KA December 17, 2010, Mohamed Bouazizi o ile a se sa kgotlelela. E be e le morekiši wa setarateng wa nywaga e 26 wa kua Tunisia, yo a bego a ferekantšwe ke go se kgone go hwetša mošomo o kaone. Gape o be a tseba gore bahlankedi ba nago le bomenetša ba nyaka letsogo-le-kobong. Mesong yona yeo, balekodi ba ile ba amoga Mohamed dipiere, dipanana le diapola tšeo a bego a di rekiša. O ile a gana ge ba be ba mo tšeela dikala tša gagwe; gomme dihlatse tšeo di bonego seo di bolela gore lephodisa la mosadi le ile la mo phasola.

A tlontlolotšwe e bile a galefile, Mohamed o ile a iša sello ofising ya mmušo ya kgauswi eupša gwa se be le yo a mo fago tsebe. Go begwa gore a eme ka pele ga moago woo, o ile a goeletša ka gore: “Le nagana gore ke fepe lapa la ka ka eng?” Ka morago ga go itšhela ka seela seo se swarago mollo, o ile a kgwarinya mankgwari. O ile a bolawa ke dintho tša gagwe tša mollo ka morago ga lebaka la ka tlase ga dibeke tše tharo.

Tiro ya Mohamed Bouazizi ya go tlalelwa e ile ya kgoma batho ba Tunisia le ba ka ntle ga yona. Ba bantši ba tšea ditiro tša gagwe e le tšona di bakilego mpherefere woo o ilego wa menola mmušo wa naga yeo, gomme go se go ye kae ke ge ditiro tša boipelaetšo di nabela dinageng tše dingwe tša Maarabia. Palamente ya Yuropa e ile a ya nea Bouazizi le ba bangwe ba bane Sefoka sa Shakharov Bakeng sa Tokologo ya go Nagana sa 2011, gomme The Times ya London e ile ya mmitša motho wa yona wa ngwaga wa 2011.

Bjalo ka ge mohlala woo o bontšha, boipelaetšo e ka ba tutuetšo e matla. Eupša ke’ng seo morago bjale se bakago ditiro tše dintši kudu tša boipelaetšo? Le gona, na go na le ditsela tše dingwe tšeo di ka dirišwago?

Ditiro tše dintši tša boipelaetšo di bakwa ke dilo tše di latelago:

• Go se kgotsofatšwe ke ditshepedišo tša tša leago. Ge batho ba dumela gore mmušo wa bona le tshepedišo ya tša boiphedišo di kgotsofatša dinyakwa tša bona, ga ba ke ba nyaka go ipelaetša—batho ba diriša thulaganyo yeo e lego gona go tšweletša mathata a bona. Ka lehlakoreng le lengwe, ge batho ba nagana gore ditshepedišo tše di na le bomenetša e bile ga di na toka gomme di kgotsofatša batho ba sego kae, maemo ao a dira gore go be le ntwa ya selegae.

• Sebaki. Gantši tiragalo e itšego e dira gore batho ba tšee kgato, ba tlogele go ineela gomme ba dire se sengwe. Ka mohlala, taba ya Mohamed Bouazizi e ile ya baka ditiro tše dintši kudu tša boipelaetšo kua Tunisia. Kua India, go ngala dijo ga mohlolampherefere Anna Hazare kgahlanong le bomenetša, go ile gwa dira gore bathekgi ba gagwe ba ipelaetše metseng gotee le ditoropong tše 450.

Bjalo ka ge Beibele e boletše kgale, re phela “lefaseng leo go lona batho ba bangwe ba nago le matla gomme ba bangwe ba tlaišega ka tlase ga bona.” (Mmoledi 8:9, Good News Translation) Bomenetša le go hloka toka di atile kudu lehono go feta kamoo di bego di le ka gona kgale. Ruri, batho ba lemoga kudu go feta le ge e le neng pele kamoo ditshepedišo tša dipolitiki le tša boiphedišo di paletšwego ke go ba kgotsofatša. Megalathekeng ya maemo a godimo, Inthanete le go gašwa ga ditaba mosegare le bošego ga bjale di dira gore le ditiragalo tša mafelong a kgole di bake mpherefere karolong e kgolo ya naga.

