Bai na kontenido

YUDANSA PA FAMIA

Kiko si Nan Ta Tèr Mi Yu?

Kiko si Nan Ta Tèr Mi Yu?

 Si bo yu bin konta bo ku nan ta tèr e na skol, kiko bo por hasi? Bo por eksigí pa e mucha ku ta tèr bo yu haña straf na skol? Bo por siña bo yu kon pa defendé su mes? Promé ku bo disidí kiko pa hasi, konsiderá algun dato tokante tèrmentu.

 Kiko mi mester sa tokante tèrmentu?

 Kiko ta tèrmentu? Tèrmentu ta tentamentu kruel intenshonal i kontinuo, sea den forma físiko òf emoshonal. Pues, no ta kada insulto òf agreshon nos por yama tèrmentu.

 Ta importante pa bo sa esei. Dikon? Pasobra tin hende ku ta usa e palabra “tèrmentu” pa indiká kualke komportashon desagradabel, ni maske kon chikitu e ta. Pero si bo lanta un kuestion riba kada insidente chikitu ku presentá, e ora ei sin ku bo ke, bo ta laga bo yu kere ku e mes no tin e abilidat pa resolvé su problemanan. E abilidat ei ta algu ku e tin mester di dje awor i den futuro komo adulto.

 Prinsipio di Beibel: “No sea lihé den bo kurason pa rabia.”​—Eklesiástes 7:9.

 E punto ta: Tin situashon ku ta rekerí pa bo intervení, pero tin otro situashon kaminda lo ta bon pa bo duna bo yu e oportunidat di desaroyá perseveransia i siña kon pa trata ku otro hende ora surgi problema.​—Kolosensenan 3:13.

 Pero, awor, kiko si bo yu bisa bo ku nan ta molesti’é intenshonalmente i kontinuamente?

 Kon mi por yuda mi yu?

  •   Skuch’é ku pasenshi. Purba komprondé (1) kiko presis ta pasando i (2) dikon otro mucha ta tèr bo yu. No saka konklushon sin tende tur detaye. Puntra bo mes: ‘Kiko ta e otro banda di e asuntu?’ Pa bo haña un idea kompleto di e asuntu, kisas lo bo tin ku papia ku e dosente di bo yu òf e mayornan di e otro mucha.

     Prinsipio di Beibel: “Esun ku respondé promé ku e skucha, esei ta bobedat i bèrgwensa p’e.”​—Proverbionan 18:13.

  •   Si bo yu realmente ta víktima di tèrmentu, yud’é realisá ku su manera di reakshoná por sea drecha kos òf daña kos. Por ehèmpel Beibel ta bisa: “Un kontesta suave ta kita rabia, ma un palabra skèrpi ta lanta rabia.” (Proverbionan 15:1) Sí, si bo purba paga malu ku malu, e tèrmentu por oumentá en bes di mengua.

     Prinsipio di Beibel: “No paga malu ku malu òf insulto ku insulto.”​—1 Pedro 3:9.

  •   Splika bo yu ku si e nenga di paga malu ku malu, esei no ke men ku e ta débil. Al kontrario, e ta esun fuerte pasobra e ta nenga di laga otro hende dikta kon e tin ku aktua. Den un sentido, e ta gana e enemigu sin bira meskos kuné.

     Esaki ta hopi importante pa bo yu, spesialmente si e ta víktima di tèrmentu òf pèstmentu online. Si e bai drenta un “guera” esta, un diskushon fuerte online, esei lo duna e mucha ku ta tèr hende lus bèrdè pa e sigui tèr. Esei por asta pone bo yu mes tambe kuminsá tèr bèk! P’esei, den e kaso ei, e mihó kos pa hasi ta: keda ketu. Si bo yu keda ketu, lo e kibra forsa di e mucha ku ta tèr e, di manera ku bo yu lo ta esun ku tin kontrol riba su mes akshonnan.

     Prinsipio di Beibel: “Pa falta di palu, kandela ta paga.”—Proverbionan 26:20.

  •   Den algun kaso kisas ta mihó pa bo yu evitá personanan i lugánan kaminda ta fásil pa nan tèr e. Por ehèmpel, si e sa na unda presis un sierto grupo di mucha ta para, e por kambia su ruta i asina evitá problema.

     Prinsipio di Beibel: “Un hende prudente ta mira maldat i ta skonde, ma e simpelnan ta sigui bai, i ta haña kastigu pa esei.”​—Proverbionan 22:3.

Kisas lo bo tin ku papia ku e dosente di bo yu òf e mayornan di e otro mucha

 PURBA ESAKI: Yuda bo yu analisá e bentaha- i desbentahanan di e posibilidatnan ku tin su dilanti. Por ehèmpel:

  •  Kiko lo pasa si e simplemente ignorá e mucha ku ta tèr e?

  •  Kiko si e bis’é firmemente pa e stòp di tèr hende?

  •  Kiko lo pasa si e bisa riba e mucha na skol?

  •  Kiko si, na un manera amigabel òf chistoso, e por stòp e mucha di tèr?

 Sea ku e tèrmentu ta tuma lugá personal òf online, kada situashon ta diferente. Pues, papia ku bo yu pa boso por yega na un solushon práktiko. Sigur’é ku lo bo apoy’é durante henter e prueba ei.

 Prinsipio di Beibel: “Un amigu ta stima tur ora bai, i un ruman ta nasí pa tempu di atversidat.”​—Proverbionan 17:17.