Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mua kuya kumpala dibaka diodi dimane kufua

Mua kuya kumpala dibaka diodi dimane kufua

MARK, * uvua dibaka diende difue kukadi tshidimu tshimue, udi wamba ne: “Bivua bintonde bikole menemene. Tuvua basombe anu bimpe, diakamue malu onso anyanguka.”

EMMELINE, uvua dibaka diende difue kukadi bidimu 17, udi wamba ne: “Bayanyi uvua muende masandi ne nsongakaji wa mulongo umue ne muanetu wa bakaji. Patuakashipa dibaka, mvua musue kuepuka tshikadilu tshiende tshibi etshi, kadi mvua ndiumvua mupuekeshibue milongo tshiyi ne mushinga.”

Bamue bantu batu bashipa dibaka bela meji ne: nebikale bimpe, bakuabu bobu mbasue kushala mu dibaka kadi kabena mua kuenza bua muena dibaka nabu ashale nabu to. Kadi bantu ba bungi badi bashipa dibaka mbamone ne: padi dibaka difua, nsombelu udi ulua mukole kupita muvuabu batekemene. Nunku, wewe ufuma ku dishipa dibaka matuku adi panshi aa, imue misangu udi mua kumona ne: mbualu budi butonda bikole buudi katshia kuyi muanji kutuilangana nabu to. Nunku, mbimpe ukonkonone mibelu ya mu Bible idi mua kukuambuluisha bua kupita bimpe ne ntatu idi ifumina ku dishipa dia dibaka.

LUTATU 1: KUELA MEJI MUSHINDU MUBI.

Ntatu ya malu a makuta, kukolesha bana ne didimona nkaya bidi mua kusamisha mutu, ne meji a mushindu eu kaatu umbuka musangu umue to. Judith Wallerstein, mumanyi wa bikadilu bia bantu wakamona ne: panyima pa bidimu ndambu dibaka dimane kufua, bamue bantu batu bashala anu badiumvua babenzele bibi ne babalekele, bela meji ne: “mu nsombelu mudi kansungansunga, ditekeshibua mu maboko ne bunkaya.”

TSHIUDI MUA KUENZA

  • Udi mua kunyingalala bikole bua tshiudi mujimije. Udi mua kujimija muntu uwutshidi munange bikole. Nansha bikala malanda avua pankatshi penu mabi, bidi anu mua kukusama ku muoyo bualu kuena ne disanka diuvua mutekemene mu dibaka to. (Nsumuinu 5:18) Kumvu bundu paudi mu “tshikondo tshia kudila.”​—Muambi 3:1, 4.

  • Epuka kudisombela nkayebe. Paudi udiumvua bua kuikala nkayebe bua dibungama diudi nadi, ki mbimpe kulepesha tshikondo etshi to. (Nsumuinu 18:1) Ikala wakula malu adi akolesha paudi ne balunda bebe, bualu kudilakana misangu yonso bua muena dibaka nebe wa kale nansha padibi bimpe, kudi mua kusaka bakuabu bua kukuepuka. Wewe musue kuangata mapangadika a mushinga mukole padi dibaka diebe difuma ku difua, mbimpe ulombe diambuluisha kudi muntu uudi weyemena.

  • Tabalela makanda ebe a mubidi. Tunyinganyinga tudi tufimina ku dishipa dia dibaka tutu misangu ya bungi tukebela bantu masama bu mudi: luendu lua mashi anyi mutu usama. Ikala udia bimpe, wibidija mubidi ne ulala mêba a bungi.​—Efeso 5:29.

  • Umbusha bintu bidi mua kukufikisha kabidi munda bua muena dibaka nebe wa kale anyi biudi kuyi nabi dijinga, kadi ulame bintu bidi ne mushinga. Pikala bintu bu mudi foto ya dibaka bikunyingalaja paudi ubimona, biela mu tshintu kampanda ne ubilamine bana bebe.

  • Luangana ne diela meji mu mushindu mubi. Olga uvua mushipe dibaka ne bayende uvua muende masandi, wakamba ne: “Mvua ntungunuka ne kudiebeja ne: ‘Ntshinyi tshidi mukaji au natshi tshindi meme tshiyi natshi?’” Nunku, anu muvua Olga mulue kumona pashishe, kuikala kuela meji mu mushindu mubi misangu yonso kudi mua kufikisha muntu ku “mutshima wa kanyinganyinga.”​—Nsumuinu 18:14.

