Makanisi ya bato: Nzambe atyaki Sabata ntango apemaki mokolo ya nsambo.

 Likambo ya solo: Biblia elobi: “Nzambe apambolaki mokɔlɔ na nsambo mpe abulisaki yango, mpɔ ete, na mokɔlɔ yango ye apemaki na misala yɔnsɔ mizalisaki ye mpe misalaki ye.” (Ebandeli 2:3, haut fleuve) Vɛrsɛ yango epesi mobeko epai ya moto te, elobeli nde likambo oyo Nzambe asalaki na mokolo ya nsambo ya bozalisi. Biblia elobeli kopema ya Sabata te liboso ya mikolo ya Moize.

 Makanisi ya bato: Bayisraele bazalaki na mobeko ya Sabata liboso bázwa Mibeko ya Moize.

 Likambo ya solo: Moize ayebisaki Bayisraele boye: “Yehova Nzambe na biso asalaki kondimana ná biso na Horebe,” na Ngomba Sinai. Na kondimana yango nde Nzambe apesaki mobeko ya Sabata. (Kolimbola Mibeko 5:2, 12) Makambo mosusu oyo Bayisraele bazalaki kosala na Sabata emonisi ete ezalaki likambo ya sika mpo na bango. Soki bazalaki na mobeko ya Sabata banda kala, ntango bazalaki na Ezipito, mpo na nini Nzambe alobaki ete Sabata ekobanda kotinda bango bákanisa ndenge balongwaki na boombo na Ezipito? (Kolimbola Mibeko 5:15) Mpo na nini esɛngaki báyebisa bango bálɔkɔtaka mana te mokolo ya nsambo? (Kobima 16:25-30) Mpe mpo na nini bayebaki te etumbu nini bápesa moto ya liboso oyo abukaki mobeko ya Sabata?​—Mitángo 15:32-36.

 Makanisi ya bato: Lokola Sabata ezali kondimana ya seko, esengeli kaka kotosa yango.

 Likambo ya solo: Babiblia mosusu ebengi Sabata “kondimana ya seko.” (Kobima 31:16, haut fleuve) Kasi, liloba ya Ebre oyo ebongolami na “ya seko” ekoki mpe kolimbola “ntango oyo etyami ndelo te”; elimbolaka kaka te libela na libela. Na ndakisa, Biblia esaleli mpe liloba yango mpo na kolobela bonganga-nzambe ya Yisraele, nzokande Nzambe asukisaki mokumba yango eleki mbula soki 2 000.​—Kobima 40:15; Baebre 7:11, 12.

 Makanisi ya bato: Bakristo basengeli kozala na mokolo ya Sabata mpo Yesu mpe asalaki bongo.

 Likambo ya solo: Yesu atosaki Sabata mpo azalaki Moyuda, abotamaki na ekólo oyo etosaka Mibeko ya Moize. (Bagalatia 4:4) Nsima ya liwa ya Yesu, kondimana yango ya Mibeko, ata mpe Sabata, elongwaki.​—Bakolose 2:13, 14.

 Makanisi ya bato: Ntoma Paulo azalaki mokristo, kasi azalaki kotosa Sabata.

 Likambo ya solo: Ntoma Paulo azalaki kokɔta na basinagoga mokolo ya Sabata, kasi ezalaki te mpo na kosala makambo oyo Bayuda bazalaki kosala. (Misala 13:14; 17:1-3; 18:4) Kasi, na kolanda ndenge makambo ezalaki na ntango wana, azalaki kosakola nsango malamu na basinagoga, mpo bapaya mpe bakokaki kobengama mpo na koloba na esika oyo bato bayangani mpo na losambo. (Misala 13:15, 32) Paulo azalaki kosakola “mokolo na mokolo,” kaka mokolo ya Sabata te.​—Misala 17:17.

 Makanisi ya bato: Sabata ya bakristo ezalaka mokolo ya lomingo.

 Likambo ya solo: Ata na esika moko te Biblia esɛngi bakristo bátya mokolo ya lomingo mpo na kopema mpe kosambela. Mpo na bakristo ya liboso, mokolo ya lomingo ezalaki kaka lokola mikolo nyonso. Buku moko (The International Standard Bible Encyclopedia) elobi boye: “Bakómaki kotalela mokolo ya lomingo lokola Sabata na siɛklɛ ya minei, ntango Constantin [amperɛrɛ moko ya Roma oyo azalaki mopakano] apesaki mitindo ete misala mosusu esalemaka te na mokolo ya lomingo.” a

 Kasi, tokoloba nini mpo na bavɛrsɛ ya Biblia oyo emonisaka mokolo ya lomingo lokola mokolo moko ya ntina mingi? Biblia elobi ete ntoma Paulo alyaki elongo na bandeko na ye bakristo “na mokolo ya liboso ya pɔsɔ,” mokolo ya lomingo; kasi esengelaki kaka kozala bongo mpo akendaki mokolo oyo elandaki. (Misala 20:7) Ndenge moko mpe, bayebisaki bandeko ya masangá mosusu bátyaka mwa mbongo pembeni “mokolo nyonso ya liboso na pɔsɔ,” mokolo ya lomingo, mpo na kosunga baoyo bazwi likama. Kasi ezalaki kaka mpo na kosalisa moto ayeba kosalela mbongo. Kutu, bazalaki kobomba mbongo yango na bandako, bazalaki komema yango na esika ya makita te.​—1 Bakorinti 16:1, 2.