Baboleledi ba ntwa ya selegae ba ka bolela gore ditiro tša boipelaetšo di fihleletše dilo tše di latelago:

• Di imolotše badiidi. Ge bahlankedi ba motse ba arabela go seo go thwego ke meferefere ya rente kua Chicago, Illinois, U.S.A., yeo e bilego gona nakong ya Tšhaparego e Kgolo ya bo-1930, ba ile ba emiša go rakwa ga batho ka dintlong gomme ba rulaganya gore bahlolampherefere ba bangwe ba hweletšwe mešomo. Ditiro tše swanago tša boipelaetšo kua New York City di ile tša dira gore malapa a 77 000 ao a bego a rakilwe ka dintlong a bušetšwe magaeng a ona.

• Di lokišitše go hloka toka. Mafelelong, go thibelwa ga dipese tša motse ka bo-1955/1956 kua Montgomery, Alabama, U.S.A., go ile gwa dira gore melao ya go dula ga batho go ya ka merafo ka dipeseng e fetošwe.

• Di fedišitše mediro ya go aga. Ka December 2011, batho ba dikete tše masome ba ile ba ipelaetša kgahlanong le go agwa ga seteišene sa go fehla mohlagase sa go kgohletšwa ka malahla kgauswi le Hong Kong ka baka la ge ba be ba tshwenyegile  ka tšhilafalo, ka gona modiro woo o ile wa thibelwa.

Ke therešo gore ga se ka mehla baipelaetši ba hwetšago seo ba se nyakago. Ka mohlala, baetapele ba ka kgetha go otla batho ka baka la ditiro tša bona go e na le go ba nea seo ba se nyakago. Morago bjale, ge mopresidente wa naga e nngwe ya Bohlabela bja Magareng a be a bolela ka boipelaetšo bjo bongwe bja moo, o itše: “Re swanetše go bo gatela megato e šoro,” gomme batho ba dikete ba ile ba hwa mpherefereng woo.

Gaešita le ge bahlolampherefere ba fihlelela maikemišetšo a bona, gantši seo se feleletša ka mathata a mafsa. Ge monna yo a ilego a thuša go tloša mmuši wa naga e nngwe ya Afrika sedulong sa bogoši a be a botša makasine wa Time ka mmušo o mofsa, o itše: “E ile ya ba šebešebe yeo e ilego ya fetoga mpherefere ka ponyo ya leihlo.”

Batho ba bantši ba tumilego ba ile ba nagana gore go swanetše gore go ipelaetšwe kgahlanong le ditshepedišo tšeo di gatelelago. Ka mohlala, mohu Václav Havel, yo e kilego ya ba mopresidente wa Czech yo a feditšego nywaga e mentši kgolegong ka baka la ditiro tša gagwe tša go lwela ditshwanelo tša batho, o ngwadile ka 1985 gore: “Selo seo [moganetši] a ka se gafago ke bophelo bja gagwe—gomme o bo gafa ka baka la ge a se na tsela e fetago yeo ya go gatelela therešo yeo a e emelago.”

Mantšu a Havel a ile a bonagatša  ditiro tša tlalelo tša Mohamed Bouazizi le ba bangwe. Nageng e nngwe ya Asia, morago bjale batho ba bantši ba ile ba itšhuma ka mollo e le ge ba ipelaetša kgahlanong le kgatelelo ya bodumedi le ya tša dipolitiki. Ge monna yo mongwe a hlalosa maikwelo ao a bakago ditiro tšeo tše di feteletšego, o boditše makasine wa Newsweek gore: “Ga re na dithunya. Ga re nyake go gobatša batho ba bangwe. Batho ba ka dira’ng se sengwe?”

Beibele e nea tharollo ditabeng tša go hloka toka, bomenetša le kgatelelo. E hlalosa mmušo woo Modimo a o hlomilego legodimong woo o tlago go tšeela legato ditshepedišo tše di paletšwego tša dipolitiki le tša boiphedišo tšeo di dirago gore batho ba ipelaetše. Boporofeta bjo bo bolelago ka Mmuši wa mmušo wo bo re: “O tla hlakodiša modiidi yo a llelago thušo, le mohlaki gotee le mang le mang yo a se nago mothuši. O tla lopolla moya wa bona kgatelelong le bošorong.”—Psalme 72:12, 14.

Dihlatse tša Jehofa di dumela gore Mmušo wa Modimo ke wona kholofelo e nnoši ya kgonthe bakeng sa lefase le nago le khutšo. (Mateo 6:9, 10) Ka baka leo, Dihlatse tša Jehofa ga di tšee karolo ditirong tša boipelaetšo. Eupša na kgopolo ya gore mmušo wa Modimo o ka fediša mabaka a boipelaetšo ga se ya kgonthe? E ka bonagala e se ya kgonthe. Lega go le bjalo, ba bantši ba ithutile go bota pušo ya Modimo. Ke ka baka la’ng o sa itlhahlobele taba yeo?