    Bantu ba bungi mbamone ne: kufunda malu adi a batonda, kudi kubambuluisha bua kuakaja ne kulama lungenyi luabu bimpe. Wewe muenze nunku, udienzeje bua kupeta meji mimpe mapiamapia bua kuapingaja pa muaba wa meji mabi audi uluangana nawu. (Efeso 4:23) Konkonona bilejilu bibidi ebi:

    Meji a kumbusha: Muena dibaka nanyi mmupange lulamatu bua tshilema tshianyi.

    Meji a kulama: Bilema bianyi kabivua bipeshe muena dikaba nanyi bukenji bua kuendaye masandi.

    Meji a kumbusha: Ndi mupitshishe dîba dianyi ne muntu mubi eu.

    Meji a kulama: Nengikale ne disanka meme mutangile anu malu adi kumpala pamutu pa kutangila akadi mapite.

  • Kuteleji biambamba bia bantu. Balunda ne balela badi bakunange badi mua kukuamba mêyi adi akusama ku muoyo bu mudi: ‘Mukajebe au kavua mukukumbanyine to’ anyi ne: ‘Nzambi mmukine dishipa dia dibaka.’ * Ke bualu kayi Bible udi ufila mubelu eu: ‘Kuteleji matshi ebe ku mêyi onso adibu bamba.’ (Muambi 7:21) Martina uvua dibaka diende difue kukadi bidimu bibidi, udi wamba ne: “Pamutu pa kuteleja biambamba bia bantu bidi bisama ku muoyo, ndi ndienzeja bua kumona malu mudi Nzambi uamone. Meji ende mmapite etu kule ne kule.”​—Yeshaya 55:8, 9.

  • Sambila Nzambi. Nzambi udi ukankamija batendeledi bende bua ‘bamupuile ntatu yabu yonso,’ nangananga padibu ne dibungama dikole.​—1 Petelo 5:7.

TETA KUENZA NUNKU: Funda mvese ya mu Bible idi mua kukuambuluisha ne uyiteka muaba uudi mua kuikala uyimona misangu yonso. Pakumbusha mvese itukadi batele kuulu eku, mvese mikuabu idi ilonda eyi mmiambuluishe bantu ba bungi badi bashipe dibaka: Musambu 27:10; 34:18; Yeshaya 41:10; ne Lomo 8:38, 39.

Anyisha bua Dîyi dia Nzambi dikuambuluishe mu bikondo bikole

LUTATU 2: MALANDA EBE NE MUENA DIBAKA NEBE WA KALE.

Juliana, uvua mu dibaka bidimu 11 udi wamba ne: “Mvua musengelele bayanyi bua tusombe nende. Pashishe wakandekela ne meme kubafikila tshiji yeye ne mukaji uvuaye munyeme nende.” Bantu ba bungi bakadi bashipe mabaka batu bashala balamine bena dibaka nabu ba kale munda bidimu bia bungi. Kadi, batu badimona benzejibue bua kuyukila nabu nangananga pikalabu bakavua balele nabu bana.

TSHIUDI MUA KUENZA

  • Ikala ne bukalanga kudi muena dibaka nebe wa kale. Imanyina pa malu adi ne mushinga, nuakule bualu anu pa bualu ne mu tshikoso. Bantu ba bungi mbamone ne: kuyukila mushidu eu kudi kuambuluisha bua kuikalabu ne ditalala.​—Lomo 12:18.

  • Epuka ngakuilu wa mayobo. Nangananga padibu bakufikishe tshiji, tumikila mubelu wa meji wa mu Bible eu: ‘Udi ukanda mêyi ende udi ne lungenyi.’ (Nsumuinu 17:27) Wewe mumone ne: diyukidilangana dikadi diya kubi ne kuena mua kudipingaja mu njila, udi mua kuamba ne: “Nshila dîba dia kuela meji ku biudi muambe, netuyukile nebe pashishe.”

