguna sinagoga partiunai charinuca cai Escrituras copiagunara, cai copiagunallara catij miraigunas charina ushanuca, imasna Jesusta catijcunas (Hechos 15:21).

Huata 476-1492gama, Bibliara llaquijcuna shuj shimima pasachisha catinuca copiagunara rurasha ima tunu pasaushas. Manara shu copiagunara rurana maquinara rurashcallaira, siglo chunga pichca catiushcai 33 shimiunai ña Bibliamanda partiuna tiaca runauna ricungaj. Chi timpumanda ña shuj shimima pasachishca llucchishca aca Biblia, uctalla mana unayasha.

IMA TUCUSHCA. Ushaira charij reyguna maican religionmanda pandarishca ajcuna yapa turmindachinujpis, Biblia maican librogunamandas mas yali llucchishca pasachishca ashca, tucui huataunai. Cai yanapashca maican leygunai, shu shimiunai ashca llactaunais, imasna ashca huaranga huaranga runauna causaibi.