Ima tiyashcata ricui

JOVENCUNA RURASHCA TAPUICUNA

¿Malas palabrasta rimanaca allichu can?

¿Malas palabrasta rimanaca allichu can?

17 huatata charij Christopher shuti jovenca: “Siempremi malas palabrascunata nijcunata uyashcani. Chaita uyanaca ñucapajca normalmi can” ninmi.

19 huatata charij Rebecca shuti solteraca: “Joven cashpaca malas palabrascunatami nij carcani. Chaimantami chashna rimanata saquinaca ñucapajca sinchi carca” ninmi.

 Caita tapuri

  •   ¿Shujtajcuna malas palabrascunata nijpica pꞌiñaringuichu?

    •  Mana, malas palabrascunata nicujpica mana cuentata cunichu. Chaicunata uyanataca ñami acostrumbrarishcani.

    •  Ashatami pꞌiñarini, pero mana imata rurai tucunichu.

    •  Ari yallitajmi pꞌiñarini. Mana ahuantanichu.

  •   ¿Malas palabrasta ninguichu?

    •  Nunca.

    •  Maillapi.

    •  Siempre.

  •   ¿Mana allichu can?

    •  Mana. Peor ruraicunami tiyan.

    •  Ari, mana allimi can.

 ¿Caimanta yachanaca imamantataj importante can?

 ¿Malas palabrascunata ninaca de verdadchu mana alli can? Tal vez “mana allichu can, shujtaj peor ruraicunami tiyan. Tucuicunami chashna malas palabrascunataca rimancuna” nishpachari yuyangui. Shinapish ¿chaica ciertochu can?

 Maijancunaca malas palabrascunata ama rimangapajmi esforzarincuna. Shinallataj paicunaca shujtajcuna imata rimashcapimi yuyancuna. Por ejemplo:

  •  ¿Malas palabrascunata nishpaca imatataj ricuchingui? Can ima rimashcaca cambaj shungupi ima tiyashcatami ricuchin. Malas palabrascunata nishpaca shujtajcuna ima shina sintirishcata mana respetashcatami ricuchingui. Pero ¿canca de verdadtajchu chashna cangui?

     Mateo 15:18-pica: “Shimiman llujshijca, shungumantami llujshin” ninmi.

    Malas palabrascunata ninaca ñucanchij yuyaita, shujtajcunapaj yuyaitami mapayachin.

  •  ¿Malas palabrascunata nijpica shujtajcunaca ima shinataj cantaca ricunga? Cuss Control libropica: “Can ima shina parlashcami pi cambaj amigocuna cashcata, familiacunapish, trabajopi compañerocunapish mashnata canta respetashcata, shujtajcunahuan apanacuj cashcata o mana apanacuj cashcata, shujtajcunata ayudashcata o mana ayudashcataj ricuchin. Shinallataj shuj trabajota charinata, trabajopi shuj alli puestota charinata o mana charinata, mana rijsishca gentecuna canmanta imata yuyanatapishmi ricuchin” ninmi. Shinallataj cai libropica: “‘¿Malas palabrascunata rimanata saquishpaca ashtahuan alli amigocunata chari tucushachu?’ nishpa tapuri” ninmi.

     Efesios 4:​31-pica: ‘Caparirinata, cꞌamij canata anchuchichij’ ninmi.

  •  ¿Malas palabrascunata nishpaca alli persona cashcatachu ricuchingui? Doctor Alex Packerca ¡Qué maleducado! nishca paipaj libropica: “Tucui tiempo malas palabrascunata nijpica gentecunaca shaicurinmi. Chashna rimashpaca yachaj cashcata, shujtajcunata llaquij cashcataca mana ricuchinchu” nircami. Shinallataj “malas palabrascunata rimashpaca alli persona tucuchunca mana ayudanchu” nircami.

     Efesios 4:​29-pica: “Cancunapaj shimimantaca, ima mapa shimicuna ama llujshichun” ninmi.

 ¿Imatataj rurana cangui?

  •  Caitami rurai tucungui. Shuj quilla enterota malas palabrascunata ama rimangapaj esforzari. Chaita ruracushcata o mana chaita ruracushcata yachangapajca shuj calendariopi quillcai. Can imalla rurasha nishcata pajtachingapajca caicunatapish rurai. Por ejemplo:

  •  Malas palabrasta rimajcunamanta caruyai. Bibliapica: ‘Mana allicunahuan tandanacujpica cancuna alli causacushcatami pandachinga’ ninmi (1 Corintios 15:33). Cai versopi “mana allicunahuan tandanacuj” nishpaca mana gentecunallamantachu parlacun. Ashtahuanpish ima peliculacunata, ima video juegocunata, ima musicacunata agllanamantami parlacun. 17 huatacunata charij Kenneth jovenca: “Maipica ñuca munashca musicapaj cantocunatami cantani. Música alaja uyarishcamantami cai musicapaj letracuna malas palabras nicushcataca mana cuentata cuni” ninmi.

  •  Alli yuyaiyuj cashcata ricuchi. Maijancunaca ña jatun cashcata ricuchingapajllami cashna malas palabrascunataca riman. Shinapish Bibliapica jatun cashcata ricuchijcunamanta o alli yuyaiyujcunamantaca caitami nin: “Ima alli cashcata, ima mana alli cashcatapish agllana yuyaita charijcunapajllami” (Hebreos 5:​14). Alli yuyaita charijcunaca shujtajcunapaj ñaupajpi “alli ricuringapajllaca” mana maipish cachun rimanchu.

 Malas palabrascunata nishpaca cambaj yuyaita, shujtajcunapaj yuyaitami mapa yuyaicunahuan mapayachingui. Cai pachapica chashna mapa yuyaicuna jundami can. Cuss Control nishca libropica: “Shujtajcuna rurashcata ama catichu. Ashtahuanpish chai mapa rimaicunata ama rimaichu. Chashna rurashpaca canllatajmi alli sintiringui, canhuan cajcunapish allimi sintiringacuna” ninmi.