  • Umbusha bintu biebe mu bia muena dibaka nebe wa kale bu mudi mikanda ya bumuntu, makuta ne mikanda ya kudi baminganga.

TETA KUENZA NUNKU: Panuikale mua kuyukila ne muena dibaka nebe wa kale musangu udi ulonda, utabalele tshidi tshileja ne: umue wa kunudi ukadi ne tshiji. Koku mushindu, udi mua kulomba bua nuanji nukose muyuki anyi umvuanganayi bua kufundilangana bua bualu abu mu mesaje.​—Nsumuinu 17:14.

LUTATU 3: KUAMBULUISHA BANA BEBE BUA KUIBIDILANGANA NE NSOMBELU UUDI NENDE.

Maria udi uvuluka bualu buvua bumufikile diakamue pavua dibaka diende difue wamba ne: “Muananyi mukese wa bakaji uvua udila misangu yonso ne kutuadijaye kabidi kusukula menyi mu nzubu. Nansha muvua muananyi wa bakaji ukavua muntu mukole uteta kusokoka muvuaye udiumvua, kadi mvua mmutangila ne mmona anu ne: udi pende ne bualu.” Bia dibungama, udi mua kudiumvua ne: kuena ne dîba anyi ne bukole bua kuambuluisha bana bebe padibu nebe dijinga dikole.

TSHIUDI MUA KUENZA

  • Kankamija bana bebe bua bikala bayukila nebe bakuleja ngenyi yabu, nansha kuenza nunku kubasaka bua kuakula ‘kabayi bamanye tshidibu bamba.’​—Yobo 6:2, 3.

  • Kumbaja majitu ebe bimpe. Nansha wewe dijinga ne diambuluisha dikole bua lutatu luudi nalu, ne pamuapa muanebe mukese musue kukuambuluisha, ki mbimpe kulomba muana eu diambuluisha bua lutatu lukole luudi nawu to. (1 Kolinto 13:11) Epuka bua kuvuija muanebe mukese muntu wa kukuatshila malu ebe a pa muoyo anyi kumuvuija mutuangaji webe ne muena dibaka nebe wa kale.

  • Kuba nsombelu wa muanebe bimpe. Kushala anu mu nzubu wenu wa kale au ne kulama programe unuvua nende nekukuambuluishe, kadi bualu bukuabu bua mushinga nkutungunuka ne kukolesha malanda enu ne Nzambi ne kuikala kutendelela mu dîku.​—Dutelonome 6:6-9.

TETA KUENZA NUNKU: Imue misangu, lumingu elu udi mua kuambila bana bebe muudi mubanange ne kubajadikila ne: bobu ki mbadi banusake bua kushipa dibaka to. Ikala wandamuna nkonko yabu kuyi upuekesha muledi wabu mukuabu milongo to.

Udi mua kuya kumpala dibaka diebe diodi dimane kufua. Melissa, uvua muenze bidimu 16 mu dibaka udi wamba ne: “Patuvua bashipe dibaka, mvua mmona ne: ‘Eu ki mmushindu umvua musue ne nsombelu wanyi ikale to.’” Kadi mpindieu udi ne disanka nansha mudi bualu ebu bumufikile. Udi wamba ne: “Pamvua mutuadije kumbusha malu a kale mu mutu, ngakumvua bimpe be!”

^ tshik. 2 Tudi bashintulule amue mêna mu tshiena-bualu etshi.

^ tshik. 18 Nzambi mmukine dishima ne dishipa dia dibaka dia lubombo. Kadi muena dibaka umue yeye muende masandi, Nzambi mmupeshe udi kayi muende bukokeshi bua kuangata dipangadika dia kushipa dibaka anyi kubenga kudishipa. (Malaki 2:16; Matayi 19:9) Tangila tshiena-bualu tshia ne: “Bilondeshile Bible, ndishipa dia dibaka dia mushindu kayi didi Nzambi mukine?” mu Réveillez-vous! wa 8/2/1994, (mu Mfualansa), mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

DIEBEJE NE: . . .

  • Ntuku bushuwa nyingalala bikole bua difua dia dibaka dianyi anyi?

  • Mmunyi mundi mua kumbusha tshiji tshindi natshi bua muena dibaka nanyi wa kale?