•   Adieyi omonanga avo wantu bena sadila mvovo miansoni?

  •  Kitokanenanga e diambu diadi ko, ke diambi kwadi ko.

  •  Dikuntokanesanga fioti, kansi kivanganga kwame diambu ko.

  •  Dikuntokanesanga kikilu, kilendanga zizidila diambu diadi ko.

•   Ngeye mpe osadilanga mvovo miansoni?

  •  Ve

  •  Ezak’e ntangwa

  •  Nkumbu miayingi

•   Kuna kwa ngeye, aweyi obadikilanga mvovo miansoni?

  •  Ke mina mfunu ko

  •  Mfunu mina

 Adieyi obenze, osadila mvovo miansoni nga diambi kikilu? Nanga olenda vova vo: ‘Ve, vena ye mambu mayingi mu nza mana o wantu bafwete tokanena lutila diambu diadi. Vana ntandu, wantu awonso besadilanga mvovo miansoni.’ Nga diambu diadi dialudi?

 Zaya wo vo wantu ayingi bevenganga sadila mvovo miansoni ye bena ye kuma yasikila mu lembi sadila mvovo miami. Muna bonga e nona:

•  E mvovo miansoni misonganga mana oyindulanga. E mvovo miaku misonganga e mpila muntu wina. Ozevo, vava muntu kesadilanga e mvovo miansoni osonganga vo ke vuanga akaka mfunu ko. Nga muntu a mpila yayi wina?

   Bibila kivovanga vo: “ Mana mevaikanga muna nua mu ntima metukanga.”—Matai 15:18.

•  Osadila mvovo miansoni dilenda fila akaka mu kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kiaku. O nkanda Cuss Control (Controle de Obscenidades) uvovanga vo: “E mvovo mieto milenda songa aki nani bekala se akundi eto, kana vo yitu ye akweto a salu bekutuzitisa, una ukala e ngwizani eto ye akaka, e mpila mbandu tusonga kwa akaka, kana vo tubaka salu yovo tumatiswa kuna salu ye una anzenza bekutumwena.” Nkanda wau ukudikilanga mpe vo: “Ukiyuvula, nga e ngwizani ame ye akaka ke ikala yambote ko, avo ngiambwidi sadila mvovo miansoni?”

   Bibila kivovanga vo: “Nuyambula . . . mvovo mialutiangu.”—Efeso 4:31.

•  Kubanzi ko vo e mvovo miansoni wantu miyangidikanga. Muna nkand’andi How Rude! (Que grosseria!), Dr. Alex Packer wasoneka vo: “Wantu ke beyangalelanga wa muntu ko ovovanga mvovo miansoni ntangwa zawonso.” Wakudikila vo avo muntu osadilanga mvovo miansoni “diampasi dikala mu sadila mvovo miambote, miakiese, miangangu yovo miangemba. Avo mvovo miaku miakondwa o mfunu, mia losola-losola ye mia uzowa, i una mpe ukala ngindu zaku.”

   Bibila kivovanga vo: “Muna nua mieno ke mulendi vaika mvovo miambi ko.”—Efeso 4:29.

•  Sikidisa e kani. Adieyi obenze, nga olenda sikidisa e kani dialembi sadila mvovo miansoni mu ngonde amvimba? Muna zaya kana vo una nungunuka, olenda soneka muna manaka e ngolo ovanganga. Kansi, muna lenda lungisa e kani diaku, vena ye mambu mankaka ofwete vanga. Muna bonga e nona:

•  Venga mambu malenda zadisa ngindu zaku ye mvovo miansoni. Bibila kivovanga vo: “Yikundi yambi fu yambote ifwasanga.” (1 Korinto 15:33) Yikundi iyikwanga mu sono kiaki ke wantu kaka ko, dilenda kala mambu mana oviokeselanga e ntangwa nze filme, videogame ye miziki. Kenneth una ye mvu 17 wavova vo: “Diasazu mu yantika yimbila nkunga tuyangalele mu kuma kia zu diandi diambote yo veza e mvovo miansoni mina mo.”

•  Songa vo wazikuka. Akaka bebanzanga vo o sadila mvovo miansoni disonga vo se ambuta. Kansi, ediadi ke dialudi ko, kadi Bibila kivovanga vo awana bakola, ‘besadilanga umbakuzi wau walongwa mu zaya swaswanesa edi diambote ye diambi.’ (Ayibere 5:14) Ke besadilanga mvovo miansoni ko mu vava “sivikisa” akaka.

 Muna vova e ludi, e mvovo miansoni miyivisanga ngindu za awana bevovanga mio ye awana bewanga mio. E nza yazala ye mvovo mia mpila yayi. O nkanda Cuss Control uvovanga vo: “Vana fulu kia kudikila, vanga e ngolo za katula e mvovo miansoni vana ozingilanga. Otoma kudiyangalela ye wantu akaka bekuyangalela.”